NASA SPACE UYDUSUNU ÖNÜMÜZDEKİ HAFTA FIRLATIYOR Önümüzdeki hafta NASA tarafından uzaya fırlatılacak yeni bir uydu (PACE) üzerindeki SPEXone ölçüm cihazı. Yıllar süren hazırlıkların ardından cihaz, küçük toz parçacıklarını ölçecek çünkü bunlar dünyanın ısınma derecesi açısından önemli. Fırlatma Salı günü Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden yapılacak. Cihaz yıllar önce burada tasarlanıp üretildi ve daha sonra ABD'ye nakledildi. Bu, uzay kuruluşu SRON, Airbus'ın Hollanda şubesi ve araştırma kurumu TNO arasındaki bir kamu-özel ortaklığıdır. NASA da işin içinde. Partikül madde veya aerosol adı verilen parçacıklar, iklim biliminde hala küçük ama önemli bir bilinmeyen faktördür. Güneş ışığını uzaya geri yansıttıkları için serinletici bir etkiye sahiptirler. Ayrıca bulutların oluşumunu da etkilerler, bu da daha fazla soğumaya neden olur. Ancak bu etkilerin büyüklüğü hâlâ büyük oranda bilinmiyor. Çeşitli kaynaklar İşleri daha da karmaşık hale getirmek için, aerosoller güneş ışığını da emerek iklim değişikliğini daha da kötüleştirebilir. İklim bilimcileri, Dünya'nın ne kadar hızlı ve ne kadar ısınmaya devam edeceğini daha doğru bir şekilde belirleyebilmek için bu konuda daha fazla bilgi edinmek istiyor. Parçacıklı madde deniz tuzu veya çöl tozu şeklinde doğal bir kökene sahip olabilir. Ancak aynı zamanda endüstri veya trafik gibi insan faaliyetlerinden de salınır. Bu, örneğin kurum ve kül ile ilgilidir. SPEXone araştırma lideri ve SRON uzay organizasyonunda çalışan Otto Hasekamp, "Farklı aerosol kaynakları arasında ayrım yapabilmek önemli olacak" diyor. "Deniz tuzundan, orman yangınlarından çıkan dumandan, sanayiden veya çöl tozundan kaynaklanan parçacık maddeler mi?" Yeni cihaz, uzayda her türden kaç tane bulunduğunu ölçmek için kullanılabilir. Hasekamp, "Bir şeyin deniz tuzundan mı, yoksa endüstriden kaynaklanan kirlilikten mi geldiğini bilmek kesinlikle önemlidir" diye açıklıyor. "Çünkü bir konuda bir şeyler yapabilirsin ama diğerinde yapamazsınız." Enstrümanın yapımına 2017 yılında başlandı. Ve bunu düşünmenin bile 2010'dan önce başladığını söylüyor. Teknolojinin gelişimi de adım adım ilerlemeye devam etti. "Parçacıkları ölçmek zordur çünkü bunlar her şekil ve boyutta gelir. Bu, karmaşık bir alet gerektirir." 2011 yılında NASA böyle bir aracı uzaya fırlatmaya çalıştı. Ancak Hasekamp, bu lansmanın başarısız olduğunu söylüyor. Sonuç olarak, bu günlerde lansmanlar genellikle iyi gidiyor olsa da, önümüzdeki Salı gününü büyük bir beklentiyle bekliyor. Leiden'deki Airbus'tan Wencke van der Meulen, ölçüm cihazının oluşturulmasında çeşitli şirketler ve araştırma kurumları arasındaki işbirliğinin özel olduğunu söylüyor. "SRON ve Airbus uzmanları SPEXone'u geliştirmek için tek bir ekip halinde çalıştı. NASA ile olan ekip çalışması da olağanüstüydü. Gerçekten yanımıza oturdular, bu da sorunlara daha hızlı çözüm bulmayı kolaylaştırdı." Hava kirliliği Aerosollerin iklimi etkilediği yıllardır biliniyor. Son yıllarda hava kirliliğine karşı alınan önlemler nedeniyle özellikle Avrupa'da hava daha temiz hale geldi. Bu halk sağlığı açısından iyidir ancak küresel ısınmanın artması gibi olumsuz yan etkileri de vardır. Sonuç olarak, havada dolaşan ve dünyayı soğutan toz parçacıklarının sayısı azalıyor. Bu etki, sera gazı emisyonlarının neden olduğu ısınmaya ek olarak ortaya çıkıyor. BM iklim paneli IPCC'nin son raporuna göre, aerosoller olmasaydı Dünya, esas olarak CO2 ve metan emisyonları nedeniyle şu anda olduğundan daha fazla ısınırdı. Aerosoller gelecekteki küresel ısınmayla ilgili kalan en büyük belirsizliklerden biridir. Ama onların da etkisi olduğu kesin. Volkanik kül de olabilir. Örneğin, 1991 yılında Pinatubo Yanardağı'nın patlaması küresel sıcaklıkları yaklaşık yarım derece kadar düşürdü. Bu, birkaç yıl sonra ortadan kaybolan geçici bir etkiydi. SPEX-one PACE'teki tek araç değil. Başka bir cihaz ise okyanus suyunun rengini belirleyecek. Bu renk fitoplankton hakkında bir şeyler söylüyor: suda yüzen ve enerjilerini güneş ışığından alan mikroorganizmalar. Fitoplankton atmosferdeki önemli bir oksijen kaynağıdır ve bu nedenle bilim insanları onun nasıl çalıştığını da bilmek ister. |
Bildirim