Asansör Teknik Servis

Oasansör Modern kentlerde yaygınlaşan yüksek yapılarda gelişmiş asansör hizmetinden yararlanmak günümüzde bir zorunluluktur. Fakat yoğun trafiğin bulunduğu yüksek yapılarda yolcuların asansör bekleme süresi asansör hizmet kalitesini belirler. oasansor.com Bu kalitenin artması için birden çok kabinli asansör sistemleri kurulmaktadır. Yüksek binalarda tesis edilen birden fazla kabinli sistemlerin sunduğu hizmetin yeterli olmasının yanında, bina sakinlerinin yaşamını olumsuz etkilemeyecek düzeyde hızlı ve bekleme olmaksızın çalışmaları istenmektedir. İnsanlara kabul edilebilir sınırlar içinde daha iyi hizmet verebilmek için kullanım alanları hızla gelişen asansör sistemleri, geçmişteki basit yapılarından farklılaşarak günümüzdeki karmaşık kontrol sistemleri ile güçlendirilmiş asansör grup sistemlerine dönüşmüştür. Bu grup kontrolün verimi de kullanılan kontrol algoritmasına göre değişmektedir. Bu nedenle asansör sistemleri her zaman mümkün olan trafik hallerini karşılamak için tasarlanır ve bina talepleri için belli bir esnekliğe sahip optimum bekleme süreli olacak şekilde modern kontrol teknikleri ile tasarlanmalıdır. 1. GİRİŞ asansör denilince akla ilk olarak yüksek katlı binalardaki yolcu taşımacılığı gelse de bunların yanında farklı alanlarda kullanılan yük asansörü, servis asansörü, hastane acil asansörü gibi çeşitleri mevcuttur. asansörler özellikle inşaat sektöründe, yük taşımacılığı sektöründe ve bunlar gibi birçok alanda önemli hizmetler vermektedir [1]. Yüksek katlı yapıda hizmet veren asansör sisteminden binalardaki her kata en kısa sürede hizmet sunulması, insanların bir kattan diğerine gidiş süresinin azaltılması, insanların hizmet için katta bekleme süresinin azaltılması, belli bir sürede mümkün oldukça fazla kişiye hizmet etmesidir. asansörler görünüşte oldukça basit yapıya sahip elektromekanik sistem olarak bilinmektedir. Fakat bu bilinenin aksine, bu sistemler hem makine, hem elektrik hem de mimar ve inşaat mühendislik alanlarını ilgilendirmekteydi. Bu mühendislik gruplarına ek olarak elektronik ve bilgisayar mühendisliği alanlarını da eklemek gerekmektedir. Bu yönüyle aslında oldukça karmaşık sistemlerdir. asansör kontrol sistemlerinin kabini aşağı–yukarı yönde hareket ettirmek ve istenen katta durdurulmasının yanında, tek başına kabinlerin çalışmasını kontrol ederek verimli çalışmalarını sağlayacak programların hazırlanmasıdır. asansör sisteminde tek başına kabinleri hareket ettirmeye, durdurmaya, kapıları açıp kapamaya “ Düşük Seviyeli asansör Kontrol Sistemleri ” kumanda eder. Kabinler arasındaki eşgüdümü sağlamak için ise yüksek seviyeli kontrol kullanılır. Bu kontrol sistemleri asansör sektöründe çalışan kişi ve kuruluşlar tarafından tanımlanan kurallara göre çalışmaktadır. Binada ki yolcu hareketinin değişimi trafik modeli ile belirlenir. Farklı binalar için trafik modeli aynı olmamasına rağmen belirli bina tipleri için genelleştirilmiş modeller bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde özetlenebilir: a. Yukarı yönlü trafik: Ana girişten yukarıya doğru tüm veya büyük bir bölüm trafiğin etkin olduğu haldir. Sabah en kalabalık zamanda başlar ve azalarak öğle zamanı aralığında biter. Öğle sonu aynı şekilde başlayabilir. b. Aşağı yönlü trafik: Yolcuların büyük bir çoğunluğunun ana girişten asansörü terk ettiği trafik akışının olduğu haldir. Öğle zamanı aralığından az önce belirgin olarak görülür ve çalışma saatlerinin sonunda zirveye ulaşır. c. İki yönlü trafik: Belirli kata ve bu kattan başka katlara trafik akışının görüldüğü haldir. Bu kat genellikle ana giriş olur. d. Dört yönlü trafik: Baskın trafik akışının belirli iki kat arasında olduğu haldir. Bu katlardan biri ana giriş olabilir. e. Rastgele katlar arası trafik: Algılan çağrıların ve sezilebilen modelinin olmadığı, insanların katlar arasında hareket etmelerinden dolayı gün içinde görülen haldir. 2-asansör Kontrol Sistemleri ne Genel Bakış : asansör sistemlerinin gelişmesiyle kontrol sistemlerinin de gelişmesi bir zorunluluk haline gelmiştir. Çünkü tesis edilen asansör sistemleri tarafından sunulan servisin yalnız yeterli olması değil, aynı zamanda binaların faaliyetlerini aksatmayacak düzeyde hızlı ve verimli çalışmaları da gereklidir. asansör sistemleri nin kontrolünde esneklik oldukça önemli bir bileşendir. Klasik nitelikteki asansör kontrol sistemleri ile kolay ve ucuz esneklik sağlanamamaktadır. Çünkü konvansiyonel asansör sistemlerinin tasarım yöntemi, esas olarak yukarı yönlü trafiğinde kullanılır. Yukarı yönlü trafiğini yanıtlayabilen sistemin, diğer trafik durumlarını yanıtlayabileceği kabul edilir, ancak arzulanan servisi sağlayabileceği garanti edilemez. Bu durum, çalıştırılan kontrol tekniğinin tasarım karakteristiğine bağlıdır. Günümüzde yüksek yapıların artması ile birlikte bu tür yapılarda çalışan asansörlerde yüksek 2 seviyeli kontrol sistemlerinin önem kazanması, asansör sektörüne yenilikler sunmuştur. Artan bina nüfusuna cevap vermek ve yüksek taşıma kapasitesine ulaşmak için çok sayıda kabine gereksinim doğmuştur. Bu kabinlerin verimli bir biçimde çalışması ve kabinler arasında eşgüdümün sağlanması için grup kontrol teknikleri geliştirilmiştir. Bu amaçla, 1980’lerin başında ilk mikroişlemci tabanlı kontrol sistemi geliştirilmiş ve bu sistemlerde kullanılan matematiksel model ve teknikler sayesinde asansör çağrıları en uygun duruma getirilmiştir. 2.1- asansör Kontrol Sistemleri : Bu yöntemle kontrol edilen kabin, aynı yöndeki kabin çağrıları ve kat çağrılarına hizmet verir. Çalışmaya kabinin bulunduğu kattan başlar ve aynı yöndeki kat çağrısı ve kabin çağrısı olan son kata kadar devam eder. Böylece yapıdaki her kata bir çevrim içinde her zaman hizmet vermesi sağlanır. “Simpleks Sistem” olarak bilinen bu yöntem çok kabinli sistemlerde her bir tekil kabinin kontrolünde kullanılır. Simpleks Sistem’in hedefleri, yolcuları taşıdığı esnada, gidiş yönünün aksine, kabinin yönlenmesini engellemek ve kabin çağrısı olan bir kata uğramadan geçmesini sağlamaktır. Çok kabinli sistemde, yolcu bekleme zamanını azaltacak şekilde her kabin belli kat çağrılarına yanıt verecek şekilde düzenlenir. İkili/üçlü Sistem: Fazla yüksek olmayan yapılarda, iki ya da üç asansörlü gruplar için en uygun basit grup kontrol sistemidir. Giriş çıkış dışında her katta yukarı-aşağı çağrı düğmesi bulunur. Kabin, kabin ve kat çağrılarının bulunduğu konuma ve hareket yönüne göre yanıtlar. Sistem yalnızca az sayıda kata hizmet vermeye, kabin dağılımının çok önemli olmadığı hallerde uygundur. 2.2 Sabit Sektörlü Sistem-Zaman Öncelikli: Bir grup kabinin hizmet verdiği ve genellikle birbirine ardışık katlar topluluğu olan zon içindeki katlara, 1 1 5 yukarı ve aşağı sektörlere ayrılmış kabinler grubuyla servis verilir. Kat çağrısı kaydedilir edilmez her sektör zamanlara ayrılmış olur. Öncelikle seviyeleri birbirinden farklı zaman aralıklarına sahip olabilir. Yüksek öncelikli sektör kabin tahsisinde ön sırayı alır. Bu sistem ana girişe tercihli servis sunar. Ana girişte hiçbir kabin bulunmuyorsa uygun durumdaki kabin girişe gönderilir. 2.3. Sabit Sektörlü Sistem-Genel Sektör: Yoğun dengesiz trafik için özel nitelikler ile hizmet verir. Bu sistemde yapı statik talep sektörlerine bölünür. Sektör sayısı kabin adedine bağlıdır. Sistem, sektör içindeki kat çağırılarına ve yukarı yöndeki boş komşu sektördeki kat çağırılarına da yanıt verir. En önemli özelliği bir kabin bağlı olduğu sektörde herhangi bir çağrı almamışsa kapıları kapalı olarak bulunduğu konumda park eder. Dengeli katlar arası trafik durumunda, kabinleri dengeli olarak bina içinde dağıtılmasından dolayı bu sistem iyi performans sergiler. 2.4. Dinamik Sektörlü Sistem: Bu sistem özellikle hafif ve yoğun trafik durumları için uygundur. Her kabin sektör tanımına uygun olarak tahsis edilir ve kat çağrılarına doğrusal toplama yöntemine göre yanıtlar. Dinamik sektör, dengeli ve dengelenmemiş katlar arası trafik durumlarında oldukça iyi performans sergiler. Buna karşın aşağıya yönelik trafikte iyi performans göstermez. Ana giriş öncelikli servise sahiptir. 2.5 Bilgisayar Esaslı asansör Kontrol Sistemleri: Elektronik sistemlerindeki ilerlemeler asansör sistemlerinin tasarım ve kurulumunda bir çok gelişmelere neden olmuştur. Özellikle bilgisayarların hızlı işlem yetenekleri, verileri otomatik olarak depolaması ve işlemesi, uygulanan tekniklerin esnekliği ve istendiğinde değiştirilebilir olması, kontrol ve kumanda sistemlerinde kullanılmasına, hatta zamanlama problemleri ve farklı trafik durumlarında hızlı çözümler üretmeleri asansör sistemlerinin vazgeçilmez bir öğesi olarak yerini almasına neden olmuştur. Günümüzde artık asansör sistemlerinin kontrolüne mikroişlemcili grup izleme sistemleri, son yıllarda da bilgisayar destekli sistemler girmiştir. Özellikle bilgisayar alanındaki hızlı gelişmeler, bilgisayarların kontrol amacıyla asansör sanayine girmesine neden olmuştur. Yapılan tüm çalışmalar asansör sistemlerini tamamen sayısallaştırarak, değişik trafik koşullarında aksaksız çalışan kontrol sistemleri oluşturmak yönündedir. Günümüzde sıklıkla kullanılan bilgisayar esaslı asansör kontrol sistemleri; 2.5.1 Mini bilgisayar esaslı kontrol: Bu sistem, kabin tur zamanı ve her kat çağrısını yanıtlanmak için bekleme zamanını tahmine dayanan bir dağıtım yöntemi kullanır. Bu durumda, tur zamanı kabinin kat çağrısını yanıtlamak için gereken zaman olarak belirlenir. 2.5.2 Optimum bilgisayar kontrol: Her kabin için muhtemel yol göz önüne alınarak toplam kabin tur zamanını minimuma indirmek hedeflenmektedir. Kabin içindeki yolcunun hedeflediği katta durmalıdır, ayrıca kabin içinde yolcu bulunurken asla hareket yönünü değiştirmemelidir. Uygun çağrı dağıtma sistemi; optimum bilgisayar kontrol sistemindeki performans düşüklüğünü gidermek için geliştirilmiştir ve sistem optimum dağıtım yöntemlerine dayanır. Yeni bir çağrı kabine gönderildiğinde değerlendirme artan değer halinde hesaplanır. En düşük değerlendirmeye sahip kabin çağrıyı yanıtlamak için gönderilir. Park etme politikası, durak sayılarının azaltılması, yukarı yön trafiğinde dinamik bölgelere ayırma gibi birçok özelliklere sahiptir. 2.5.3 Bilgisayar grup kontrolü: Bu tasarım öncelikle uygun çağrı dağıtma sistemi tekniğinin iyileştirilmesi ile düzgün katlar arası performansı sunan esnek bir tekniği elde etmeyi hedefler. Daha sonra değişik yöndeki trafik durumları için düzenlemeler yapılmıştır. En uzun beklemenin olduğu kat çağrısı ilk olarak servis verilmek için ele alınır. Ve kaydedildikleri sıraya göre kat çağrıları yanıtlandırılır. 2.5.4 Yapay zekâ uygulamalı kontrol: Kontrol ve mikroişlemci alanlarındaki gelişmeler asansör konusundaki çalışmaları doğrudan etkilemiş ve geliştirilen her kontrol ve benzetim yöntemi bu sistemlerde kullanım alanı bulmuştur. asansörlerin grup halinde kumanda ve kontrolünde kullanılan yapay zekâ teknikleri olarak sınıflandırılan bu gelişmiş teknikler; uzman sistemler, bulanık mantık, yapay sinir ağları ve genetik algoritmalar olarak sayılabilir. Uzman sistemler, önceden tanımlanmış trafik modeller, belirli bir zaman diliminde toplanan yolcu sayısı ve asansör uzmanları tarafından elde edilen kurallarla, o andaki baskın trafik modelini belirlemekte ve bu modelle ilgili önceden tanımlanmış kabin seçim kurallarını uygulamaktadır. Gelişen teknoloji ile günlük yaşamı kolaylaştırmak için kullanılan çevresel zekâ uygulamaları gün geçtikçe önemli bir çalışma alanı oluşturmaktadır. Bu çalışmada grup asansör zamanlama kontrol sistemini modelleyen bir çevresel zekâ uygulaması yapay bağışıklık sistemi ile optimize edilmiştir. Grup asansör zamanlama problemi için öncelikli olarak bir yapay bağışıklık sistemi tasarlanmıştır. Tasarlanan sistemde yapay bağışıklık sistemi algoritmalarından klonal seçim algoritmasının optimizasyon yönü kullanılarak yolcuların ortalama bekleme süresi en asgariye indirilmeye çalışılmıştır. Daha sonrasında uygulama için 16 katlı ve bünyesinde 7 asansör bulunduran bir yapı simüle edilmiş ve tasarlanan sistem bu şekildeki bir yapı üzerinde denenerek asansörlerin optimum yolu bulabilmesi sağlanmıştır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda grup kontrollü asansörlerin tüm çağrıları cevaplama süresinin yapay bağışık tabanlı sistem ile birlikte yüzde 20 oranında azaldığı belirtilmiştir. Genellikle sekiz veya daha az katlı binalardaki yolcu asansörleri hidrolik veya elektroniktir; hidrolik asansörler 1 m/s’lik, elektrikli asansörler ise 2,5 m/s’ye kadar hız yaparlar. 10 kata kadar yükselen binalarda elektrikli ve vitessiz asansörlerde dakikada 2,5 m/s’ye kadar, 10 kattan yüksek binalarda ise 2,5-10 m/s arasında bir hız söz konusudur [1, 2]. asansör sayısının fazla olduğu yapılarda asansörler birbirlerinden bağımsız hareket edebilecekleri gibi grup olarak da kontrol edilebilirler. Grup kontrollü asansörler özellikle çok katlı yapılarda kullanılmakta ve çok sayıda asansör ün aynı binada aynı amaçla kullanılması için ortaya çıkan yapıdır. Günümüzdeki asansörlerin temel amacı yolcuları en hızlı şekilde hedef kata götürebilmektir. Bu konudaki en önemli nokta yolcuların bekleme süresini en asgariye indirebilmektir. Bu da özellikle grup kontrollü asansörler de zamanlamanın çok iyi bir şekilde planlanmasıyla gerçekleştirilebilecek bir yoldur. Bu amaçla çeşitli optimizasyon yöntemleri denenmekte ve en iyiye yakın sonuçlar elde edilmeye çalışılmaktadır. Bu tarz optimizasyon temelli zamanlama problemlerine çeşitli algoritmalar uygulamak mümkündür. Genetik algoritmalar, DNA algoritmaları, yapay bağışık sistemleri optimizasyon algoritmalarına verilebilecek bazı örnek yöntemlerdir [12- 14]. Yapay bağışıklık sistemleri özellikle örüntü tanıma, anormal durum tespiti ve optimizasyon gerektiren problemlerde sıklıkla kullanılmaktadır. Yapay bağışıklık sistemleri, teorik bağışıklık bilimi, gözlenen bağışıklık fonksiyonları, prensipleri ve mekanizmalarından ilham alan ve karmaşık hesaplama problemlerini çözmek için geliştirilmiş bir hesaplama tekniğidir [3-11]. Grup kontrollü asansörlerin zamanlama problemi ile alakalı literatürde yapılmış çalışmalar [12-24] ile yolcu bekleme süreleri en asgariye indirilmeye çalışılmıştır. Örneğin bu konuda DNA algoritmasının grup kontrollü asansör üzerinde denenmesi ile yolcuların ortalama seyahat süresi asgariye indirilmeye çalışılmıştır. Buradaki amaç 3asansör ile 8 katlı bir binadaki karmaşık bir asansör zamanlama problemi için en uygun yolu bulmaktır [12]. Problem çözümünde asansör sayısı ve kat sayısı sabit tutulmuştur. Bunun yanında asansörün ortalama kat geçiş süresi ve katlarda duracak asansörün harekete geçme ve durma süreleri sabit olarak belirlenmiştir. Tüm bunlardan hareketle birbirinden farklı DNA düğümleri üretilerek bunların ağırlıkları hesaplanmıştır ve bu hesaplamadan yola çıkılarak en optimal yol belirlenmiştir. asansör zamanlama problemi çözümündeki bir diğer örnek ise aynı problemin genetik algoritma ile çözülmesidir. Diğer örnekte olduğu gibi burada da amaç en optimum yolu bulmak ve yolcuların ortalama seyahat süresini en asgariye indirmektir. Bu problemde 6 asansör ile 21 katlı bir binadaki en ideal çözüm hesaplanmaya çalışılmaktadır [13]. Bu amaç doğrultusunda genetik algoritma için ikili kodlama kullanılmıştır. Bu işlemden sonra rastgele kat çağrıları oluşturularak kabinlere paylaştırılmış ve bu çağrıların uygunluk fonksiyonları hesaplanmıştır. Daha sonrasında genetik algoritmanın adımları uygulanmış ve uygunluk değerleri tekrar hesaplanarak en iyi çözüm olup olmadığı belirlenmiştir. Bu problem üzerinde genetik algoritma çözümü yüzde 20’lik bir süre kısaltılması sağlamıştır. Grup asansör zamanlaması probleminde kullanılan bir diğer yöntem parçacık sürü optimizasyon algoritmasıdır. Bu çözümde ise 4 asansör ile 16 katlı bir bina kontrol edilmeye çalışılmıştır [14]. Problem çözümünde asansör parametreleri sabit tutulmuş ve buna göre bir yol izlenmiştir. Belirlenen uygunluk fonksiyonunda ortalama bekleme zamanı, uzun bekleme yüzdesi ve işlem sıklığı (harekete geçme, durma) göz önüne alınmıştır. Bunlar belirlenmiş sabit ağırlık değerleri ile çarpılarak sonuçlar elde edilmiştir. Daha sonrasında parçacık sürü algoritması ile bu değerler optimize edilmeye çalışılmıştır. 2.5.5. Yapay Bağışık Sistemler Yapay Bağışıklık Sistemleri, doğal bağışıklık sisteminden esinlenerek, bu sistemin mühendislik açısından incelenerek karmaşık problemlerin çözümünde kullanılan yöntemlerden biridir [3]. Yapay bağışıklık sisteminin ilk doğuşu bilgisayar virüsleri ile beraber olmuştur. Yıllarca siber alanda oldukça önemli tehdit oluşturan bilgisayar virüslerini yok etmek amacıyla türlü yöntemler deneyen uzmanlar, bilgisayarımıza bulaşan virüslerden tamamen kurtulmamızı sağlayamadı. Özellikle son yıllarda bu konuda önemli bir alan olan yapay bağışıklık sistemleri ile bilgisayar virüslerinin tespitinde ve yok edilmesinde oldukça önemli bir başarı elde edildi ve bu sorun bu yöntemle biraz daha aşılmış oldu. Anormal durum tespitlerinde önemli ölçüde kullanılan bu yöntem optimizasyon problemlerinde, örüntü tanıma, makine öğrenmesi gibi konularda da sıklıkla kullanılmaktadır [4-11]. Bağışık sistemler insan vücudunu yabancı antijen veya patojenlerden koruyan etkili koruma mekanizmalarıdır. Yapay bağışıklık sistemi de doğal bağışıklık sistemlerden esinlenilen bir yumuşak hesaplama tekniğidir. Yapay bağışıklık sistemleri iki alt bölümden oluşmaktadır. Bunlar negatif seçim algoritması ve klonal seçim algoritmasıdır. 2.5.6 Negatif Seçim Algoritması Negatif seçim algoritması genellikle istenmeyen durumların tespitinde kullanılan bir yöntemdir. Özellikle virüs tespit yazılımlarının çalışmasında sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. İşleyişi oldukça kolay olan bu yöntemde öncelikle bir aday dedektör kümesi üretilir ve bu aday dedektör kümesi öz küme ile eşleştirilir. Eğer eşleşme var ise bu adaylar asıl dedektör kümesine aktarılır. Daha sonrasında ise test verileri girilerek dedektör kümesi ile karşılaştırılır. Eğer herhangi bir dedektör tarafından bu test verisi tanınırsa istenilen işlem gerçekleştirilir[18]. 2.5.7. Klonal Seçim Algoritması Optimizasyon ve örüntü tanıma problemlerinde ise genel olarak kullanılan yöntem klonal seçim algoritmasıdır. Bu algoritmada her iterasyon sonucunda istenilen duruma yaklaşılması hedeflenmektedir. Yapılan bir başka çalışmada da grup asansör kontrol sistemleri üzerinde yapay bağışıklık sisteminin optimizasyon yönü kullanılarak yolcuların bekleme süresinin minimuma indirilmesi amaçlanmıştır. Gerçekleştirilen algoritmanın işleyişi, klonsal seçim algoritması ve bu algoritmanın adımları çalışmada detaylı olarak anlatılmıştır [19].

< Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi siyahiksir -- 17 Haziran 2016; 11:18:56 >

Benzer içerikler