Geçtiğimiz günlerde Mozilla Firefox için v118 yayınladı. Bunla birlikte yıllardır beklediğim ECH (eski adıyla ESNI) default olarak enable oldu. Cloudflare ise geçen hafta bütün sitelerinde ECH aktif etti. Cloudflare tabanlı ama SuperOnline tarafından sansürlü siteler artık DoH (DNS-over-HTTPS) ve ECH ile sorunsuz bir şekilde girilebiliyor.

Test etmeniz için yapmanız gerekenler:

Firefox v118 yükleyin.

URL kısmına about:config yazın, enter'a basın ve aşağıdaki ayarları bu şekilde doldurun:

network.trr.mode = 3

network.trr.uri = https://mozilla.cloudflare-dns.com/dns-query

network.dns.echconfig.enabled = true

network.dns.echconfig.fallback_to_origin_when_all_failed = false

network.dns.http3_echconfig.enabled = true

network.dns.use_https_rr_as_altsvc = true

Ardından tarayıcıyı kapayıp tekrar açın ve https://www.cloudflare.com/ssl/encrypted-sni/ sitesini ziyaret edin. Check My Browser tıklayın ve sonuçların böyle olduğunu doğrulayın.

Şimdi test etmek için bildiğiniz sansürlü ama Cloudflare tabanlı bir siteyi ziyaret etmeye çalışın. Girebileceksiniz. Ben girebiliyorum. Daha çok bilgi almak ve ECH nedir öğrenmek isteyenler bu linkleri okusun.

the cloudflare blog

Encrypted Client Hello - the last puzzle piece to privacy

https://blog.cloudflare.com/announcing-encrypted-client-hello/

blog.mozilla.org

Say (an encrypted) hello to a more private internet | The Mozilla Blog

https://blog.mozilla.org/en/products/firefox/encrypted-hello/

torrentfreak.com

Encrypted Client Hello (ECH) Effectively Defeats Pirate Site Blocking * TorrentFreak

https://torrentfreak.com/encrypted-client-hello-ech-effectively-defeats-pirate-site-blocking-231006/

Global olarak bütün ISP'lerin son bir haftadır ağladığı bir durum bu. Bırakın sansürlü sitelere girmeyi, ISP'ler artık hangi sitelere girdiğinizi bile bilmiyor. IP olarak öğrenebilirler ama web siteleri Cloudflare gibi CDN ve hosting kullandıklarında IP adresleri diğer web siteleri ile paylaşımlı oluyor. Yani IP üzerinden bloklamaya kalkınmaları demek, o site hariç bir sürü siteyi bloklamak demek.

Öne çıkarın herkes görsün ki ISP'ler böyle boş boş baksın log ekranlarına

GG ISPs, get rekt, see ya later alligators

Yaa yaa. İşte böyle adamın aklını alırlar SuperOnline. Sen hala PPPoE şifresini verme, IPv6 getirme, 100 Mbps 15 yıllık FTTB switchleri 1000 Mbps Gigabit ile değiştirme, Esenyurt gibi yerlere FTTH çek ama Ataşehir Kadıköy gibi merkez yerlere çekme, WireGuard ve VPN throttle uygula, yurt dışı çıkışlarını bilerek yavaşlat, ping'leri bilerek yükselt... liste çok devam eder.

Bir de üstüne BTK tarafından engellenmemiş siteleri kendi rızanla engelle. İşte böyle taklaya gelirsin.

Hadi ağla şimdi bakalım. Get rekt kiddo.

Ne kadar mutluyum bir bilseniz. Kesin SuperOnline merkezde kıyamet kopuyordur. Yıllardır sansür, throttling, engel ve her türlü pisliği yapan SuperOnline şimdi mal mal otursun loglara baksın. Yaa, işte böyle aklını alırlar dostum. Ne oldu aşkım? Hangi sitelere girdiğimi göremiyor musun? Kişisel ve online gizliliğimi ihlal edemiyor musun? İnternet gezinme bilgilerimi üçüncü partilere satıp köşeyi dönemiyor musun? Ayyy kıyamam ben sana.

Bu sözümü unutmayın, zaten seçim de gitti, SuperOnline'ın emirleri nereden aldığı belli, yakın zamanda Çin gibi Great Firewall of China bizim ülkemize de gelir. Yerli ve milli Great Firewall. Buna izin vermezler, böyle yenilgiyi kaldıramazlar. Yabancılar privacy için bu kadar ileri adım yaparken bizimkilere ters böyle şeyler. Zamanında direkt olarak WireGuard protokolunu daha yeni çıkmışken engellemiş bir şirketten bahsediyoruz.

Edit:

Bazı arkadaşlar maalesef yukarıda yazdıklarıma rağmen ECH çalıştıramadı. Gelen mesajlara baktığımda böyle bir çözüm olduğunu yazmışlar. Buraya ekliyorum. Antivirus kullananlar için geçerli. (Yıl 2023 olmuş lütfen yapmayın şöyle şeyler)

Herkese merhaba. Yeni bir PC toplama sürecindeyim. Anakart seçiminde sadece bu ikisinden birini almaya karar verdim. İkisi de DDR5, Intel Wi-Fi 6E ve Intel 2.5G ethernet kartına sahip. Yıllardır ASUS marka anakart kullanmaktayım (ASUS Z87 MAXIMUS VI GENE). Linux ve Windows dual boot yapmaktayım o yüzden markanın Linux'e olan yaklaşımı benim için önemli. MSI için bu konuda iyi şeyler duymadım. Karar veremediğim kısımları altta belirteyim.

ASUS ROG STRIX Z690-G GAMING WIFI

Micro ATX (1 x PCIe 5.0 x16 slot (supports x16 mode, işlemci), 1 x PCIe 4.0 x16 slot (supports x4 mode, chipset), 1 x PCIe 3.0 x1 slot (chipset))

14+1 Power Delivery

4 RAM slotu (128GB max)

4800 MHz JEDEC, sonrası OC olarak tanımlanıyor

3 adet M.2 2280 PCIe 4.0 x4 slotu (1 tanesi işlemciden, 2 tanesi chipsetten)

6 adet SATA 6.0 slotu (hepsi chipsetten)

3 adet kasa fan girişi

12 pin CPU güç girişi

MSI MEG Z690I UNIFY

Mini ITX (1 x PCIe 5.0 x16 slot (supports x16 mode, işlemci)

10+1+1 Power Delivery

2 RAM slotu (64GB max)

5600 MHz JEDEC, sonrası OC olarak tanımlanıyor

2 adet M.2 2280 PCIe 4.0 x4 slotu (1 tanesi işlemciden, 1 tanesi chipsetten)

1 adet M.2 2280 PCIe 3.0 x4 slotu (chipset)

4 adet SATA 6.0 slotu

1 adet kasa fan girişi

8 pin CPU güç girişi

Şimdi neden karar veremediğimi anlatayım. Bu toplayacağım bilgisayarı 5-10 yıl kullanmayı düşünüyorum o yüzden upgradeable olması benim için önemli. Şu an elimde RTX 3060 Ti mevcut. Buna ek olarak i5-13600K ve 2x16 32GB DDR5 almayı planlıyorum, RAM MHz'sine daha karar veremedim, niye birazdan değineceğim. Amacım çok ileride 13900K veya 13900KS gibi bir işlemci, 2x32 64GB DDR5 ve o zamanın güçlü bir grafik kartı ile upgrade etmek. Aynı zamanda işlemciyi delid yapıp contact frame ve copper IHS almak.

İşlemciyi yükseltmek, daha iyi güç sağlamak konusunda ASUS öne çıkıyor. Bütün M.2 slotları PCIe 4.0. Daha fazla SATA 6.0 portuna sahip ama hem SATA hem NVMe aynı anda kullanılmasına izin verir mi bilmiyorum, Amazon'da hayır diye bir yorum gördüm. RAM kapasitesi de ASUS'ta daha yüksek. Daha fazla PCIe portu var yani Firewire kartı gibi opsiyonel adaptörler takma opsiyonum var.

DDR5 araştırmalarıma göre 4 slot RAM konfigurasyonunda stabil değil hatta POST bile etmiyor o yüzden hangi anakartı seçersem 2 slot kullanacağım gibi gözüküyor.

ASUS'un kendi forumlarında, Newegg ve Amazon'da bu anakart ile problem yaşayan birden fazla kişi gördüm o yüzden biraz şüpheliyim.

MSI marka olarak çok kötü şeyler okudum o yüzden çok bulaşmak istemiyorum ama bu anakart hakkında Newegg ve Amazon'da güzel yorumlar var.

Genelikle JEDEC dışına çıkmayı sevmem, o yüzden ya 4800 ya da 5600 MHz RAM alacağım.

Yurt dışında RMA konusu buraya göre farklı işlediği için bizim ülkemizde garanti, servis, destek, tamir vb hangisi daha iyi onu da öğrenmek istiyorum.

Sizce hangisi benim için daha mantıklı?

Yeni bir iPhone almayı planlıyorum. Apple Store Türkiye veya Türkcell'den mi alsam karar veremedim. Tek isteğim cihazın unlocked olması. İleride yurt dışına çıkacağım ve istediğim gibi Orange, Vodafone gibi yabancı mobil operatörlerin sim kartlarını takmak istiyorum. Eskiden ülkemizde alınan telefonlar hatırladığım kadarıyla sim-locked olarak geliyordu. Bu durum devam ediyor mu? Eğer evet ise Apple'dan almayı düşünüyorum. Apple sitesinde SSS kısmında bu yazıyor:

Kısaca Turkcell'den alınan bir iPhone unlocked mı?

Türkiye'de nasıl yurt dışı şirketlerinin hisselerini alıp satabilirim? Acil bir yatırım yapmam lazım ama nereden başlayacağım emin değilim. Ailecek Yapı Kredi ve Halkbank müşterisiyiz. Yapı Kredi'de sadece Türk hisseleri varmış bankayı aradım nasıl NYSE ve NASDAQ üzerinden atıyorum Apple ve Tesla hissesi alırım dedim "şubeye gelip bir şeyler imzalamalısınız ve bunlarda komisyon da var" dedi. En az komisyon isteyen ve en basit aracı veya banka kimdir? Tek amacım atıyorum 100 dolarlık 1 adet hisse almak ve yükselirse satmak. Basit bir işlem. Bir sürü terim var yok opsiyon yok vade yok fon vb vb vb. Ben onları istemiyorum sonra binlerce lira borca girerim falan aman. Maksimum kaybım eğer şirket batarsa başlangıç yatırımım olsun istiyorum. Amerika'da Robinhood falan var burada hiç öyle bir şey yok. Baktım Midas falan diyorlar ama Kasım'dan beri haber yok ve onu bekleyemem. Aciliyeti var bunun aydınlatırsanız çok sevinirim.