Bir rüya görürsünüz. Sonra uyanıp bunun bir rüya olduğunu fark edersiniz. Her zaman uyanınca ne yapıyorsanız onları yaparsınız ama sonra yeniden uyanırsınız ve bir bakmışsınız ki aslında o da bir rüyaymış. Bu deneyimi büyük çoğunluğunuz en az bir kere yaşamıştır. Sinir bozucudur. Çünkü insanın aklına şüphe sokar: “Şu anda da başka bir rüya katmanının içinde bulunmadığımı nereden bilebilirim?” şüphesi. Belki de çoğunuz basit bir şekilde bu şüpheyi başınızdan atıp gitmişsinizdir ama Rene Descartes, bunun üzerinde fazlasıyla durdu. Nasıl mı? Kartezyen (yöntemli) şüphecilik denen şu felsefi düşünceyi hep birlikte inceleyelim.

Doğruya Ulaşmak

Rene Descartes bir filozof olmasının yanı sıra bir matematikçi ve bilim insanıydı bu yüzden doğruya, mutlak hakikate ulaşması çok önemliydi. Bu yüzden amacını sadece doğru bilgiyi bulmak olarak belirledi. Yanlış bilgilerden kurtulmalıydı çünkü yanlış bilgilerden elde edeceği sonuçlar da yanlış olacaktır ve bu tüm düşünce biçimimizi etkileyebilir. Elde ettiğimiz bilgiler, birbirleriyle fazlasıyla etkileşim içerisinde oldukları için bu yanlışlar zamanla tüm bilincimizin yanlış bilgilerle dolu olmasına yol açacaktır.

Bunu bir sepetteki elmalara benzetebiliriz. İçlerinde bir tane çürük elma olsa bile bu elma, diğer tüm elmaların çürümesine neden olabilir. Çözüm olarak ne yapacağız peki? Sepetteki tüm elmaları döküp, her birini teker teker kontrol ettikten sonra içlerinden sadece çürük olmayanları seçip sepete atmalıyız. Bu şekilde tüm elmaların sağlam kalması sağlanabilir.

Descartes ‘a göre beynimizdeki tüm bilgilerin doğruluğundan en az bir kere şüphe etmeliyiz.

Benzetmeden anlayacağınız gibi öncelikle beynimizdeki tüm bilgilerden şüphe etmeliyiz. Her birinin en az bir kere doğruluğunu sınamalıyız. Ama bu doğruluğunu sınadığımız bilgiler içerisinde doğruluğu veya yanlışlığı üzerinde kesin yargıya varamayacaklarımız vardır bu yüzden bunları yanlış saymalıyız. Çünkü bir elma, çürük olma ihtimali bulunduruyorsa tüm sepeti çürütme riski vardır. Bu yüzden Descartes, sepeti riske atmaktansa kesin sonuçlara ulaşmayı yeğler. Düşünce yapısını sadece doğruluğundan kesin olarak emin olduğu bilgiler üzerine kurmaya çalışır. Doğruyla yanlışı seçmeye karar verebilmesi sayesinde özgür olabileceğine inanır. Bunun için de epistemolojide ( bilgi felsefesi) en çok tercih edilen bilgi alma yöntemleri olan duyular ve aklı bu süzgeçten geçirir.

Yazının devamı için:

https://www.pilibitik.com/felsefe/bir-ruyanin-icinde-olabilir-misin-kartezyen-suphecilik-rene-descartes//