Yeşil Bina ve Yeşil Bina Sertifikası

Yeşil Bina 

"Bu konuyu PDF Formatında incelemek için tıklayabilirsiniz"

Yeşil Bina Nedir?

Yeşil Bina sürdürülebilirlik kavramının, inşaat sektöründe binalara odaklanılmasıyla ortaya çıkmıştır. Basit anlamda «yeşil bina» sürdürülebilir (çevreye zararı daha az) yapı malzemelerinden oluşur, su ve enerji verimliliği bu binalarda yüksek olmak zorundadır. Tasarım aşamasında ise bina tasarımı enerji kayıplarını minimum seviyeye indirmek için büyük önem arz eder.

Yeşil Binalar başlı başına bir sürdürülebilirlik projesidir ve uluslararası alanda farklı sertifikasyon kurumları bu alanda standartlar oluşturulmuştur. Bu sertifikaya «yeşil bina sertifikası» denmektedir. Binanın performansına göre alınacak sertifika derecesi değişmektedir. Enerji verimliliği oranındaki artış, projenin konumu ve ulaşım gibi kategoriler altında değerlendirilen projeler sertifikasyon kriterlerine uyumu oranında derece elde eder.

Yeşil bina, bir binanın yaşam döngüsü boyunca çevresel açıdan sorumlu ve kaynak açısından verimli olan süreçlerin hem yapısını hem de uygulamasını ifade eder: planlamadan tasarıma, inşaata, işletime, bakıma, yenilemeye ve yıkıma kadar olan süreci kapsar.

Sadece bina yapılırken ve kullanılırken değil,yıkılırken de çevreye ve doğaya en az miktarda zarar verecek şekilde tasarlanmalıdır.

Son yıllarda iklim değişikliği, çevre kirliliği, doğal kaynakların hızla tükenmesi gibi çevresel sorunlar, insanlarda sürdürülebilir çevre bilincinin oluşmasına olanak sağladı.

Oluşan bu ortak bilinç, yapı sektörünü de çevreyle dost, doğaya saygılı modern binalar inşa etmeye yönlendirdi. Kısaca yeşil binalar olarak adlandırılabilecek bu yapılar çeşitli kurumlar tarafından, binalarda yapı kalitesi, tasarım, enerji etkinliği, su tasarrufu, atık maddelerin dönüşümü ve çevreye duyarlılık gibi farklı kriterlere göre değerlendirilerek sertifikalandırılıyor. Genel özellikleri itibariyle bu yapılar, atık malzemelerin geri dönüştürülmesiyle üretilen yapı malzemeleriyle inşa ediliyor. İç ortamları doğal ışıktan maksimum ölçüde faydalanacak şekilde dizayn ediliyor. Güneş enerjisini gerek su ısıtmak gerekse elektrik üretmek için etkin bir biçimde kullanabiliyor. Yağmur sularını toplayıp biriktiriyor ve su kaynağı olarak kullanılabilmesine olanak sağlıyor. İzolasyon sistemleri sayesinde hem ısıtma ve soğutma maliyetlerinin azalmasını sağlıyor hem de oluşan karbondioksit salınımını minimuma indiriyor. Ayrıca yeşil binaların peyzaj düzenlemesi yapılırken az su tüketen bitkiler tercih ediliyor.

Söz konusu yeşil binalar,sertifikalar ile resmi olarak tescilleniyor. Her bina,yeşil bina sertifikası alma hakkına sahip olamıyor. Belirli kriterleri sağlayan binalar Yeşil Bina Sertifikası’na sahip olabiliyor.

Yeşil Bina Tarihçesi

Dünyanın bir çok yerinde farklı yeşil bina sertifika sistemi mevcuttur.

Dünyanın bir çok yerinde farklı yeşil bina sertifika sistemi mevcuttur.

• 1990 İlk olarak 1990 yılında İngiltere’de ortaya çıkan Breeam (Building Research Establishment Environmental Assessment Method)  yeşil bina sistemi ile gelişen çalışmalar Amerika’da LEED Yeşil Bina Sistemi ( Leadership In Energy and Environmental Design ) doğuşuyla devam etti.

• 1998 Yıllarına gelindiğinde ise gelişmiş ülkeler sürdürülebilir ve yeşil binalar konusunda bir araya gelerek yeşil bina sertifikası süreçlerini tekrar gözden geçirmeye karar verdiler ve LLSBE (International Initiative For Sustainable Built environment) kurdular.

• 2003-2004 Bu şekilde büyüyen süreç gelişmeye devam etti. 2003 yıllarda yeşil bina sertifikası adına Greenstar,2004 de Japonya da Casbee, Almanya’da ise DGNB kurularak yeşil bina kriterleri değerlendirildi ve ülkelerin kendilerine özel kriterleri oluşturuldu.

Yeşil Bina Sertifikası

Yeşil bina sertifikasına sahip olmak birden fazla kriter hakkında bilgi ve deneyim sahibi olmayı gerektirir. Müteahhit yada proje sahibi firmaların bu deneyimlere sahip mühendis ve mimarlardan oluşan bir departman kurması yüksek maliyetlere sebep olmaktadır. Bu nedenle «yeşil bina danışmanlığı» firmaları ortaya çıkmıştır. Yeşil bina danışmanlığı firmalarının eş zamanlı olarak birden fazla projeyi yönetiyor olması yeşil bina sertifika süreç maliyetlerini azaltmaktadır. Aynı zamanda deneyim sahibi bir ekiple çalışmak riskleri azaltmakta ve zamandan tasarruf sağlamaktadır.

Sertifika veren kurum sayısı birden fazladır, her sertifika temel prensipte aynı olmasına rağmen standartlar arasında bazı değişiklikler vardır. Aşağıda listelenen sertifika türleri arasında en yaygın olan Amerikan Yeşil Bina Derneği’ne ait olan LEED sertifikasıdır.

LEED (Leadership in Energy and Environmental Design – Enerji ve Çevre Dostu Tasarımda Liderlik) sertifikası 1998’den beri verilmekte olup bugün tüm dünyada en çok bilinen yeşil bina sertifikasıdır. Türkiye’de bugün 192 adet LEED sertifikalı bina bulunmaktadır. 2016 yılında Türkiye LEED sertifikasyonunda dünyadaki ilk 8 ülke arasında yer almaktadır. LEED sertifikası kriterlerinin sonucunda bir Score Card yani puanlama tablosu oluşturulur.

Puanlamalar ise LEED Sertifikası seviyelerini belirtirler. LEED Sertifikası seviyeleri; LEED Certified, LEED Silver, LEED Gold ve LEED Platinum’dur. LEED sertifikası seviyeleri tüm binalar için 40 ve üzeri puan kazanılarak alınabilmektedir.

    40-49 puan LEED Certified                  50-59 puan LEED Silver    60-79 puan LEED Gold                       80+ puan LEED Platinum

1.  Konum ve Ulaşım (Location and Transport) – 16 Puan

Konum ve Ulaşım kategorisi LEED versiyon 4 ile yeni oluşturulmuş bir LEED Sertifikası kategorisidir. Konum ve Ulaşım kategorisinin ana hedefi Küresel Isınmaya sebep olan ve binada bulunan kişilerinin ulaşım sonucu ortaya çıkan sera gazı (karbon ayakizi) miktarının azalımı olmaktadır. Binanın doğal kaynakların bulunduğu veya hasat veren topraklarda yapılmaması bunun dışında ise arazi konumunun sosyal yaşama yakın olması gerekmektedir. Bu LEED Sertifikası kategorisi bina çevresinde ki konut yoğunluğu, binanın su kaynaklarına uzaklığı, binanın toplu taşıma araçlarına olan konumu, binadaki bisiklet park alanları ve yeşil araç park ve şarj istasyonları gibi LEED kredilerinden oluşmaktadır. 

2. Sürdürülebilir Araziler (Sustainable Sites) – 10 Puan

Yeşil bina projelerinin öncelikle sürdürülebilir çevre koşullarını ihlal etmemesi gerekmektedir. İnşaat aşamasında inşaattan kaynaklanan kirliliğin önlenmesi ve toprak erozyonunun engellenmesi LEED Sertifikası Ön Koşul (Prerequisite)’u olarak kabul edilmiştir. Alan yeşillendirmeleri ve açık alanlar, dış mekân aydınlatmaların ışık kirliliği, proje sahasına düşen yağmur sularının değerlendirilerek kullanılması, ısı adası etkilerinin azaltılması Sürdürülebilir Araziler kategorisinin puan kriterlerindendir.

3. Su Verimliliği (Water Efficiency) – 11 Puan

Su kullanımı günümüzde küresel konulardan bir tanesini oluşturmaktadır. LEED Sertifikası kriterlerinde kullanım suyu miktarını azaltmak ve atık suları geri dönüşüme sokmak çok önemli bir etkendir. Su kullanımı mümkün olduğunca arıtma ve atık suların dönüşümü yapılarak kullanılmalıdır. LEED Sertifikası projelerinde bölgenin coğrafya ve iklim koşulları göz onunda bulundurularak peyzaj edilmeli, şebeke ve yüzey sularının mümkün olduğunca az kullanılması ve binanın armatürlerinin az su harcayan ve gri su kullanımına olanak veren yapıda olması beklenmektedir.

4. Enerji ve Atmosfer (Energy and Atmosphere) – 33 Puan

LEED Sertifikası sürecinin en önemli kriterleri ve en çok puan getiren kategorisi Enerji ve Atmosfer kategorisidir. LEED Sertifikası hedefleyen binalar enerji tüketiminde en ileri teknoloji prensibi ile hareket etmeli ve atmosfere zarar verecek etkilerde bulunmamaları gerekmektedir.

Binanın ısıtma-soğutma ve havalandırma sistemlerinin enerji verimli sistemlerden seçilmesi gerekmektedir. Yapı elemanları, duvar ve pencere gibi bina bileşenlerinin yüksek izolasyonlu (düşük U-value) malzemelerden seçilerek binanın enerji tüketiminin ASHRAE Standard 90.1–2010’da verilen standart binaya göre daha verimli inşa edilmesi beklenmektedir. Bu hesaplamalar ise Bina Enerji Modellemesi ile yapılmalı ve raporlanmalıdır. Düşük iklim değişikliği etkisine sahip soğutucu gaz kullanımı, yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretimi gibi kriterlere odaklanan bu kategori, aynı zaman da binanın Karbon Ayak İzi Sıfırlama durumunda ise 2 puan kazanımı sağlamaktadır.

5. Malzemeler ve Kaynaklar (Materials and Resources) – 13 Puan

Yapı malzemelerin hammadde temini, üretimi ve nakliyesi sırasında çeşitli çevresel etkiler oluşmakta ve doğaya zarar verilmektedir. LEED Sertifikasına göre bu süreçlerde çevreye zarar verilmemeli gerektiğince az kaynak kullanılmalıdır, kullanılan malzemeler bulunan bölgeye zarar vermemeli ve geri dönüştürülebilir özellikte olmalıdır. Ayrıca LEED Sertifikasında malzemeler bir binada kullanım ömrün tamamladıktan sonra başka bir binada kullanılabilir olmalı veya malzeme tekrar değerlendirilebilecek statüde olmalıdır. Bu kategori içerisinde yerel malzeme kullanımı ve EPD Belgeli malzeme kullanımı ile daha yüksek puan kazanılabilmektedir. LEED v4 ile LEED Sertifikası kriterlerine eklenen Bina Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi çalışması ile de ekstra 3 puan kazanılabilmektedir.

6. İç Ortam Kalitesi (Indoor Enviromental Quality) – 16 Puan

Yeşil binalarda yaşayacak kişilerin yaşamının daha kolaylaştırması için yapılan faaliyetler LEED Sertifikası kriterleri arasında yer almaktadır. İç ortamdaki kirlilik veya kirletici kaynakları azaltmak, yaşam standartlarını artırmak, radyoaktif cihazlar kullanmamak, konutların kontrol edilebilirliği sağlamak, sağlıklı iç mekân malzemeleri kullanmak ve insanlara sosyal hayat ilişkilerini vaat eden ortamlar oluşturmak İç Ortam Kalitesi kriterleri arasındadır. Bunun dışında ise LEED Sertifikası gereği mekanik havalandırma ile mahallere verilmesi gereken minimum taze hava miktarları her daim kontrol edilmeli, filtreler kontrol edilmeli, sigara kullanım yasağı ve iç mekânda tehlikeli emisyon oluşturabilecek her türlü faaliyet engellenmelidir.

7. İnovasyon (Innovation) ve Bölgesel Öncelikler (Regional Priority) – 10 Puan

LEED Sertifikasında 110 kredi içerisinde 100 kredi gereklilikleri açıkça belirtilmiş puanlamalardan oluşmaktadır. Kalan 10 kredi ise inovatif uygulamalar (Innovation), örnek performans (Examplary Performance) ve proje konumu (Regional Priority)’a bağlı olarak belirlenmektedir.

LEED Sertifikasında toplam 5 puan aşağıdaki kategoriden sağlanabilmektedir:

• LEED Project Library’de verilen Innovaton Catalog’da bulunan kredilerden 1-3 Puan,
• LEED Project Library’de verilen Pilot Credit Library’da bulunan kredilerden 1-3 Puan,
• LEED Examplary Performance kredilerden 1-2 Puan alınabilmektedir.

Proje takımında ilgili LEED Sertifikası sistemine ilişkin LEED AP bulunması sayesinde ise Innovation kategorisinden 1 puan kazanılabilmektedir.

Bölgesel Öncelikler (Regional Priority) kategorisinden 4 puan ise, projenin konumuna bağlı olmak üzere LEED Regional Priority listesinde belirtilen ve diğer LEED kategorilerinde kazanılmış LEED Sertifikası kriterleri üzerinden hesaplanmaktadır.

LEED Sertifikası Değerlendirme Sistemleri

LEED Sertifikası ihtiyaç alanlarına göre ayrıştırılmış ve farklı bina projeleri için farklı LEED Rating Systems olarak üretilmiştir.

Bunlar şu şekildedir;

LEED BD&C – Bina Tasarım ve İnşaat: 93 m2’den büyük Yeni Binalar, Yeni Binalar Kaba İnşaat, Okullar, Mağazalar, Veri Merkezleri, Depo ve Dağıtım Merkezleri, Konaklama ve Hastaneler için başvurulabilir.

LEED ID&C - İç Mekan ve İnşaat: 22 m2’den büyük tüm İç Mekanlar, Mağazalar ve Konaklama Tesisleri için başvurulabilir.

LEED EB&OM – Mevcut Binalar: 93 m2’den büyük Mevcut Binalar, Mağazalar, Okullar, Konaklama Tesisleri, Veri Merkezleri ve Depo ve Dağıtım Merkezleri gibi mevcut binalar için başvurulabilir.

LEED ND – Mahalle: 1500 acreden (6,070 Dönüm) daha küçük ve en az 2 adet konut bulunan yerleşim alanlarına alınabilen LEED Sertifika türüdür. Hem Plan aşamasında hem de inşaat aşamasında başvuru yapılabilir.

LEED Homes – Konutlar: Bir “Konut Birimi” olarak tanımlanabilecek veya birden fazla konutun bir arada bulunduğu binalar için başvuruda bulunulabilir.

Dünyada yaygın olarak kabul gören diğer bir yeşil bina sertifikası ise BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method – Bina Araştırmaları Kuruluşu Çevresel Değerlendirme Metodu)’dur. 1990 yılından beri binaların tasarım, yapım ve işletme performansını ölçerek değerlendirme yapmaktadır. Türkiye’de78 adet BREEAM sertifikalı bina bulunmaktadır. BREEAM master plan projeleri, altyapı ve binalar için dünyanın önde gelen yeşil bina derecelendirme sistemlerinden biridir. Yeni İnşaat, Renovasyon ve Mevcut Binalar için bir dizi yaşam döngüsü aşamaları ile ilgili gereklilikleri ortaya koyar. BREEAM ilk kez 1990 yılında piyasaya sürülmüştür. O günden bugüne toplamda 78 ülkede kullanılarak 561.100’den fazla sertifikalı, 2.262.900 kayıtlı bina elde edilmiştir.

BREEAM SERTİFİKA SEVİYELERİ VE YÜZDELERİ NELERDİR?

BREEAM binanın performansa dayalı tasarım, inşaat, tedarik ve operasyon süreçlerini değerlendirir. Değerlendirmeler, bağımsız, lisanslı değerlendiriciler tarafından gerçekleştirilir ve Geçer, İyi, Çok İyi, Mükemmel ve Olağanüstü seviyelerinde derecelendirilir.

BREEAM KATEGORİLERİ NELERDİR?

·        Yönetim (%12): Şantiye yönetimi ve binanın kullanım süreçlerinin yönetimindeki çevreci kriterlerdir.

Bu kategoride ;

·        Enerji (%19): Yapıların enerji tüketimlerini en aza indirgemek amaçlanmaktadır.

·        Sağlık ve Konfor (%14): İnsan sağlığı, yapı kullanıcılarının konforunu artırma yönündeki tasarımları teşvik etme ve ödüllendirme amaçlamaktadır. Aranan kriterlerde doğal havalandırma ve günışığı kullanımı öne çıkmaktadır.

·        Ulaşım (%8): Bisiklet ve toplu taşıma araçlarının kullanımı teşvik edilmektedir.

·        Su (%6): Su tüketimini azaltan sistemlerin kullanılmasının teşvik edilmesidir.

·        Malzeme (%12,5): Kullanılan yapı malzemelerinin çevresel etkileri onaylanmış malzemelerden seçilmesinin teşvik edilmesi.

·        Atık (%7,5): Yapı üretim sürecinde çıkan atıkların geri dönüşümü ve bina işletim ve kullanım sürecinde çıkan atıkların değerlendirilmesi desteklenir, bu yöndeki tasarımlar ödüllendirilir.

·        Saha Kullanımı ve Ekoloji (%10): Daha önce hiç kirletilmemiş arazileri ve biyoçeşitliliği korumak hedeflenmiştir.

·        Kirlilik (%6,5): Küresel ısınmaya etkisi olan zararlı akışkanlar, ışık-gürültü kirliliği, toprak ve su kaynakları kirliliğini önleyecek tasarımların teşvik edilmesidir.

·        Risk (%1)

·        İnovasyon (%10): BREEAM standart değerlendirme ölçütlerinin üstündedir. Diğer kredi kategorilerinin üzerinde, sürdürülebilirlik alanında yenilik getiren fikirlere, tasarımlara, yönetim sürecine veya teknolojik gelişmeye yapılan katkıları ödüllendirir.

 BREEAM sertifika sürecine giren bir yapı 2 aşamalı olarak sertifika alır.

Bunlar;

·        Tasarım aşaması değerlendirme, bu çalışma ara sertifika ile sonuçlanır.

·        İnşaat sonrası değerlendirme, nihai sertifika alınır.

Hangi bina tipleri için uygundur?

Tüm yeni inşa edilen kamu, özel, konut ve ticari binalar sertifika sistemine dahil edilebilir. Standartlarda listelenmiş ya da kapsam dışında olan farklı bina tipleri için Bespoke Süreci uygulanır. Bu uygulama yatırımcıya projenin gereklilikleri doğrultusunda kriterlerin adaptasyonuna izin verir.

Yeşil Bina Sertifikası Kriterleri

Yeşil bina sertifikasyon süreci alışılmış binaların dışında, belirli kriter dokümanı doğrultusunda çevresel performansı en yüksek seviyede tutarak belirli kriterlere bağlılık neticesinde ortaya çıkmaktadır.

Yeşil bina yapısını oluşturacak ürünlerin seçimi, enerjinin minimum seviyede tüketilmesi.

Küreselleşen dünya sürecinde suyun öneminin artması sonucunda su verimliliğindeki artış.

İnşaatı yapılan yeşil binanın mutlaka çevre unsurunu göz ardı etmeden doğaya ve doğal yaşamı etkileyecek unsurlara dikkat ederek yapılması,

Yapının iç ortamdaki hayat standardını yükseltmesi ve bunu teşvik edecek uygulamalar zorunluluklar getirilerek bu konularda yaşayan kişilerin bilinçlendirilmesinde etkili olması gibi önemli ve sürdürülebilir süreçleri kapsar.

Her sertifikanın farklı yeşil bina kriterleri olsa da genel hatlarıyla birbirleri ile örtüşmektedirler. Genel kabul gören kriterler şu şekildedir.

Maddeler halinde de sıralayacak olursak ;

·        Araziyi en uygun şekilde değerlendiren,

·        Dönüşebilen ve geri kazanılabilen malzemeleri kullanan,

·        Yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelen,

·        Fosil yakıtları olabildiğince az tüketen,

·        Gün ışığından maksimum şekilde yararlanan,

·        İç hava kalitesini denetleyen,

·        Isıtma, soğutma ve aydınlatma giderlerinde tasarruf sağlayan,

·        Gri su kullanan, yağmur suyu toplama ve arıtımına önem veren,

·        Katı atık yönetimini teşvik eden ve

·        Çatı, duvar, pencere yalıtımını en üst düzeye çıkaran binalara yeşil binalar diyebiliriz. 

Türkiye’de Bulunan LEED Sertifikalı Yeşil Binalar

Aşağıdaki haritada LEED Sertifikası ile tescillenmiş Yeşil Binaları sayılarıyla beraber görebilirsiniz.

Aşağıdaki haritada ise Türkiye’de yer alan ve LEED sertifikası almak için sertifikasyon sistemine kayıt edilmiş; tasarım, inşaat veya sertifikasyon sürecinde bulunan, yani henüz sertifika almamış binaların konumlarına yer verilmiştir. LEED sertifikalı binalar haritasındaki dağılımın bir benzeri kayıtlı projeler için de geçerlidir: LEED sertifikası için kayıt olmuş projeler çoğunlukla İstanbul, İzmir, Ankara illeri ve çevresinde bulunmaktadır. (2021)

LEED Sertifikası ile Tescillenmiş Yeşil Binaların Bazıları

Boğaziçi Üniversitesi – 1. Erkek Yurdu Binası (Hamlin Hall) (2010 yılında restore edilmiş yeni hali ile.)

Türkiye Müteahhitler Birliği Binası

Yozgat Şehir Hastanesi

Hilltown Karşıyaka AVM (İzmir)

İstanbul Havalimanı

01 Burda AVM (Adana)

           Regnum Carya Golf &Spa Resort Hotel

Türkiye’de Bulunan BREEAM Sertifikalı Yeşil Binalar

Türkiye’de 78 Adet BREEAM Sertifikalı Yeşil Bina Bulunmaktadır.

Bunlardan bazıları ;

İstanbul Küçükçekmece Belediye Binası (Türkiye’de Breeam Yeşil Bina Sertifikası alan ilk kamu binası)

Kuveyt Türk Bankacılık Üssü

Anatolium Marmara

Doğamızı koruyabilmek adına yapılan çalışmaları destekliyoruz. Umarız sertifikalı bina sayısı artarak çoğalır ve doğaya daha saygılı yapılaşma elde edilmiş olur.

Türkiye Cumhuriyeti,sertifikalı Yeşil Bina sayısı bakımından yapılan sıralamada Dünya’da 8. (sekizinci) sırada bulunmaktadır.

Düzenleme : PDF eklendi.

Bu konu için en uygun forumun burası olduğunu düşünerek sizlerle paylaşıyorum.

Sürç-i lisan etti isem affola.

Saygılarımla...