Leyla Erbil: 'bizim milli duygumuz, hoşgörüsüzlük, gaddarlık, aşağılık duygusu ve sinsiliktir.'

"Bizim milli duygumuz, din kökenli hoşgörüsüzlük, gaddarlık, aşağılık duygusu ve sinsiliktir."

Leyla Erbil

Leyla Erbil bu düşüncesini şöyle temellendiriyor..

İnsanların tabiatını (veya ahlakını) olumlu yönde etkileyen üç kişilik özelliği var. Eleştirel akıl, özgecilik ve romantizm (bir parça idealist bakış açısı) Bunların yokluğunda menfaatçilik, bedavacılık ve ilk iki özelliğin bir ürünü olarak sinsilik, aslında ne olduğunu ve ne olamadığını içten içe bildiğin için de aşağılık duygusu ortaya çıkıyor.

Yazar oldukça provakatif bir söylem belirlemiş. Sizce sözlerinde gerçeklik payı var mı?

İkinci olarak bu tür bir söylem, ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilip saygı duyulması gereken bir söylem midir, yoksa milleti kin ve düşmanlığa alenen tahrik suçu olarak mı değerlendirilmelidir?

Eleştirel akıl ile özgecilik arasında sorunlu/çelişkili  bir ilişki olabileceğine dair şüphelerinizi Leyla Erbil’in sözlerini duyduğumda ben de düşünmüştüm.

Aydınlanma düşüncesine göre “eleştirel akıl” (rasyonalite) akla egemen olması gereken temel ilkedir. Dayanışma ve birlikte çalışma, bilim, keşifler ve icatlar, doğanın öngörülemezliğine karşı insanın hayatta kalmasına ve artan refahına hizmet eden  unsurlar olarak aydınlanma düşünce ve hareketinin yapıtaşları olarak kabul gördüler. Dolayısı ile yakın zamana kadar eleştirel akıl ve özgecilik (insanlığın genel refahı ve adaletin tesisi) birbiri ile çelişen kavramlar olmadılar. Ancak iki dünya savaşı ve yakın zamandaki iklim krizi, hatta yaşamakta olduğumuz covid-19 deneyimi  bu birlikteliğin sorunsuz olmadığını gösterdi.

Peki rasyonalite  ile özgecilik arasındaki çelişki yapısal karakterde mi, konjonktürel mi?

Hıristiyanlığın kuruluşunda toplumsal düzen ve dini otorite tarafından temsil edilen rasyonel zemine, irrasyonel görünen ve özgeci bir başkaldırı olduğunu görürüz. Fransız ihtilali ve Avrupa’daki büyük devrimler çağı (19. yy ortaları) oldukça rasyonel görülen emperyal devletlerin yıkılışı ile sonuçlandı. Ayaktakımının başa geçme arzusu olarak algılanan demokrasi talepleri Avrupa’da aristokratlar ve entelektüeller arasında çılgınlık olarak addediliyordu. 

Bu tabloya baktığımda ben karşıtlığı konjonktürel olarak görüyorum. Aslında aklı (logos) kaybetmedik, ama geçtiğimiz tüm bu evrelerden geçmemiz gerekiyordu ve bir takım evrelerden daha geçeceğiz.

Akıl bir bilgisayar gibi çalışır, verileri girer, çıktıları alırız. Yeni programlar ürettikçe daha iyi analizler yapma imkanımız olur. Ama insanın özgeci veya romantik yanları bilgisayar gibi çalışmaz. Tamamen insan özgüdür. Rasyonel aklı yönetmesi gereken de bu taraftır bana kalırsa. Bencillik her organizma da var, insanın farkı buna karşı koymayı başarabilen empatik bir duyarlılık alanına sahip olması. Bu duyarlılıktan uzaklaştıkça dinsel veya sosyal-siyasi bir hareket geliyor, çarpıyor, yapılan yanlışı hatırlatıyor. Geçmişte bunu yapan hareketler, Hıristiyanlık, Aydınlanma, Marksizm ve Radikal Demokratik hareketler idi. Bu gün doğaya-çevreye-insana –azınlıklara saygılı olmayı hatırlatan anti-kapitalist hareketler var. Velhasıl diyalektik bir ilişki var rasyonel akıl ile özgecilik arasında.

''Altruizm'' ile eleştirel akıl arasında çelişki yok.Ontolojiye inanmanızı tavsiye ederim

Ontolojik düzeyde değil epistemolojik düzeyde bir çelişkiden bahsediyorum. Sinir sistemlerimiz bilgiyi iki farklı yoldan işliyor. Rasyonel akıl (korteks) ve duygusal zeka (limbik sistem ve ayna nöronlar) Amaç organizmanın yaşamda kalması ve çevre koşullarına adaptasyon.

Ontoloji aradaki boşluğu kapatmada yardımcı olur.Limbik düşünceyi,keyfiyeti gerekçelendirerek olumsuzlarsan negatif üzerine anlatı kurarsan pozitif felsefeni yürütmüş olursun.Ta da felsefen hazır !

Amaç organizmanın yaşamda kalması değil.Analitik din felsefecilerin natüralizm üzerine yaptığı eleştirileri bir kenara bile bırakacak olursam.Evrim tanımı gereği bireysel faaliyet değil.Evrim varlık durumudur,fenomenal alana dahi girmiyor.Kişi ise ölmeye mahkum olarak hayatta kalamaz.Kendi türünü çoğalmanın basitçe virütik türetim kapsamına girdiğini söyleyebiliriz

Çünkü öldüğünde tıpkı virüsler misali hatta daha ötesine giderek canlılıktan çıkarsın.Canlı değilsen varlık bilimi(doğa bilimlerinin yorumu/felsefesi) yaparsın

"Evrim tanımı gereği bireysel faaliyet değil."

Dawkins "gen bencildir" dediğinde sizce bireysel faaliyetten mi söz ediyordu?

Yakından ilişkili.Bu nedenden ötürü evrimi hiç sevmem mesela.Bilimi çok sevmeme rağmen.Hatta işi evrim/bilim ikiliği kuracak kadar ileriye götürdüm.Evrim adaletsizliğin temel sebebi olmakla birlikte manzaranın kaymasıdır bugtur

Eğer evrim bireysel olgu olsaydı dişlerimizin default ömrü 40 yıl uzardı.Ama evrim tembeldir.Onun yerine biz yapacağız

Bir anlamda baconun doğaya hükmetme düşüncesinin ilerletilmiş hali

Evrim, teleolojik (bir amaca yönelmiş) bir yapıya sahip değildir. Evrim kuramcılarının biidiği bir şey ama yazarken, konuşurken bir maksadı varmış gibi ima edilir.

Tıpkı Logos'un da hiç bir amacı olmadığı halde bir amacı varmış gibi telakki edilmesine benzer bir yaklaşımdır bu.

Mantık'ın amacı nedir? Şeylerin düzenini belirlemek. Ya şeylerin düzeni belirlendiğinde ne olacak?

Hiç bir şey...

Logosun hiç bir amacı yoktur...

Zaman dama oynayan bir çocuktur.

Hükümdarlık gücü bir çocuğun gücüdür

Herakleitos-Fragmanlar

Kartezyen düşünce özne-nesne diyalektiğinde sebep-sonuç ilişkilerine dikkat ederek yol alır. "Gen bencildir" denildiğinde genin ereğinden değil, söz konusu mekanizmanın nedensellik ilişkisi içerisinde bir fenomen olarak özneye nasıl görüldüğünden bahseder. Bu tutum evrim bilimi sınırları içerisinde oynanan DİL OYUNUNUN cilvesidir.

Canlı hayatı ben de sevmem, ayrı bir tartışma konusu. Ama evrim yasa koyucudur, tesadüflerin yaratıcısı değildir. Tesadüfler kaosun düzenle olan savaşında ortaya çıkan karadeliklerdir. Evrim ise karadeliklerin bekçisi...

Adalet mi arıyorsunuz?

O halde KADINIZ evrim olmasın, onda ADALET YOKTUR çünkü...

Varlık felsefesi yapmıyorum.Logosumu kurduğumda nihai anlamda hiçbir şey olmayacak(Zaten logos hiçbir varlık tarzının kalmamasıdır.Kendini yapan mermer) Ama şu an bile yazdıklarımız şayet bir şeyse,olayı kaotik herakliosa getirmeye gerek yok.Yazıyoruz ve bunu sağlayacak erek yani moral neden var

E dil oyunu yani kavram koyutlaması(''oryantalizmde yapılanı düşün'') durumdan ibaret.Herhangi bir doğruluk değeri yok.Eliadecilik yapmazsak hasan doğuyu fenomenlerinin kendisiyle değerlendirmedi demek tek başına anlam ifade etmiyor.Öncüller sonuçları belirler nihayetinde

Doğruluk değerini ben atayınca yani normatif zorlama yapınca ne oldu ? İnsan özne evrim nesne oldu

Evrim yasaların işleme şekillerinden biridir lakin bu simüle edilemeyeceği anlamına gelmez.Transcendliğin dışında kalan tüm varlık tarzları manipülasyona açıktır

Tesadüf basitçe zihnin ileriye ya da geriye döndürülmesinin yan ürünü ve metrik yorumudur.İleriye gidersen düzeni geriye gidersen kaosu bulursun

Bunu ''mektup aşkları''nı yazan Leyla Erbil mi söylüyor.  Her ne içiyorsa bir dal alırım.