Atatürkün yanındaki kim?

Sakallı Nureddin Paşa

--------------------------------------------------------------------------------

Kurtuluş savaşı yılları ve yakın Cumhuriyet tarihimizde enteresan bir kişiliğe ve hareketli bir yaşam şekline sahip olmuş bir kişidir Nureddin Paşa. Her ne kadar çok kimse tarafından tanınmasa da bilenler açısından kahraman mı, gaddar ve menfaatçi mi olduğu konusunda tartışmalar halen sürmektedir. Ünvanı Kurtuluş savaşı yılları'nın tek sakallı kumandanı olmasından ileri gelmektedir.
Nureddin Paşa yine bir paşanın oğlu olarak 1873'de Bursa'da doğmuş ve harbiye'yi bitirmiştir. Türk-Yunan savaşına gönüllü katılmış ve 1. Dünya Savaşı'nda da Irak cephesi komutanlığı yapmıştır.
1915' de vekaleten atandığı İzmir ve Aydın valilikleri sırasında Sevr antlaşması uyarınca İzmir'in Yunanlılar'a teslimi ondan istenmiş ancak şiddetli direniş gösterince İstanbul'daki merkezi hükümetce görevinden alınmıştır. İşte Paşa hakkındaki bir polemik burada başlamaktadır. Bir söylentiye göre bu duruma sinirlendiği için 1922' de Yunanlıların geri çekilmesi sırasında çıkan yangının aslında Yunanlılarca değil, Paşa tarafından çıkarıldığı söylenmektedir.
Paşa Kurtuluş Savaşına şekillendiren diğer kumandanlara göre daha yaşlıydı ama olaylara bakışı ve yaklaşımı onlara göre çok daha sertti. O dönem çıkan Koçgiri ayaklanmasını bastırma görevi ona verilmiş ve oldukça kanlı bir şekilde bu isyan bastırılmıştı. Yine Samsun ve çevresinde nizam amacı ile altmış dolayında çoğu Rum vatandaşı astığı için meclisde soruşturma açılmıştır.
Paşa'nın bu sertliklerde asıl ününü kazandıran iki linç olayı ise bugün hala tartışılmaktadır. O dönem muhalif bir görüş sergileyen Ali Kemal isimli gazeteciyi linç ettirmiş ve ardından Efes Metropoliti Hrisostomos kendisi tarafından makamına çağrılmış ve ardından gevşek bir koruma grubu ile Türk mahallesinden geçirilerek linç ettirilmiştir.
Sakallı Nureddin Paşa'nın kendini beğenmiş olduğu da söylenir. Kazım Karabekir Doğu Ordusu komutanlığı'na atanması ve sonrasında bir de batı cephesi kumandanlığı kurulması üzerine kendine bağlı birliklere Merkez Ordusu adını verdiği söylenir. Ayrıca kendisini anlatan 'İzmir Fatihi, Karahisar ve Dumlupınar Galibi Gazi Nureddin Paşa Hazretlerinin Tercümei Hali' adlı bir kitap hazırlattığı da söylenmektedir.
Atatürk Nutuk'un da her ne kadar Paşa hakkında ağır yazmışsa da O Kurtuluş Savaşı'nın önde gelen, gözüpek kumandanlarından biri olmuş, 1. Ordu Komutanlığı yapmış, korgeneralliğe dek yükselmiştir.
Bursa milletvekilliği de yapan Nureddin Paşa 1932'de vefat etmiştir.
İşte tarihimizin pek bilinmeyen ama enteresan bir yapıya sahip bir karakteri.