Hailstorm Programı - Netflix HD/4K Lisansları

Konunun anlaşılması için, öncelikle birkaç şeyi hatırlamak gerekiyor... "DRM" yani "Dijital Haklar Yönetimi" prosedürleriyle; Netflix, Amazon Prime, Blu TV, Bein Connect gibi bütün ücretli çevrimiçi servisler yayınladıkları videoları koruyup şifreliyor. Bunun sonucunda, bu tür videoları bu servislerin sunucularından indirseniz bile, bu videoları hiçbir medya oynatıcı programda izleyemezsiniz ve encode edemezsiniz. Youtube gibi ücretsiz platformlarda ise videolar şifrelenmediği için, videoları indirirseniz bir oynatıcıda açabilir ve tekrar encode edebilirsiniz.

Başlıca DRM yöntemleri, Google'dan Widevine ve Microsoft'tan PlayReady. Bu yöntemlerin en üst sürümleri olan Widevine L1 ve PlayReady 3.0, "donanımsal" korumalardır. "Dışarıdan bir yazılım" ile aşılamayan, "hack'lenemeyen" korumalardır. Yüksek çözünürlüklü ve de şifrelenmiş videonun çözülme işlemi, işlemcinin güvenli ortamında yapılır ve bu ortama dışarıdan müdahale edilemez. Widevine L1 veya PlayReady 3.0 ile korunmuş videoların izlenmesi için, ilgili cihazda L1 ve 3.0 lisansları olmak zorundadır, daha doğru ifadeyle "şifrelenmiş videoları çözecek olan DRM modülünün cihazın işlemcisinin kök yazılımına entegre edilmesi" gerekir. Bunu da ancak işlemci üreticisi yapar. Uydu alıcıları ve TV Box/medya oynatıcılar konusundaki muhatap ise, HiSilicon, Amlogic, Broadcom, Realtek, Mediatek gibileridir.

Netflix, DRM konusunda nevi şahsına münhasır. Şöyle ki: Netflix yüksek çözünürlüklü video akışlarını PlayReady 3.0 ile koruyor. Herhangi bir Android cihazda, Android işletim sisteminin kendi kısıtlamasını aşmak için Widevine L1 de gerekiyor. Ancak Netflix çözünürlük kısıtlamasına takılmamak için cihazda bu iki DRM modülünün de olması yetmiyor. Devreye bir de Netflix'in kendi onayı giriyor. "Hailstorm" adı verilen bir programda, Netflix çip üreticileriyle diyalog kurarak belirli çiplere onay veriyor. Bu çiplerin olduğu cihazlar da "Netflix lisanslı cihaz" olarak sonuçta daha çok ilgi çekiyor.

Programa göre, Netflix'in çip üreticilerinden istediği 5 şey var:

1- Oynatım kalitesi. Donanımın Netflix içeriğini optimum kalitede sunabilmesi isteniyor.

2- Grafik performansı. Optimal kullanıcı arayüzü kullanım deneyimini sunabilmesi isteniyor.

3- Ağ bağlantısı performansı. En yüksek bit oranında/kalitede akış iletebilmesi isteniyor.

4- Güvenlik. İçerik anahtarlarını ve üye bilgilerini gizli tutabilmesi isteniyor.

5- Sistem Kararlılığı.

Bu 5 faktör, BSP'ye bağımlı faktörler. BSP (Board Support Package), donanım tasarımı ve sistem yazılımından (işletim sistemi + ara yazılımlar + donanım sürücüleri) oluşuyor.

BSP, SoC (System-on-Chip) üreticisi tarafından, cihaz üreticisine (ODM-Original Device Manufacturer) ve sistem entegrasyoncusuna (SI-System Integrator), kendi ürünlerini oluşturmaları için veriliyor. SI, yazılım konusunda uzman bir kişi veya şirket.

Tasarım onaylanma sürecinde, UL, CE, WiFi, Google CTS, GTS, Netflix NTS gibi sertifikasyonlar gerçekleşiyor.

Netflix, 5 kriterini karşılayan çiplere sertifika veriyor. Çiplere veriyor, cihazlara değil. Genelde cihazlara onay verdiği düşünülür ama Netflix'in BSP ile muhatap olduğu, BSP'nin de ancak çip üreticisinden geldiği unutulmamalı. ODM, yani cihaz üreticisi, onay sürecindeki bir BSP'ye müdahale edemiyor.

Eğer çip Netflix'ten sertifika alırsa, ODM'nin yani cihaz üreticisinin müdahale edebileceği, cihazda değişiklik yapabileceği kısımlar şunlar:

1- Kullanıcı arayüzü başlatıcısı (Android launcher)

2- Güvenilir üçüncü taraf uygulamaları (cihazın içinde yüklü geldiğini gördüğümüz bazı programlar)

3- Bluetooth, HDMI, ethernet, USB gibi bağlantılar

4- Tuner (DVB-S, DVB-T gibi)

5- Direnç, kapasitör, indüktör gibi devre bileşenleri

Eğer ODM (cihaz üreticisi) tarafından;

1- Netflix uygulamasının ihtiyaç duyduğu kaynakları sömürebilecek ya da güvenlik sorunları yaratabilecek olan üçüncü taraf uygulamaları yüklenirse,

2- Bellek gibi bazı donanım bileşimleri değiştirilirse,

3- Herhangi bir Android, Linux, sürücü, BSP yazılım kodu değiştirilirse,

...BSP'nin onayı iptal edilir ve BSP tekrar teste girmek zorunda kalır.

Mecool KM2 gibi 2021 model ve de Netflix onaylı bir cihaz üzerinden anlatılırsa, cihazdaki SoC yani çip S905X2, SoC üreticisi Amlogic, ODM ise Mecool. 

Amlogic S905X2 çipli diğer cihazlarda, örneğin Mecool M8S Plus'ta Netflix yüksek çözünürlüklerde izlenemezken, aynı çipe sahip gözüken Mecool KM2'de nasıl izlenebildiğinin cevabı da basit: 2018'de üretilip bazı cihazlara giren S905X2 çipi, o dönemde Netflix testine girmemişti. 

Amlogic S905X2 ve S905X3 çiplerinin yeni versiyonlarına 2020'de, S905X4 çipininkine de 2021 başında Netflix onayı verildi. S905X2-B gibisinden isimlendirilen bu tür revizyon çipler eskisiyle birebir aynı donanıma sahip olsalar da, eskimiş çiplerde Netflix'in onayı yok. Aslında S905X2 ve S905X3 çiplerinin 2-3 yıl sonra onaya kavuşması çok da büyük anlam ifade etmiyor. Çünkü 2020'de Netflix, hem alıcı taraf (aboneler) hem de verici taraf (sunucular) açısından veri tasarrufu sağlamak için, akışlarını yeni AV1 kodlamasıyla sunmaya başladı ve bu tür akışlar gittikçe yayılıyor. Grafik işlemcileri (GPU), AV1 kodlamasını çözemeyen cihazlar, bu kodlamayı çözmek için ekstra çözücü yazılım kullanma yoluyla ana işlemcilerini (CPU) zorlayacak, bu da cihazların daha çok ısınması, daha çok elektrik harcaması demek olacak. Veri akışının yoğunluğu karşısında yetersiz kalan işlemcili cihazlarda da bolca donma, takılma görülecek.

Hailstorm programından geçmemiş, onaysız bir çipin olduğu bir cihazda Netflix içerikleri hiçbir zaman 720p'yi geçmemekte, genelde 480p-540p olmakta. Düşük çözünürlükteki içerikler Widevine L3 ile korunmakta, bu da ucuz Android cihazlarda olan, Windows'lu bilgisayarlarda Mozilla Firefox gibi tarayıcılar içerisinde olan çözücü modüldür.

Netflix'i cihazınızda 1080p (FHD) veya 2160p (4K) gibi yüksek çözünürlüklerde izleyip izleyemeyeceğinizi belirleyen Netflix'in sertifika programı "Hailstorm" kısaca bu şekildedir. Netflix'in (hileli ve gelip geçici yöntemler olmadan) hangi cihazlarda FHD veya 4K izlenebildiğine dair kısa bir listeyi daha önce forumda yazmıştım. O liste Sony, Apple, Google, NVIDIA, Amazon gibi büyüklerin cihazlarıyla doludur, bu da bir Kazan-Kazan olayıdır. Hem "ünlü marka" kazanır hem de Netflix. 2010'da kurulan Çinli şirket Xiaomi, çok kısa sürede o listeye Mi Box cihazıyla girmeyi başarmıştı. Bu yıl da Mecool KM2 ile bir diğer Çinli cihaz Netflix 4K listesine eklendi. Türkiye'de ise Botech Wzone isimli cihaz, Netflix 4K destekli ilk cihaz oldu.

Bu yazı, bilginin ana kaynağından, Netflix Blog'dan faydalanarak oluşturuldu...

https://netflixtechblog.medium.com/hailstorm-the-netflix-scaling-solution-over-android-tv-fd169366f828

Ayrıntılı yazınız için teşekkürler. Gerçekten ayrıntılı bir yazı olmuş. Peki benim bir sorum olacak. Mecool2, wzone gibi cihazlar widewine l1 lisansına sahipler ve netflix lisanslarına sahipler. Peki bu cihazlar amazon prime ve disney plusı 4k oynatabiliyorlar mı. Yani amazon prime ve yeni gelecek olan disney plus ta netflix gibi ayeı bir lisanslama sürecinden mi geçiyor, yoksa widewine l1 lisansı onlar için yeterli oluyor mu