İşlemci nasıl çalışır, modern CPU mimarisinin temelleri nedir. (2. sayfa)

BoşnakAğa · 2021-12-26T20:12:17.0000000+03:00

Saygıdeğer forumdaşlar, değerli forum üyeleri, güzel insanlar hepinize merhaba. Canım sıkıldı. Ne yapayım derken foruma bir iki kelam yazayıma geldim. Hata mı ettim bilemiyorum. Yazmayı bıraktım ama bir kereliğine yazayım sonra yine kaybolurum merak etmeyin. O açıdan korkmanıza gerek yok. Şöyle bir baktım da şimdiye kadar modern işlemci mimarisi hakkında pek fazla kelam edilmemiş buralarda. Yada ben bulamadım. Gelmişim 69 yaşına, 31 yaşında delikanlı değiliz artık, mezara mı götüreceğiz bildiklerimizi? Yanaşın hele. Adamı hasta etmeyin. Güzel dostlar, sayın forum üyeleri; Tahmin edebileceğiniz gibi aşağıdaki bilgiler suyunun suyudur. Zira yer ve diğer teknik sınırlamalar öyle icap etmektedir. Çorbanın aslını içmek isteyenler ciddi çaba sarf etmeli. Yok öyle Boşnak Ağa mutfağında piş ağzıma düş. Detaya girmeye hem gerek yok hem yeri burası değil. O açıdan sonra bana vay efendim şundan bahsetmemişsin, şuraya dokundurmamışsın, hani communication protokol nerede, burası yeni mimarilerde aslında tam da öyle değil, şurayı hiç ellemeden geçmişsin, hani yüksek seviye dilleri makine diline çevirmekten bu arada assembly'den hiç bahsetmemişsin bu nasıl iş falan demek yok baştan söyleyeyim. Beni salon kadını çizgimden kaydırmayın sakın. Neden ama neden! diyecek olan varsa ben şimdi size kalkıp modern ve kaliteli intel X86 çekirdeklerini anlatmaya kalksam ayrıntı ve detaylar o kadar karışık ki daha başında iş anlaşılmaz hale gelir. Sonuçta ayrıntısını vereceğiz diye asıl hedefimiz olan CPUlar temelde nasıl çalışır konusunu da ıskalamış olacağız. Anlaşılmaz bir konu ile hem benim hem siz değerli forum üyelerinin zamanı boşa gitmiş olur. Bunu da hiçbirimiz istemeyiz. Şimdi fetch olayını anlatmak bile başlı başına bir olayken prefetch anlatmaya kalksam konunun yarısında söylene söylene çıkar gidersiniz haklı olarak. O halde gelin size X86nın temellerini anlatayım şu kısıtlı zamanda. Temeli atayım üstü kalsın. Burada yazmıyorum artık ama soru gelirse seneye belki yanıtlarım. Ötesini anlatırım falan. Güzel donanım haber formumuzun değerli üyeleri: Aşağıdaki bilgilerle her zaman tüketiciye sunduğu kaliteli çekirdekleriyle tanınan intelimizin modern CPUları temelde nasıl çalışır onu anlatmaya çalışacağız. Diğer küçük, ufak, önemsiz, sıradan, minnak firmalar şimdilik bizi pek ilgilendirmiyor. Şimdi ben konuya aşırı klasik yaklaşıp size 'control unit/kontrol ünitesi' şudur, ALU şudur, register şudur diye tanım ile başlayıp anlatabilirdim fakat daha 2. dakikada öeeeaaaahh bu nedir la kıvamına geleceğiniz için ve de ben bu forumun en bilgili, en öngörülü, en zeki, en yakışıklı üyelerinden biri olarak klasik yaklaşımın dışına çıkıp olayı size farklı bir yaklaşımla anlatmak durumundayım. Bu kadar laf salatasından sonra nihayet başlıyoruz: Değerli forum üyeleri; PC ve dolayısı ile CPU dediğiniz şey esas olarak bir verinin bir yerden diğer yere taşınması, bu arada başına bir işler gelmesi (aritmetik işlem, karşılaştırma, ekrana yansıtma, diğer birimlere iletme) ve sonra bu yeni halin/sonucun başka bir yere taşınmasından ibarettir. Özünde bu kadar basit. Sadece detaylar boka sarıyor biraz. Yazdığımız gibi işimiz özünde verilerin taşınması. Peki CPU'ya sorar veri nerede saklanır derseniz size RAM der. İşi gücü esasında onladır. Aralarından su sızmaz bu ikilinin. RAM bu işin neredeyse kalbidir. Peki elektrikler gittiğinde RAM'a ne olur? Tüm veriler nanay. O halde bize elektrikler gittiğinde verilerin kaybolmadığı bir depolama lazım. Hoş geldin: HDD, SSD, Floppy disk, USB vs Tamam iyi gidiyoruz! Veriler temel olarak HDD/SSD'de ve sebebini biliyoruz. Tabi şimdi PC açılır açılmaz ilk ne olur, boot strap/ROM, power on self test, Bios/UEFI, master boot record, VBR, bootloader, Windows Boot Manager/GRUB/boot.efi, windows OS loader, kernel, system registry'nin belleğe taşınması, arayüzüne geçiş falan bunları ışık hızıyla atlıyoruz. Şimdi PC açıldı ama işlemci ne yapacağını hala bilemez. Ve ilgili veri nedir bilemez. O yüzden ilk iş olarak CPU ya ne yapacağının (komut/instruction) ve hangi veri üzerinde çalışacağının gitmesi lazım ki kaliteli intel çekirdekleri iş yapabilsin. Harika. HDD den veriyi ve komutları yani programı aldık RAM'a taşıdık. Sebebini biliyoruz artık. Basit gidelim: İşlemimiz sizin ve kardeşinizin yaşlarını toplamını hesaplamak olsun CPU'nun bir verinin ve ya komutun 2 şeyini bilmesi elzemdir ki kullanabilsin. 1- Verinin nerede olduğunu yani adresini bilecek. Konfüçyüs der ki: Adresi olmayan yada var olan adresini bilmediğin veri senin değildir. 2- Verinin (mesela sizin ve kardeşinizin yaşları) yada komutun/instruction (kardeşlerin yaşlarını topla) ne olduğunu bilecek O halde RAM için temel olarak 2 ihtiyacımız var RAM HDD'den aldığı programı saklayacak ve bunların her birinin saklandığı spesifik bir adres olacak ki biz RAM'a başvurup o adresten o veriyi çekebilelim. Gördünüz mu? Veri taşıma olayına başladık bile. RAM'ı kabaca şöyle düşünün: RAM adres veri 00001001 01101011 00101010 01101101 00101101 00111010 01001011 00001011 8 bitlik bu RAMde VERİ kısmında örneğin 01101011 gibi elektriksel sinyal ile kodlanmış 8 bitin karşılığı 1 baytlık bir karakter, bir sayı, bir komut, bir adres olabilir. Örnekte 1 bayt=1 karakter Söz gelimi A harfi 01000001 ile kodlanmıştır. CPU bir adres üzerindeki bir veriyi RAMdan çektiğinde karşısına 01000001 geliyorsa aslında CPU 'A' harfi ile işlem yapıyor demektir. 00110101 ise 5 rakamını temsil eder vs. Yine veri kısmındaki kodlama bir komutu veya bir adresi (örneğin sonuç bulunduğunda sonucu göndermesi için monitör adresi) içerebilir. Komutlar: karşılaştır, topla, kaydet, yükle, atla, veri iste (klavyeden vs), veri gönder (monitöre vs) gibi çok sayıdadır. Program sıra halinde yapılacakları ve verileri RAM'a 0 ve 1 leri kullanarak kodlar. Her bir verinin bir adresi vardır. Kısaca artık hangi verilerle ne yapacağımız ve bunların hangi adreslerde olduğu belli. Hepsi RAM üzerinde. RAM açılımı 'random access memory/serbest erişimli bellek' tir. Normalde işlemci ram adreslerinden ardışık sıraya göre veri çeker. Ancak programa göre bazen sıra dışı bir adresteki veriyi de isteyebilir. RAM da buna yanıt verebilecek şekilde tasarlanmıştır. Random yani rastgele erişimli bellek ismi buradan gelir. Boş lakırdıyı geçelim ufaktan işin membaana dalalım: Değerli arkadaşlar, CPU microcode, assembly, makina dili falan geçiyorum bu düzeyde artık hemen her şey elektrik sinyali var (1) yada yok (0) üzerinden yürür diye bilelim yeter. Temel düzeyde, transistör düzeyinde CPU ve bileşenleri için her şey 1 yada 0 dan ibarettir. HDD nasıl çalışırı falan geçip HDD'den verileri RAM'a aktardık. Artık CPU RAM ile iletişime geçip neyi ne yapacağını öğrenip ona göre kaliteli intel çekirdeklerini çalıştırmaya başlayabilir. Hızlıca CPU'ya geliyoruz görüyorsunuz. CPU içinde bir ton ünite bulunur. Bu ünitelerin koordinasyonunu hangi birimin neyi ne zaman yapacağını Control Unit/Kontrol ünitesi adındaki CPU birimi yapar. Güzeeeel. CPU içine girdik. Control ünitesi RAM ile haberleşecek. Veri taşınacak. Peki veri RAM kitinden çekirdeklere nasıl taşınacak. Hoş geldin BUS BUS verilerin oradan oraya taşındığı otoyolumuzdur. Basitçe PC içindeki çeşitli bileşenler arası bilgi aktarımı sağlayan wiring/kablolamalarıdır. Farklı nitelikteki taşımalar için farklı sayıda ve tipte BUS veriyolu kullanılır. Ben tabi şimdi paralel bus, seri bus, multi drop bus, daisy chain falan bunlara girmeyeceğim. En temelinden bahsedeceğim. Temel mimaride dahi bir kaç çeşit BUS farklı iletişim yönlerinde kullanılır şeklinde bilsek yeter. Şimdi CPU içindeki Kontrol ünitesi RAMdan veri çekecek değil mi? Güzel. 8 bit işlemci üzerinden gidelim ki işimiz basit olsun. CPU RAM arasında 8 hat gidiyor. Buna BUS (system BUS) diyoruz artık biliyorsunuz. Bu hatların normalde hepsi 0000000. Yani elektrik yok. Diyelim CPU RAMdaki 01000101 adresine ulaşmak ve oradaki veriyi çekmek istiyor. İlk hatta sinyal yok (0) İkincide var (1) Sonraki üçünde yine yok (0-0-0) Sonra sinyal var (1) Sonra yok (0) Sonra var (1) Gördüğünüz gibi CPU içindeki kontrol ünitesi sadece elektrik sinyallerini kullanarak adres BUS üzerinden RAM da bulunan 01000101 adresindeki veriyi istediğini bildirdi Ama BUS yapısı genelde (kablolama karmaşası yaratmamak, en az kablo ile mümkün olan en fazla birimi tek seferde birbirine bağlamak için) döngü şeklinde olduğu için çok sayıda sinyal gidip gelebilir. RAM, BUS üzerinden gelen son sinyallemenin kendi üzerindeki bir adresi işaret ettiğini anlaması için ekstra bir sinyale ihtiyac duyar. Bunu da yine kontrol ünitesinden RAM'a giden bir enable hattı sağlar. CONTROL BUS dediğimiz bu BUS hattında set ve enable vardır temel olarak. Değerli forum üyeleri, ADRES BUS üzerinden adres sinyali gittikten sonra Kontrol ünitesi CONTROL BUS içindeki 'enable' hattı üzerinden RAM'a bir sinyal daha gönderir. RAM bakar adres geldi, CPUdan yolla uzatma kafamın tasını attırma sinyali yani enable sinyali de geldi hooop 01000101 adresindeki veriyi okur ve okuduğu mesela 10110011 şeklindeki veriyi DATA BUS üzerinden CPU içindeki kontrol ünitesine ulaştırır. Bakın olay artık saf elektrik sinyali. Lütfen artık bu noktada bana vay efendim nerede makine dili hani assembly'den bahsetmedin diye bana ekşimeyin. Yaşım 87 artık bunları kaldıramıyorum. Eğer CPU RAM üzerindeki belirli bir adrese veri yazmak mesela bir işlem sonucunu yazmak isterse önce ADRES BUS üzerinden adresi yollar. Sonra CONTROL BUS üzerinden sek kablosu üzerinden SET sinyalini gönderir. Set sinyalini gören RAM hah az önceki 8 li kod adresti şimdi de veriyi gönderecek der. Bu sırada CPU DATA BUS üzerinden veriyi yollar ve RAM veriyi daha önce gelen adrese yazar. Kısaca CPU RAM ile adres bus üzerinden adresi, data bus üzerinden verileri, control bus üzerinden de yapılacak işlemi (okuma/yazma) yı konuşur. Kontrol ünitesi ilgili adresteki veriyi aldı. Fakat bu sinyali decode edip diğer birimlere bunu anlayabileceği şekilde sinyal olarak onlara ulaştırması gerek. Burasını şimdilik aşırı hızlı geçiyorum. Karışık bir olay. Kaliteli intel çekirdeklerinde yani alderde artık 5+1 dekoder var, Arm mimarisinin bir örneği olan M1 çekirdeklerinde mimarinin kendisi sabit uzunlukta komutlar ile gelmesine karşın, X86 da değişken uzunluktaki komutlar varken dekoder sayısı neden X86'da rakibine göre daha az idi, bu bir tasarım hatası mıdır yoksa belli başlı zorunluluklardan mı kaynaklanmaktadır, yoksa Apple bilinen sorunları sorunun üzerine para atarak (pahallı 5nm üzerine bir de ekstra maliyetli geniş çekirdek yapısı + ekstra ekstra geniş çekirdek üzerinde düşük hız ile yüksek enerji verimliliği) mı çözmeye çalışmaktadır vs gibi yüzeysel kısımlara hiç girmiyorum gördüğünüz gibi. Sorunu, sorunun üzerine para atarak çözmek aslında sorunu çözmek midir gibi tekno-felsefi konular beni çok aşan şeyler elbette. Benim adım Boşnak Ağa. Basit adamım. Karışık işlere gelemem. Kafam basmaz o kadarını. Evet kontrol ünitesi decode etti. İşlem toplama olsun. Aritmetik işlem ünitesine/ALU'ya gönderecek şimdi. ALU'un hemen dibinde verilerin saklandığı register var. Bu registere de kontrol ünitesi yine BUS üzerinden hükmediyor ve veri yazıyor vs. Yine gönderdiği sinyalin ALU öncesi konumlandırılmış registere ait olduğunu RAM'da anlattığımıza benzer set/enable kablolaması ile anlatıyor/hükmediyor. Register dediğimiz olay aşırı kabaca CPU içindeki RAM dir. Ancak 1011010 gibi tek bir değeri saklar. Adres falan yok. Tek değer yolla kullan at sil yeni değer yazılsın şeklinde çalışır. Çoğu halde direk BUS'a bağlıdır ve kontrol ünitesi tarafından kontrol edilirler. ALU kontrol ünitesinden gelen emre göre 2 değeri mi toplayacak değerlerin en az biri hemen dibindeki registerde bulunur. ALU hemen değerleri aldı oradan. Bak ne güzel işleme başladık. RAM HDDden programı yükledi. Kontrol ünitesi adresleme yaparak veriyi talep etti. RAM gönderince veriyi/komutu decode etti. yanındaki aritmetik işlem ünitesine register üzerinde bulunan bir önceki veriyi (kardeşlerden birinin yaşı) ile diğer kardeşin yaşını Ram dan okuyup gönderip ikisini topla emrini verdi. Bakın tüm olay şimdilik bu kadardı. Siz belki farkında değilsiniz ama şu kadar bilgi bile aslında baya iyi yol aldınız temel CPU mimarisi hakkında. Teşekküre gerek yok. 2 kilo en iyisinden çikelata yollasanız kafidir. Aritmetik işlem birimi/ALU içinde toplama için ayrı, diğer aritmetik işlemler için ayrı, bir değerin diğerinden büyük yada küçük olduğuna karar vermesi için ayrı transistör blokları kısaca bir sürü özelleşmiş işlem blokları vardır. ALU gelen emir toplama ise toplama yapma işi ile görevlendirilmiş transistör bloklarına bu verileri aktarır ve işlemi yapar. Eee yaptık da ne oldu? Sonucu bana ulaşmayan işlemi napayım? Verinin ALU dışına çıkması ve bir yerde saklanması gerek o halde. Hooop bakın yine veriyi taşıyoruz bir yerden bir yere. ALUdaki 2+1=4 işleminin sonucu ALU'da kalmaz. Yok öyle what happens in ALU stays in ALU Peki canım benim ALU ne yapsın bu değeri? Voilaaaaa! Bir REGISTER de ona yapalım 8 bit üzerinden çalışan örnek işlemcimizde ALUdan çıkan 8 adet kablo/sinyal yolu hemen dibindeki bir diğer registere 0 veya 1 olarak veriyi taşır. Register üzerinde mesela 25 i temsil etmek üzere 00010010 değeri oluşuyor. Size boşuna demedik bu noktadan sonra çoğu şey elektrik sinyali diye. Boşnak Ağaya güvenin. AMD sevgisiyle yüreği pıt pıt atan Boşnak Ağa asla sizi yarı yolda bırakmaz. Ne dediyse o. Farkında mısınız bilmiyorum ama pek de çaktırmadan size CU, ALU, Register nedir anlattım bile. Şu noktaya kadar dayanabildiyseniz artık resigster, ALU, CU nedir ne işe yarar kabaca biliyorsunuz. Size boşuna demedim CPU'nun en fazla ilgilendiği olay verileri bir yerden diğer yere taşımaktır. En çok bu iş yorar. 1 işlem yapılması için 10 kere veri transferi yapılır. Bakın iki kardeşin yaşını toplamak ve bunu hatsız bir düzende sonucu kaybetmeden yapabilmek için 10 kere veri taşıması yaptık bile. Şimdi olayı basitleştirmek için çıktı üretmeyen ALU komutlarından, flaglardan falan bahsetmeyeceğim. Temeli anlayalım sona doğru ondan da bahsedebilirim. Yada etmem. O anlık keyfime kalmış. ALU örnekteki 2+1=4 işleminin sonucunu yaptıktan sonra kontrol ünitesinden gelecek yeni emirleri bekler. Kontrol ünitesi de emirleri RAMda yazılı programdan alır. ALU sonuç registerine yazılan değer işlemin sonuç değeridir. Kontrol ünitesi daha sonra kullanması gereken değerleri BUS veriyolu kullanarak yine 0010110 gibi örnek sinyallemeler ile bu değeri başka resgisterlere taşır. Daha sonra bu değer başka bir işlem için kullanılacak ise yine genel amaçlı depolama registerinden alıp ALU registerine yine BUS üzerinden taşınır. Sürekli taşıyoruz efendim durduramıyoruz. Yazacak o kadar çok şey var ama ufaktan yorulmaya başladım bile. Konuyu o kadar basitleştirilmiş ve temel düzeyde anlatmaya kalktım ki özünde hiç birşey yazmamış gibi hissediyorum yalan yok sevgili dostlar. Sanki ufaktan bitirme vakti geldi. Daha diagram çizip konu içinde ilgili yerlere ekleyeceğim falan. Durduk yere başımıza bela aldık iyi mi... Nihayetinde gördüğünüz gibi olay özünde son derece basit değerli forumdaşlar. CPU içindeki kontrol ünitesi verileri ve komutları oradan oraya taşıyor. İşlemin sonuca ulaştığı durumda yani RAMda bulunan programdan sonucun çıktı birimine (burada monitör olsun) gönderilmesi emrini aldığında da yine ayrı bir kablolama sistemini kullanarak sonucu DATA BUS üzerinden monitöre yollar ve sonuç ekranda görünür vs vs. Fare, klavye gibi ara birimlerle gerektiği noktada veri girişi yine benzer veriyolları üzerinden taşınır. Aşırı basitçe CPU şöyle çalışır: HDD RAM'a verileri ve komutları yani programı gönderir. CPU içindeki kontrol ünitesi gerekli adresten veriyi veya komutu çeker. Gerekli işlemin yapılması için ilgili birime komutları onların anlayabileceği dilde dekode ederek elektriksel sinyal olarak gönderir. Her türlü işlemin sonucu registerlere aktarılır. Gerekli ise geçici registerlerden ana registerlere aktarır. Bu arada RAMdan çektiği yeni komutlara göre bu registerlerdan verileri tekrar ALU registerine taşır. Yeni veriler ve komutlar eşiliğinde ALU bu registerlerden değeri alıp işlemi yapar. Sonucunu yine registere yazar. Kontrol ünitesi RAMdan okuduğu komutlara göre işlemin son bulduğuna kanaat getirdiği anda yine RAMdan okuduğu monitör adresine verileri gönderir. Ve biz de kardeşlerin toplam yaşını monitörden okumuş oluruz. Şu son yazdığım paragraf bütün CPUların çalışmasının temelini oluşturur. Diagramlar el emeğimdir. Forumu bıraktığım için yazmıyorum ama yüzde 12.7 olasılıkla 2 yılda 1 kere gibi konuyu derinleştirebilir ayrıntılı hale getirebilirim. İşlemci mimarisi bilen arkadaşlar aşırı yüzeysel geçmek zorunda kalmam nedeniyle beni mazur görsün. Konunun çorba olmaması için az da olsa anlaşılır olabilmesi için aşırı temel düzeyde kalmaya mecbur kaldım. Mop cacheden girip, modern ve kaliteli mimarilerinde arşa çıkan instruction windows sayılarına, burada yazdığımızın aksine modern CPU mimarilerinde dalgalar halinde simültane biçimde ilerleyen paralel işlemlere, modern mimarilerin olmazsa olmazı devasa branch and data prediction işlemlerine, branch prediction, mop cache, ITLB, instruction cache, decoderler içeren ayrıntılı front end işlemlerine, son zamanlarda arşa çıkan port sayılarına, ALU/LEA/Shift/Mul/JMP/VEC/FMA'ya, load store işlemlerine, ilk defa Sunny cove da tanık olduğumuz 352 entry (skylake 'de bu sayı zen 2 de olduğu gibi 224 idi) reorder/retire buffer ve bu sayede çekirdeğin artan execution kapasitesine, yine kaliteli çekirdek Sunny'de tanık olduğumuz gibi artan L1 sebebi ile oluşması muhtemel darboğazı aşmak için mimariye daha önce görülmemiş sayılarda 128 load buffer ve 72 store buffer gömülmesini vs vs anlatmaya kalkarsak sabahlar bizim olmasın deriz ki bu tür boş işlere de hiç gerek yok. Yoksa bana kalsa ben anlatmak isterdim golden cove ile ITLB tamponun neden 2 katına çıkarıldığını, benzer şekilde BTB'nin de 2 katına çıkarıldığını. Zen 3 teki 4 yollu dekoderin neden golden da 5 olduğunu ve yanına nasıl bir adet kompleks decoder yerleştirildiğinden bahsetmek isterdim. Toplam 6 dekoder nedir sayın intel? E şimdi tabi böylesine geniş bir çekirdeği beslemek için elbette instruction fetch de 16 dan 32 ye çıkacaktı ki yaptılar. Sonra way efendim neden mop cache bu kadar büyük neden IF 32 oldu? Olur babacım elbet olur. Yoksa nasıl besleyeceksin bu kadar geniş çekirdeği. Tabi bu noktada mop cache de zen 3 de gördüğümüz gibi 8 gibi komut göndermeye başlıyor. 16 olmuş 32B uzunlukta dekode 4 olmuş 6 dekoder 6 olmuş 8 mop/cyc Sonra vay efendim bu çekirdek neden bu kadar geniş? E olacak tabi. Daha da genişleyecek. Bunlar daha başlangıç. Bugün bir golden cove kolay yetişmiyor. Yoruldum yazmaktan yeter. Yoksa golden cove bile 12 porta sahipken ufacık tefecik içi dolu turşucuk gracemont çekirdeklerinin neden ve nasıl oluyor da 17 adet execution port içerdiğini tartışırdık. Yukarıda yazdıklarımın hepsini boşverin. Ben olanca cahilliğimle bu gereksiz, yarım yamalak ve baştan aşağı yanlışlarla dolu konuyu neden açtım sadede geleyim: Bu forumda hiçbirini gerçek hayatta görme/tanıma/konuşma fırsatı bulamamış olsam bile çok kaliteli insan olduklarına en ufak şüphemin olmadığı bir çok güzel insan tanıdım: Mukarnas, Levi German, Nightsniffer, Mete, Metalix, Frank Sabotka, Acura07, Scutaro, Yamacı vs vs vs. Bu arkadaşların bilgi düzeylerinin yüksekliğini falan geçtim ben en çok onların düzgün karakterlerini, insanlara yaklaşımlarını sevdim ve çok saygı duydum. Uzun zamandır ne yazıyorum ne okuyorum. Burada neler oluyor haberim bile yok. Bu güzel insanlar hala buradalar mı bilgim dahilinde değil. O açıdan hepsine birden selam vermek istedim ve bu konuyu neredeyse tamamen ve tamamen bu güzel insanlar selam verebilmek amacıyla bahane olsun diye yazdım. Sevgili arkadaşlar, güzel forumun güzel üyeleri, tüm donanım haber ailesi, saygıdeğer üyeler; Hepinize selam ve saygılarımı iletiyorum. Yeni yılınız kutlu olsun, sağlık ve mutluluk yeni yılda sizden ve sevdiklerinizden hiç ayrılmasın.

Sıcak Fırsatlarda Tıklananlar

Editörün Seçtiği Fırsatlar

Daha Fazla

Bu Konudaki Kullanıcılar: Daha Az

4 Misafir - 4 Masaüstü

5 sn

76
Cevap

62
Favori

7.636
Tıklama

Daha Fazla
İstatistik

Konu İstatistikleri Yükleniyor

Konuya Özel

188 oy

Öne Çıkar

Cevapla

Sayfa:

önceki 1 2 3 4

Giriş

Mesaj

Antor

Yarbay

4690 Mesaj