OTOMATİK ŞANZIMANLAR

Otomatik şanzımanlar hakkındaki bilgileri bir araya toplarsak, yeni veya 2. el araç alırken seçim aşamasında umarım bu bilgiler yardımcı olur.

Otomatik şanzıman ifade edilirken eksik bilgiden dolayı yanlış terimler kullanılıyor.
Öncelikle, bir şanzıman ya otomatiktir ya da yarım otomatiktir. Tam otomatik diye birşey yoktur. Şu markanın otomatiği şu markanın otomatiğinden daha iyidir veya otomatik şanzımanlı araç daha fazla yakıt tüketir, gibi.

Yarı otomatik şanzımanlar geçmişte sadece çok az sayıda binek otomobil markalarında kullanılmıştır. Bunlarda debriyaj yoktur ama vitesi sürücü değiştirmek zorundadır. Günümüzde de F1 yarış otomobillerinde, ağır iş makinalarında, vs. kullanılmaktadır. Bu araçlar konfor amaçlı kullanılmadığından kendisi vites değiştiremez sadece pilot değiştirir, yani yarım otomatiktir, otomatik değildir.

Otomatik demek; aracın debriyaj pedalı yoktur ve kendisi vitesleri değiştirebilir. Vites değişimlerini yapabilmesi için şanzıman içinde gerekli itici-çekici motorları ve bunları kontrol eden ECU içinde bir programı vardır. Eskiden otomatik şanzımanlarda sınırlı sayıda vites sayısına müdahale edebilirdik oysa şimdilerde vites kolunu manuele (M) alıp 1 den 6 ya, 7 ye kadar müdahale edebiliyoruz. Bu o şanzımanın otomatik olmadığını göstermez.

Günümüzde otomobil firmaları 4 farklı şanzıman üretmektedirler. Yeni bir araç tasarlarken, o aracın ne tip olacağına, neye hizmet edeceğine ve bu aracın kullanıcılarının şanzımandan beklentilerini araştırıp ona göre istenen performansı sağlayan veya konforlu-bakımı kolay olan veya üretim-satış aşamasında ekonomik olan veya araca maksimum ekonomiyi sağlayan şanzımanlar arasından birini seçerler. İşte otomatik şanzımanlı yeni bir aracı satın alma veya kullanma aşamasında sürücüleri yanıltan konular da aslında bunların içinde saklıdır.

A- Düz şanzıman
Yıllardır kullandığımız, baskı-balata ve debriyaj pedalı olan sistem.

Düz vitesli araç az yakıt harcar ama konforu en düşük olan şanzıman türüdür.

B- Kasnak ve kayış kullanılan otomatik şanzıman
Aynı mobiletlerdeki gibi motora ve difransiyele takılı açıları değişken iki kasnak arasındaki kayış vasıtasıyla aktarma yapan otomatik şanzımandır, bunda vites dişlileri yoktur. Vites sayısı firmanın araçtaki uygulamak istediği verime göre 10 veya üzeri sayılara kadar çıkabilir.
Konforu yüksektir, yakıt sarfiyatıda yüksektir, iş gücünü verimli şekilde aktarır, sebebi günümüzde 6, 7 ye yakın vites sayıları uygulanabilmesidir, gelecekte daha da fazla vites sayısına bu şanzımanla çıkılacaktır. Bu şanzımanı kullanan Toyota bazı modeller, Honda, Fiat örnek verebileceğimiz markalardır.

C- Yağ basıncı ile çalışan otomatik şanzıman
Yağ tork-konvertörlü ve soğutuculu otomatik şanzımandır.
Konforu yüksektir, yakıt sarfiyatı yüksektir, torku kısmen verimli şekilde aktarır, vites sayısı şanzımanın büyüklüğüyle orantılı artış yapabilir bunun sebebi vites dişlileri olmasıdır. Araç otomatik şanzımanlılarda en ağır olanıdır ama bakımı da en kolay olanıdır. Toyota, Mercedes, BMW vs.

D- Baskı ve balata kullanılan otomatik şanzıman
Ekonomi yapması istenen araçlarda kullanılan, düz vitesteki gibi baskı, balata, bilya ve vites dişlileri bulunan fakat otomatik olarak kendisi değişim yapabilen şanzımandır.
Düz vitesli araçtan daha konforludur çünkü otomatiktir, diğer otomatiklere göre konfor kavramı sadece vites değişimlerini hissettirdiği için düşük olarak ifade edilmektedir, fakat yakıt sarfiyatı en az olan şanzıman türüdür. Bunun nedeni baskı balatanın birbirine yapışması nedeniyle kayıp tork oranı diğerlerine göre daha düşük olması ve daha verimli aktarmasından dolayıdır. Ayrıca vites değişimini ECU yaptığı için daha verimli vites seçiminden dolayıda düz vitese oranla daha az yakıt harcar. Aynı motorun düz viteslisiyle MMT arasındaki yakıt sarfiyatlarını karşılaştırabilirsiniz. Corolla, Yaris, Opel, Ford vs.

Otomatik şanzımanların arıza olasılıkları düz vitese göre çok daha azdır.

Otomatik şanzımana manuel olarak müdahaleye izin verilmesinin 2 sebebi vardır.

a- Yokuş aşağı inerken motor kompresörünün ürettiği motor firenini sağlayabilmesi için güvenli sürate uygun olan küçük vitese sabitleyebilmek.

b- Dik yokuşları daha verimli çıkabilmek için yine uygun vitese sabitleyebilmek için.

Mutlu sürüşler dileğimle.

Benzer içerikler