Yokusta Benzin-Dizel-ÇÖZÜLDÜ (8. sayfa)

quote:

Orijinalden alıntı: alikum

quote: Orijinalden alıntı: Yazılımcı Online Vitesi elbette düşürüyorum ama zorlasamda hızlanmıyor araba nedense. Arabada da 3 kişi ve bagajda da yük var ayrıca. Oda etkiliyor olabilir. Tek başıma dğeilim yani. Hatta bu yaz tatilden dönerken silifke karaman konya güzergahını izlerim. Toroslardan geçiyorum ve dönüşte çok fazla dağ tırmanılıyor ve araba gitmiyor hızlanmıyor. Sertavul geçiti 3 şerit mesela, Önce aşağı inip sonra uzuncana bir yokuş geliyor yokuş aşağı basıyorum ve 120 ile bayıra giriyorum. Hıza oranla kademeli olarak 3. vitese kadar düşüyorum. 3. viteste basmama rağmen araba hızlanmıyor 80 den 100 e çıkamıyorum devir yüksek olsa bile. zar zor 100 e yaklaşınca 4'e atıyorum araba hemen yığılıyor. Acaba ben mi çok zorluyorum yoksa arabada mı bişey var anlamadım. Bayırda yüksek devirde gitsem bile max torkta hızı korumuyor. Baskı balatam da değişeli 1,5 sene oluyor.

1.6 benzinli 125 hp civic,3 kişi +full bagaj+ arka koltuklardan biri tavana kadar dolu..

gerededen otobana girdikten sonra yaptığım hızın videosunu göstersem forumdan afaroz ederler, hemde tahminlerime göre hafif bir yokuştaydım..yokuşta olduğumu nerden çıkardım..4. viteste 6000 devirden 5 vitese takınca araç yavaşlamaya başladı

böylede rezil bir 5. vitesim vardır

bilenler bilir otobanda öyle yerler vardır ki baksanız düz yol gibi gözükür ama aslında ciddi yokuştur.

eğer vites düşürmenize ragmen aracın çekişi yetersizse bir sorun olabilir

quote:

Orijinalden alıntı: tralles

3 hafta foruma girmedim, bugün gireyim dedim, o da ne? yine ortalık karışmış, yine tork fanatikleri eşsiz vecizler yumurtlamışlar. Elektrik motoru torkunun bambaşka bir şey olduğunu öğrendim örneğin ve onca yaşıma rağmen bir yaşıma daha girdim. Meğer torklar klasifiye edilirmiş...
-Senin torkun ne torku?
-Benimki dizel torku abi...
-Yürü len, benimki elektirik motoru torku!..
-Ama ikimizin de torku aynı?..
-Olsun, benimki elektrik motoru torku ve senin torkunu döver, hele bütün beygirgüçlerini dayak manyağı yapar!..

Şaka bir yana tork torktur ve kaynağından bağımsız bir niceliğe sahiptir. Torkun miktarı ile nasıl üretildiği arasında fiziksel bir ilişki yoktur. İster elektirik motorundan, ister dizel motordan, ister benzinli, ister turboprop motordan gelsin, tork her yerde aynı torktur, elektirik motorunun torku diğer motorların torkundan belki daha az, belki daha çoktur ama daima AYNI şeydir.
Tork meselesi neden bu kadar kafa karıştırıyor anlıyorum ama her defasında yeniden anlatmak giderek zorlaşıyor. Bu konuda bu forumda yazdıklarımı toplasam bir kitap cildi yapar herhalde...
Tork mili döndüren kuvvettir, beygirgücü de bu milin sahip olduğu kuvvetin dönüş hızına oranıdır, nokta. En basit tanımlar bunlar, daha basiti yok.

Açalım:

Tork bildiğiniz kuvvettir; farkı, doğrusal değil, açısal oluşudur bu nedenle doğrusal kuvvetin ölçülerinden biri olan kg yerine açıyı da karşılamak üzere kg-m ile gösterilir. Bu da bizi manivela koluna götürür. Misal, duvara yaslanalım. Ne yaptık? Ağırlığımızın bir bölümünü duvara transfer ettik yani belirli bir kuvvet uyguladık. Diyelim ki bir elimizle duvarı itmeye başladık, ne olur? Evet duvar yerinde kalır ama biz duvara adnını koylaım, mesela 25 kg�lık bir kuvvet uygularız. Buna lineer kuvvet denir. Aynı kuvveti kolumuzla bir manivela koluna uygularsak buna da açısal kuvvet yani tork denir. Eğer manivela kolu 1 metre ise uyguladığımız açısal kuvvet de 25 kg-m olur ya da 245 NM.

Dolayısıyla tork aslında kavraması basit bir olgu, asıl kavraması zor olan beygir gücü. Ya da genel anlam da Güç. Not: Burada güç ve kuvvet arasında linguistik bir ayrıma gidiyoruz. İngilizcede Kuvvet Force (F) ile Güç de Power (P) ile gösterilir ama bizde çoğu kez Güç ve Kuvvet birbirinin yerine yani eş anlamlı olarak kullanılır. Biz terminolojik olarak ayırıyoruz. Peki Güç nedir? Güç iş yapma hızımızdır. Bir işi ne kadar hızlı yaptığımızın ölçüsüdür. İşi kuvvet yapar ama zamana karşı grafiğini Güç verir. Dolayısıyla güç enerji transfer hızı ya da oranıdır, yani enerji harcama hızımızdır. Beygir gücü de referans bir güç seneryosuna karşı arabalarımızın ölçülen gücüdür. Kuvvet tek bir komponent içerir, kendisi. İş 2 komponent içerir: Kuvvet ve Yol. Güç 3 komponent içerir: Kuvvet � Yol � Zaman.

Öyleyse beygir gücü torkun açığa çıkış hızıdır diyebilir miyiz? Evet, diyebiliriz. Tork ne kadar hızlı açığa çıkarsa o kadar fazla beygir gücümüz olur.

Biz esasen bu ikisini de hissedebiliriz. Misal: dönen bir mili iki elimizle sıkıca kavrayalım. Avuçlarımızda dönmesini hissettiğimiz şey torktur. Dönerken elimizin direnci ile ortaya çıkan ısı da beygirgücüdür. Biz onu avucumuzda sıcaklık olarak algılarız. Şaşırtıcı ama böyle. Zaten o yüzden 1 HP = 2,544 BTU�dur diyebiliyoruz. Şimdi bu milin 100 NM ile dakikada 1 devir yaptığını düşünün, eliniz ne kadar ısınır? Çok az... Peki aynı milin dakikada 1000 devir yaptığını düşünün, şimdi ne kadar ısınır? Eliniz yanar yahu!.. İşte bu beygir gücüdür, yani iş yapma sıklığımzıdır, o işi ne kadar hızlı yaptığımızdır. Bir başka deyişle, tork ve rpm�i birbirine bağlayan, her ikisini bir konteks içinde anlamlı kılan şeydir. Bize tork ve rpm arasındaki o muazzam ilişkiyi verir. Beygirgücü HIZ demektir.

Girişte sözünü ettiğim kavram karmaşasına burada geri dönüyorum. Gördüğünüz üzere tork olsun beygirgücü olsun motordan motora niteliği değişen şeyler değildirler. Dizelin torku benzinlininkinden farklı bir şey değildir, sadece daha fazladır, aynı güçteki elektirk motorunun daha da fazladır ama özünde hepsi aynı şeydir. Dizel olsun, benzinli olsun, elektirikli olsun tümü bize güç üretmek üzere tasarlanmış araçlardır, girdileri farklı olabilir ama çıktıları aynıdır.
Şimdi, tork nerede işe yarar beygir gücü nerede, örneklerle bir göz atalım.

Tork, yük taşımada işe yarar. Nasıl? Hiç saatte 5 km hızla rampa tırmanan yüklü bir kamyon gördünüz mü? Mutlaka görmüşsünüzdür... O kamyondaki 20 ton yükü aynı beygirgücündeki bir otomobile vursaydık, çeker miydi? Elbette çekemezdi çünkü yeterli gücü olmakla birlikte yeterli torku yoktu. Bir milin dönüş hızından bağımsız olarak dönmesi ve bunu karşı bir kuvvetin varlığında yapabilmesini tork ile açıklıyoruz. Peki bu kamyon 20 ton yük sırtındayken gaza bassaydı 50 kms hıza çıkabilir miydi? Hayır çıkamazdı çünkü yeterli torku olduğu halde yeterli beygirgücü yoktu.

Tork, çekmede (towing) işe yarar. Çekmede araca dikey yük yerine yatay yük bindirirsiniz. Bunun dışında senaryo yukarıdaki ile aynıdır. Şöyle düşünün Bir otomobilimiz var motoru 1500 rpm�de 100 NM tork veriyor (Bu da 28 HP yapar) 1. Vites dişli oranı 3,5, ayna-mahruti oranı 4,2 olsun. Tekerler de 175/65R15 olsun. Bu durumda otomobilimiz tahrik tekerleriine 100 * 3,5 *4,2 /0,31 = 4742 Newtonluk bir itiş gücü uygular Karşı yöndeki kuvvet 4742 newtondan küçük olduğu sürece mil dönmeye devam edecektir. Eğer biz bu araca ağırlığı ile 4741 N bir karşı kuvvete sahip bir treyler bağlasaydık, aracımız 1500 rpm�de bu yükü çekecekti (dahili karşı kuvvetleri ihmal ediyorum).

Görüldüğü üzere bu yükü çekmek için tork gerekiyor ama bu yük altındayken aracı 1500 rpm�den 3000 rpm�e çıkarmak için daha üst devirlerde eşit ya da daha yüksek tork gerekiyor. Buraya kadar her şey güzel, yukarıdaki tork tanımımıza da uyuyor. Ama hala eksik bir şey var. 1500 rpm�den 3000 rpm�e çıkışın süresini belirtmedik. 1/1000 saniyede mi, 1 saniyede mi, 1 dakika da mı, 1 günde mi yoksa 1 yılda mı?.. Tork bize ASLA bunun ölçüsünü vermez. Tork, bize karşı koyabildiği ve mili döndürmeye devam ettiği kuvveti verir ama bunun zamana karşı grafiğini vermez. Onu bize beygirgücü verir (bkz. yukarıdaki tanım)

Tork bu 2 durum dışında anlamlı bir fiziksel büyüklük değildir, Şimdi özetleyelim; sabit bir hızda momentumu koruyan şey torktur, momentumdaki değişim beygir gücüdür. Dolayısıyla her türlü hızlanma hesabı tork ile değil, beygirgücü ile yapılır çünkü zaman komponenti içermektedir. Zaman komponenti içermeyen senaryolarda ise torku kullanabiliriz yani yük taşıma ve çekme kabiliyetinde...

Yokuş yukarı hızlanıyorsanız beygir gücü, yokuşta momentumunuzu koruyorsanız tork konuşulur. Düşük devirlerde dizeli � zamana karşı - hızlandıran şey torku değil, torku yüzünden düşük devirlerde çok güçlü olan beygir gücüdür. İnsanlar dizel düşük devirlerdeki yüksek beygirgücünü torku ile karıştırırlar. Buna firmaların spek sayfaları yol açar. Çünkü bir maks. HP bir de maks. Tork değerini verirler ama tüm rpm bandındaki HP değerini vermezler. Böyle olunca insanlar hızlanmayı torka borçlu olduğunu sanırlar. Benim nezdimde en büyük otomobil yanılgısı budur. Hızlanmayı HP�ye borçlusunuz aksi halde fizikçiler güç tanımını değiştirmek zoerunda kalacaklar!...

Sorulan soru ise beyhude bir soru çünkü mesele dizel, benzinli meselesi değil,
1. Araçların güç grafikleri
2. Transmisyon oranları
3. Ağırlıkları
4. Tekerlek çapları
bilinmeden yapılacak her türlü yorum boştur, beyhudedir...

quote:

Orijinalden alıntı: esmerce

Aslolan beygirdir ama ne kadar torkunuz varsa elinizdeki beygirden de o kadar verim alırsınız.

Beygirleri aynı ama torkları farklı olan araçlarda düzlükte devir çeviren öne geçebilir ya da kayda değer fark görülmeyebilir ancak hızlanma talebi yokuş çıkma esnasında başlarsa torku yüksek olan daha avantajlı olacaktır.


Eğer motorları yüksek torklu dizel ve yüksek güçlü benzinli olarak kıyaslarsak benzinli yüksek devir avantajıyla son süratte,eğim aşağıda hatta düzde öne geçebilir,yokuşta geçmesi için yüksek devir bandında kalması şarttır ve dizele göre daha düşük vites+yüksek devir avantajıyla burda da öne geçebilir,ancak benzer viteste yüksek eğimde alt ve orta devirlerde geride kalır.


Misal 1.6 120hp 145Nm aracımla 109 hp 240Nm lik dizel aracımı düzde kıyasladığımda geç vites değiştirdiğinden (yüksek devir) benzinli aracım öne geçerken benzer kalkışı dik yokuşta yapınca dizel aracım rahatca gözden kayboluyor.

quote:

Orijinalden alıntı: tralles

3 hafta foruma girmedim, bugün gireyim dedim, o da ne? yine ortalık karışmış, yine tork fanatikleri eşsiz vecizler yumurtlamışlar. Elektrik motoru torkunun bambaşka bir şey olduğunu öğrendim örneğin ve onca yaşıma rağmen bir yaşıma daha girdim. Meğer torklar klasifiye edilirmiş...
-Senin torkun ne torku?
-Benimki dizel torku abi...
-Yürü len, benimki elektirik motoru torku!..
-Ama ikimizin de torku aynı?..
-Olsun, benimki elektrik motoru torku ve senin torkunu döver, hele bütün beygirgüçlerini dayak manyağı yapar!..

Şaka bir yana tork torktur ve kaynağından bağımsız bir niceliğe sahiptir. Torkun miktarı ile nasıl üretildiği arasında fiziksel bir ilişki yoktur. İster elektirik motorundan, ister dizel motordan, ister benzinli, ister turboprop motordan gelsin, tork her yerde aynı torktur, elektirik motorunun torku diğer motorların torkundan belki daha az, belki daha çoktur ama daima AYNI şeydir.
Tork meselesi neden bu kadar kafa karıştırıyor anlıyorum ama her defasında yeniden anlatmak giderek zorlaşıyor. Bu konuda bu forumda yazdıklarımı toplasam bir kitap cildi yapar herhalde...
Tork mili döndüren kuvvettir, beygirgücü de bu milin sahip olduğu kuvvetin dönüş hızına oranıdır, nokta. En basit tanımlar bunlar, daha basiti yok.

Açalım:

Tork bildiğiniz kuvvettir; farkı, doğrusal değil, açısal oluşudur bu nedenle doğrusal kuvvetin ölçülerinden biri olan kg yerine açıyı da karşılamak üzere kg-m ile gösterilir. Bu da bizi manivela koluna götürür. Misal, duvara yaslanalım. Ne yaptık? Ağırlığımızın bir bölümünü duvara transfer ettik yani belirli bir kuvvet uyguladık. Diyelim ki bir elimizle duvarı itmeye başladık, ne olur? Evet duvar yerinde kalır ama biz duvara adnını koylaım, mesela 25 kg’lık bir kuvvet uygularız. Buna lineer kuvvet denir. Aynı kuvveti kolumuzla bir manivela koluna uygularsak buna da açısal kuvvet yani tork denir. Eğer manivela kolu 1 metre ise uyguladığımız açısal kuvvet de 25 kg-m olur ya da 245 NM.

Dolayısıyla tork aslında kavraması basit bir olgu, asıl kavraması zor olan beygir gücü. Ya da genel anlam da Güç. Not: Burada güç ve kuvvet arasında linguistik bir ayrıma gidiyoruz. İngilizcede Kuvvet Force (F) ile Güç de Power (P) ile gösterilir ama bizde çoğu kez Güç ve Kuvvet birbirinin yerine yani eş anlamlı olarak kullanılır. Biz terminolojik olarak ayırıyoruz. Peki Güç nedir? Güç iş yapma hızımızdır. Bir işi ne kadar hızlı yaptığımızın ölçüsüdür. İşi kuvvet yapar ama zamana karşı grafiğini Güç verir. Dolayısıyla güç enerji transfer hızı ya da oranıdır, yani enerji harcama hızımızdır. Beygir gücü de referans bir güç seneryosuna karşı arabalarımızın ölçülen gücüdür. Kuvvet tek bir komponent içerir, kendisi. İş 2 komponent içerir: Kuvvet ve Yol. Güç 3 komponent içerir: Kuvvet – Yol – Zaman.

Öyleyse beygir gücü torkun açığa çıkış hızıdır diyebilir miyiz? Evet, diyebiliriz. Tork ne kadar hızlı açığa çıkarsa o kadar fazla beygir gücümüz olur.

Biz esasen bu ikisini de hissedebiliriz. Misal: dönen bir mili iki elimizle sıkıca kavrayalım. Avuçlarımızda dönmesini hissettiğimiz şey torktur. Dönerken elimizin direnci ile ortaya çıkan ısı da beygirgücüdür. Biz onu avucumuzda sıcaklık olarak algılarız. Şaşırtıcı ama böyle. Zaten o yüzden 1 HP = 2,544 BTU’dur diyebiliyoruz. Şimdi bu milin 100 NM ile dakikada 1 devir yaptığını düşünün, eliniz ne kadar ısınır? Çok az... Peki aynı milin dakikada 1000 devir yaptığını düşünün, şimdi ne kadar ısınır? Eliniz yanar yahu!.. İşte bu beygir gücüdür, yani iş yapma sıklığımzıdır, o işi ne kadar hızlı yaptığımızdır. Bir başka deyişle, tork ve rpm’i birbirine bağlayan, her ikisini bir konteks içinde anlamlı kılan şeydir. Bize tork ve rpm arasındaki o muazzam ilişkiyi verir. Beygirgücü HIZ demektir.

Girişte sözünü ettiğim kavram karmaşasına burada geri dönüyorum. Gördüğünüz üzere tork olsun beygirgücü olsun motordan motora niteliği değişen şeyler değildirler. Dizelin torku benzinlininkinden farklı bir şey değildir, sadece daha fazladır, aynı güçteki elektirk motorunun daha da fazladır ama özünde hepsi aynı şeydir. Dizel olsun, benzinli olsun, elektirikli olsun tümü bize güç üretmek üzere tasarlanmış araçlardır, girdileri farklı olabilir ama çıktıları aynıdır.
Şimdi, tork nerede işe yarar beygir gücü nerede, örneklerle bir göz atalım.

Tork, yük taşımada işe yarar. Nasıl? Hiç saatte 5 km hızla rampa tırmanan yüklü bir kamyon gördünüz mü? Mutlaka görmüşsünüzdür... O kamyondaki 20 ton yükü aynı beygirgücündeki bir otomobile vursaydık, çeker miydi? Elbette çekemezdi çünkü yeterli gücü olmakla birlikte yeterli torku yoktu. Bir milin dönüş hızından bağımsız olarak dönmesi ve bunu karşı bir kuvvetin varlığında yapabilmesini tork ile açıklıyoruz. Peki bu kamyon 20 ton yük sırtındayken gaza bassaydı 50 kms hıza çıkabilir miydi? Hayır çıkamazdı çünkü yeterli torku olduğu halde yeterli beygirgücü yoktu.

Tork, çekmede (towing) işe yarar. Çekmede araca dikey yük yerine yatay yük bindirirsiniz. Bunun dışında senaryo yukarıdaki ile aynıdır. Şöyle düşünün Bir otomobilimiz var motoru 1500 rpm’de 100 NM tork veriyor (Bu da 28 HP yapar) 1. Vites dişli oranı 3,5, ayna-mahruti oranı 4,2 olsun. Tekerler de 175/65R15 olsun. Bu durumda otomobilimiz tahrik tekerleriine 100 * 3,5 *4,2 /0,31 = 4742 Newtonluk bir itiş gücü uygular Karşı yöndeki kuvvet 4742 newtondan küçük olduğu sürece mil dönmeye devam edecektir. Eğer biz bu araca ağırlığı ile 4741 N bir karşı kuvvete sahip bir treyler bağlasaydık, aracımız 1500 rpm’de bu yükü çekecekti (dahili karşı kuvvetleri ihmal ediyorum).

Görüldüğü üzere bu yükü çekmek için tork gerekiyor ama bu yük altındayken aracı 1500 rpm’den 3000 rpm’e çıkarmak için daha üst devirlerde eşit ya da daha yüksek tork gerekiyor. Buraya kadar her şey güzel, yukarıdaki tork tanımımıza da uyuyor. Ama hala eksik bir şey var. 1500 rpm’den 3000 rpm’e çıkışın süresini belirtmedik. 1/1000 saniyede mi, 1 saniyede mi, 1 dakika da mı, 1 günde mi yoksa 1 yılda mı?.. Tork bize ASLA bunun ölçüsünü vermez. Tork, bize karşı koyabildiği ve mili döndürmeye devam ettiği kuvveti verir ama bunun zamana karşı grafiğini vermez. Onu bize beygirgücü verir (bkz. yukarıdaki tanım)

Tork bu 2 durum dışında anlamlı bir fiziksel büyüklük değildir, Şimdi özetleyelim; sabit bir hızda momentumu koruyan şey torktur, momentumdaki değişim beygir gücüdür. Dolayısıyla her türlü hızlanma hesabı tork ile değil, beygirgücü ile yapılır çünkü zaman komponenti içermektedir. Zaman komponenti içermeyen senaryolarda ise torku kullanabiliriz yani yük taşıma ve çekme kabiliyetinde...

Yokuş yukarı hızlanıyorsanız beygir gücü, yokuşta momentumunuzu koruyorsanız tork konuşulur. Düşük devirlerde dizeli – zamana karşı - hızlandıran şey torku değil, torku yüzünden düşük devirlerde çok güçlü olan beygir gücüdür. İnsanlar dizel düşük devirlerdeki yüksek beygirgücünü torku ile karıştırırlar. Buna firmaların spek sayfaları yol açar. Çünkü bir maks. HP bir de maks. Tork değerini verirler ama tüm rpm bandındaki HP değerini vermezler. Böyle olunca insanlar hızlanmayı torka borçlu olduğunu sanırlar. Benim nezdimde en büyük otomobil yanılgısı budur. Hızlanmayı HP’ye borçlusunuz aksi halde fizikçiler güç tanımını değiştirmek zoerunda kalacaklar!...

Sorulan soru ise beyhude bir soru çünkü mesele dizel, benzinli meselesi değil,
1. Araçların güç grafikleri
2. Transmisyon oranları
3. Ağırlıkları
4. Tekerlek çapları
bilinmeden yapılacak her türlü yorum boştur, beyhudedir...

quote:

Orijinalden alıntı: logicman

quote: Orijinalden alıntı: tralles 3 hafta foruma girmedim, bugün gireyim dedim, o da ne? yine ortalık karışmış, yine tork fanatikleri eşsiz vecizler yumurtlamışlar. Elektrik motoru torkunun bambaşka bir şey olduğunu öğrendim örneğin ve onca yaşıma rağmen bir yaşıma daha girdim. Meğer torklar klasifiye edilirmiş... -Senin torkun ne torku? -Benimki dizel torku abi... -Yürü len, benimki elektirik motoru torku!.. -Ama ikimizin de torku aynı?.. -Olsun, benimki elektrik motoru torku ve senin torkunu döver, hele bütün beygirgüçlerini dayak manyağı yapar!.. Şaka bir yana tork torktur ve kaynağından bağımsız bir niceliğe sahiptir. Torkun miktarı ile nasıl üretildiği arasında fiziksel bir ilişki yoktur. İster elektirik motorundan, ister dizel motordan, ister benzinli, ister turboprop motordan gelsin, tork her yerde aynı torktur, elektirik motorunun torku diğer motorların torkundan belki daha az, belki daha çoktur ama daima AYNI şeydir. Tork meselesi neden bu kadar kafa karıştırıyor anlıyorum ama her defasında yeniden anlatmak giderek zorlaşıyor. Bu konuda bu forumda yazdıklarımı toplasam bir kitap cildi yapar herhalde... Tork mili döndüren kuvvettir, beygirgücü de bu milin sahip olduğu kuvvetin dönüş hızına oranıdır, nokta. En basit tanımlar bunlar, daha basiti yok. Açalım: Tork bildiğiniz kuvvettir; farkı, doğrusal değil, açısal oluşudur bu nedenle doğrusal kuvvetin ölçülerinden biri olan kg yerine açıyı da karşılamak üzere kg-m ile gösterilir. Bu da bizi manivela koluna götürür. Misal, duvara yaslanalım. Ne yaptık? Ağırlığımızın bir bölümünü duvara transfer ettik yani belirli bir kuvvet uyguladık. Diyelim ki bir elimizle duvarı itmeye başladık, ne olur? Evet duvar yerinde kalır ama biz duvara adnını koylaım, mesela 25 kg’lık bir kuvvet uygularız. Buna lineer kuvvet denir. Aynı kuvveti kolumuzla bir manivela koluna uygularsak buna da açısal kuvvet yani tork denir. Eğer manivela kolu 1 metre ise uyguladığımız açısal kuvvet de 25 kg-m olur ya da 245 NM. Dolayısıyla tork aslında kavraması basit bir olgu, asıl kavraması zor olan beygir gücü. Ya da genel anlam da Güç. Not: Burada güç ve kuvvet arasında linguistik bir ayrıma gidiyoruz. İngilizcede Kuvvet Force (F) ile Güç de Power (P) ile gösterilir ama bizde çoğu kez Güç ve Kuvvet birbirinin yerine yani eş anlamlı olarak kullanılır. Biz terminolojik olarak ayırıyoruz. Peki Güç nedir? Güç iş yapma hızımızdır. Bir işi ne kadar hızlı yaptığımızın ölçüsüdür. İşi kuvvet yapar ama zamana karşı grafiğini Güç verir. Dolayısıyla güç enerji transfer hızı ya da oranıdır, yani enerji harcama hızımızdır. Beygir gücü de referans bir güç seneryosuna karşı arabalarımızın ölçülen gücüdür. Kuvvet tek bir komponent içerir, kendisi. İş 2 komponent içerir: Kuvvet ve Yol. Güç 3 komponent içerir: Kuvvet – Yol – Zaman. Öyleyse beygir gücü torkun açığa çıkış hızıdır diyebilir miyiz? Evet, diyebiliriz. Tork ne kadar hızlı açığa çıkarsa o kadar fazla beygir gücümüz olur. Biz esasen bu ikisini de hissedebiliriz. Misal: dönen bir mili iki elimizle sıkıca kavrayalım. Avuçlarımızda dönmesini hissettiğimiz şey torktur. Dönerken elimizin direnci ile ortaya çıkan ısı da beygirgücüdür. Biz onu avucumuzda sıcaklık olarak algılarız. Şaşırtıcı ama böyle. Zaten o yüzden 1 HP = 2,544 BTU’dur diyebiliyoruz. Şimdi bu milin 100 NM ile dakikada 1 devir yaptığını düşünün, eliniz ne kadar ısınır? Çok az... Peki aynı milin dakikada 1000 devir yaptığını düşünün, şimdi ne kadar ısınır? Eliniz yanar yahu!.. İşte bu beygir gücüdür, yani iş yapma sıklığımzıdır, o işi ne kadar hızlı yaptığımızdır. Bir başka deyişle, tork ve rpm’i birbirine bağlayan, her ikisini bir konteks içinde anlamlı kılan şeydir. Bize tork ve rpm arasındaki o muazzam ilişkiyi verir. Beygirgücü HIZ demektir. Girişte sözünü ettiğim kavram karmaşasına burada geri dönüyorum. Gördüğünüz üzere tork olsun beygirgücü olsun motordan motora niteliği değişen şeyler değildirler. Dizelin torku benzinlininkinden farklı bir şey değildir, sadece daha fazladır, aynı güçteki elektirk motorunun daha da fazladır ama özünde hepsi aynı şeydir. Dizel olsun, benzinli olsun, elektirikli olsun tümü bize güç üretmek üzere tasarlanmış araçlardır, girdileri farklı olabilir ama çıktıları aynıdır. Şimdi, tork nerede işe yarar beygir gücü nerede, örneklerle bir göz atalım. Tork, yük taşımada işe yarar. Nasıl? Hiç saatte 5 km hızla rampa tırmanan yüklü bir kamyon gördünüz mü? Mutlaka görmüşsünüzdür... O kamyondaki 20 ton yükü aynı beygirgücündeki bir otomobile vursaydık, çeker miydi? Elbette çekemezdi çünkü yeterli gücü olmakla birlikte yeterli torku yoktu. Bir milin dönüş hızından bağımsız olarak dönmesi ve bunu karşı bir kuvvetin varlığında yapabilmesini tork ile açıklıyoruz. Peki bu kamyon 20 ton yük sırtındayken gaza bassaydı 50 kms hıza çıkabilir miydi? Hayır çıkamazdı çünkü yeterli torku olduğu halde yeterli beygirgücü yoktu. Tork, çekmede (towing) işe yarar. Çekmede araca dikey yük yerine yatay yük bindirirsiniz. Bunun dışında senaryo yukarıdaki ile aynıdır. Şöyle düşünün Bir otomobilimiz var motoru 1500 rpm’de 100 NM tork veriyor (Bu da 28 HP yapar) 1. Vites dişli oranı 3,5, ayna-mahruti oranı 4,2 olsun. Tekerler de 175/65R15 olsun. Bu durumda otomobilimiz tahrik tekerleriine 100 * 3,5 *4,2 /0,31 = 4742 Newtonluk bir itiş gücü uygular Karşı yöndeki kuvvet 4742 newtondan küçük olduğu sürece mil dönmeye devam edecektir. Eğer biz bu araca ağırlığı ile 4741 N bir karşı kuvvete sahip bir treyler bağlasaydık, aracımız 1500 rpm’de bu yükü çekecekti (dahili karşı kuvvetleri ihmal ediyorum). Görüldüğü üzere bu yükü çekmek için tork gerekiyor ama bu yük altındayken aracı 1500 rpm’den 3000 rpm’e çıkarmak için daha üst devirlerde eşit ya da daha yüksek tork gerekiyor. Buraya kadar her şey güzel, yukarıdaki tork tanımımıza da uyuyor. Ama hala eksik bir şey var. 1500 rpm’den 3000 rpm’e çıkışın süresini belirtmedik. 1/1000 saniyede mi, 1 saniyede mi, 1 dakika da mı, 1 günde mi yoksa 1 yılda mı?.. Tork bize ASLA bunun ölçüsünü vermez. Tork, bize karşı koyabildiği ve mili döndürmeye devam ettiği kuvveti verir ama bunun zamana karşı grafiğini vermez. Onu bize beygirgücü verir (bkz. yukarıdaki tanım) Tork bu 2 durum dışında anlamlı bir fiziksel büyüklük değildir, Şimdi özetleyelim; sabit bir hızda momentumu koruyan şey torktur, momentumdaki değişim beygir gücüdür. Dolayısıyla her türlü hızlanma hesabı tork ile değil, beygirgücü ile yapılır çünkü zaman komponenti içermektedir. Zaman komponenti içermeyen senaryolarda ise torku kullanabiliriz yani yük taşıma ve çekme kabiliyetinde... Yokuş yukarı hızlanıyorsanız beygir gücü, yokuşta momentumunuzu koruyorsanız tork konuşulur. Düşük devirlerde dizeli – zamana karşı - hızlandıran şey torku değil, torku yüzünden düşük devirlerde çok güçlü olan beygir gücüdür. İnsanlar dizel düşük devirlerdeki yüksek beygirgücünü torku ile karıştırırlar. Buna firmaların spek sayfaları yol açar. Çünkü bir maks. HP bir de maks. Tork değerini verirler ama tüm rpm bandındaki HP değerini vermezler. Böyle olunca insanlar hızlanmayı torka borçlu olduğunu sanırlar. Benim nezdimde en büyük otomobil yanılgısı budur. Hızlanmayı HP’ye borçlusunuz aksi halde fizikçiler güç tanımını değiştirmek zoerunda kalacaklar!... Sorulan soru ise beyhude bir soru çünkü mesele dizel, benzinli meselesi değil, 1. Araçların güç grafikleri 2. Transmisyon oranları 3. Ağırlıkları 4. Tekerlek çapları bilinmeden yapılacak her türlü yorum boştur, beyhudedir...

verdiğiniz bilgiler güzel ama girizgahınız bence hiç hoş değil. siz olmadığınız zaman bir konuda kimse yorum yapamazmı? doğru yada yanlış isteyen istediğini yazar. bu yapılamazsa forum tabir edilen şey olmaz zaten. siz daha bilgili iseniz ilk 2-3 paragrafınızın dışında olan bilgileri yazarak gereken değeri görürsünüz.
son olarak bir sürü teorik bilgi vermişsiniz ama birçok insan için sonuca etkisi olmayan bilgiler. çünkü burada sorulan soru kamyon neden yavaş neden 50 yi geçmez değil. soruyu ben tekrar sorayım bari 2 adet 1.6 litre araç var birisi atmosferik 115-120 hp diğeri dizel 105-110 hp. hangisi rampada daha performanslıdır hatta hangisi geçer?ayrıca o bahsettiğiniz kamyonun 50 km ye kadar çıkmasının nedeni beygirden çok aktama sistemiyle alakalıdır.emin olun 250-300 bg ve 1000-1500 nm torku olan bir araca istesinler çok güzel ivmelenme kazandırırlar bu kamyon olsa bile. bu araçlar drag yapmak için değil sonuçta bu yüzden bizim 5-6 iken onların 14-15 vitesi var. drag için üretilen kamyonlarda var açın bakın onların nasıl hızlandığına. neyse konumuz bu değil. ben hala torku yüksek olan aracın rampada TURBOSU olmayan benzinli aracı beygir güçleri aynı olsa bile hatta dizel az olsa bile AYNI KOŞULLARDA (yukarıdaki gibi tüy siklet araba ile değil en azından yakın ağırlıkta ) her benzinli aracı her halukakarda tokatlayacağını iddia ediyorum. bu sebepten sizin tabirinizle tork fanatiği oluyorsam evet fanatiğim.
NOT: rica ediyorum eğer cevap verecekseniz yalın ve yeteri kadar bilgi verin. teşekkürler.

quote:

Orijinalden alıntı: CanM

Bence konu başlığının da daha açık olması gerekirdi.Hangi benzinli hangi dizel,ağırlıkları eşit falan gibi.Bütün bunlar bir kenara turbolu bir aracın turbosuz bir aracı geçmesi sadece yakıt çeşidinin farklı olmasıyla nasıl olabilir? Yani konu öyle bir yere gidiyor ki insanların karşılaştırmak istedikleri araçlar şöyle bence:

1.6 benzinli 1500 kg 110 bg 140 tork
1.6 dizel 1500 kg 100 bg 280 tork

Şimdi bu iki araç arasında tabiki de dizel geçecektir.Ama konu zaten çok daraltılmış bir şekilde açılmış ve saçma yerlere gidiyor.

quote:

Orijinalden alıntı: tralles



Öncelikle girişimi yanlış anlamışsın hocam, ya da şöyle diyelim, yanlış anlamaya açık bir giriş yapmışım. Ben o girişi 3 hafta yoktum, partiyi kaçırmışım anlamında söylemiştim ama sen farklı anlamışsın, olabilir, kabahat benimdir, yanlış anlamaya yol açmayacak cümleler kurmam gerekirdi. Ama yeterli bilgisi olmadan ısrarcı olanlardan hoşlanmadığım da doğru. Torkun ne olduğunu bilmeden torku savunan ve onu beygir gücünden çok farklı ve bağımsız bir şey sanan o kadar çok forumcu gördüm ki burada, onlara dokundurmadan geçemezdim.

Soruna gelince cevabını vermiştim zaten: yetersiz veriyle yorum yapılmaz mı yapılır ama adı üstünde yorum olarak kalmaya mahkumdur bizi sonuca götürmez.

Sorun yetersiz. Bu yokuş hangi yokuş? 50 metre mi, 500 metre mi 5 km mi? dik mi yumuşak mı, araçlar hangi hızda ve hangi viteste viraja giriyorlar, ağırlıkları ne? Yani kurgulanmış bir senaryon var mı? Yetersiz veri var maalesef. Bu nedenle yorum yapamam, yapamayacağımı da söyledim.

Ayrıca 250-300 hp güç yeterli ivmelenme için çok güzel rakamlardır, o güce sahip araçlar zaten iyi ivmelenirler 1000-1500 NM torka ihtiyaçları yoktur. Öyle devasa torklara dozer gibi, yükleyici gibi iş makineleri ihtiyaç duyarlar, hız yapacak araçların torktan çok beygir gücüne ihtiyaçları vardır. Zaten de üreticiler öyle yaparlar, daha fazla beygir gücü peşinde koşarlar, bu koşunun yan ürünü de daha fazla torktur haliyle. Söylemek istediğin şuysa o doğru değil: 50 beygir gücü 1000 Nm torku olan araç iyi ivmelenir.

quote: Orijinalden alıntı: logicman quote: Orijinalden alıntı: tralles 3 hafta foruma girmedim, bugün gireyim dedim, o da ne? yine ortalık karışmış, yine tork fanatikleri eşsiz vecizler yumurtlamışlar. Elektrik motoru torkunun bambaşka bir şey olduğunu öğrendim örneğin ve onca yaşıma rağmen bir yaşıma daha girdim. Meğer torklar klasifiye edilirmiş... -Senin torkun ne torku? -Benimki dizel torku abi... -Yürü len, benimki elektirik motoru torku!.. -Ama ikimizin de torku aynı?.. -Olsun, benimki elektrik motoru torku ve senin torkunu döver, hele bütün beygirgüçlerini dayak manyağı yapar!.. Şaka bir yana tork torktur ve kaynağından bağımsız bir niceliğe sahiptir. Torkun miktarı ile nasıl üretildiği arasında fiziksel bir ilişki yoktur. İster elektirik motorundan, ister dizel motordan, ister benzinli, ister turboprop motordan gelsin, tork her yerde aynı torktur, elektirik motorunun torku diğer motorların torkundan belki daha az, belki daha çoktur ama daima AYNI şeydir. Tork meselesi neden bu kadar kafa karıştırıyor anlıyorum ama her defasında yeniden anlatmak giderek zorlaşıyor. Bu konuda bu forumda yazdıklarımı toplasam bir kitap cildi yapar herhalde... Tork mili döndüren kuvvettir, beygirgücü de bu milin sahip olduğu kuvvetin dönüş hızına oranıdır, nokta. En basit tanımlar bunlar, daha basiti yok. Açalım: Tork bildiğiniz kuvvettir; farkı, doğrusal değil, açısal oluşudur bu nedenle doğrusal kuvvetin ölçülerinden biri olan kg yerine açıyı da karşılamak üzere kg-m ile gösterilir. Bu da bizi manivela koluna götürür. Misal, duvara yaslanalım. Ne yaptık? Ağırlığımızın bir bölümünü duvara transfer ettik yani belirli bir kuvvet uyguladık. Diyelim ki bir elimizle duvarı itmeye başladık, ne olur? Evet duvar yerinde kalır ama biz duvara adnını koylaım, mesela 25 kg’lık bir kuvvet uygularız. Buna lineer kuvvet denir. Aynı kuvveti kolumuzla bir manivela koluna uygularsak buna da açısal kuvvet yani tork denir. Eğer manivela kolu 1 metre ise uyguladığımız açısal kuvvet de 25 kg-m olur ya da 245 NM. Dolayısıyla tork aslında kavraması basit bir olgu, asıl kavraması zor olan beygir gücü. Ya da genel anlam da Güç. Not: Burada güç ve kuvvet arasında linguistik bir ayrıma gidiyoruz. İngilizcede Kuvvet Force (F) ile Güç de Power (P) ile gösterilir ama bizde çoğu kez Güç ve Kuvvet birbirinin yerine yani eş anlamlı olarak kullanılır. Biz terminolojik olarak ayırıyoruz. Peki Güç nedir? Güç iş yapma hızımızdır. Bir işi ne kadar hızlı yaptığımızın ölçüsüdür. İşi kuvvet yapar ama zamana karşı grafiğini Güç verir. Dolayısıyla güç enerji transfer hızı ya da oranıdır, yani enerji harcama hızımızdır. Beygir gücü de referans bir güç seneryosuna karşı arabalarımızın ölçülen gücüdür. Kuvvet tek bir komponent içerir, kendisi. İş 2 komponent içerir: Kuvvet ve Yol. Güç 3 komponent içerir: Kuvvet – Yol – Zaman. Öyleyse beygir gücü torkun açığa çıkış hızıdır diyebilir miyiz? Evet, diyebiliriz. Tork ne kadar hızlı açığa çıkarsa o kadar fazla beygir gücümüz olur. Biz esasen bu ikisini de hissedebiliriz. Misal: dönen bir mili iki elimizle sıkıca kavrayalım. Avuçlarımızda dönmesini hissettiğimiz şey torktur. Dönerken elimizin direnci ile ortaya çıkan ısı da beygirgücüdür. Biz onu avucumuzda sıcaklık olarak algılarız. Şaşırtıcı ama böyle. Zaten o yüzden 1 HP = 2,544 BTU’dur diyebiliyoruz. Şimdi bu milin 100 NM ile dakikada 1 devir yaptığını düşünün, eliniz ne kadar ısınır? Çok az... Peki aynı milin dakikada 1000 devir yaptığını düşünün, şimdi ne kadar ısınır? Eliniz yanar yahu!.. İşte bu beygir gücüdür, yani iş yapma sıklığımzıdır, o işi ne kadar hızlı yaptığımızdır. Bir başka deyişle, tork ve rpm’i birbirine bağlayan, her ikisini bir konteks içinde anlamlı kılan şeydir. Bize tork ve rpm arasındaki o muazzam ilişkiyi verir. Beygirgücü HIZ demektir. Girişte sözünü ettiğim kavram karmaşasına burada geri dönüyorum. Gördüğünüz üzere tork olsun beygirgücü olsun motordan motora niteliği değişen şeyler değildirler. Dizelin torku benzinlininkinden farklı bir şey değildir, sadece daha fazladır, aynı güçteki elektirk motorunun daha da fazladır ama özünde hepsi aynı şeydir. Dizel olsun, benzinli olsun, elektirikli olsun tümü bize güç üretmek üzere tasarlanmış araçlardır, girdileri farklı olabilir ama çıktıları aynıdır. Şimdi, tork nerede işe yarar beygir gücü nerede, örneklerle bir göz atalım. Tork, yük taşımada işe yarar. Nasıl? Hiç saatte 5 km hızla rampa tırmanan yüklü bir kamyon gördünüz mü? Mutlaka görmüşsünüzdür... O kamyondaki 20 ton yükü aynı beygirgücündeki bir otomobile vursaydık, çeker miydi? Elbette çekemezdi çünkü yeterli gücü olmakla birlikte yeterli torku yoktu. Bir milin dönüş hızından bağımsız olarak dönmesi ve bunu karşı bir kuvvetin varlığında yapabilmesini tork ile açıklıyoruz. Peki bu kamyon 20 ton yük sırtındayken gaza bassaydı 50 kms hıza çıkabilir miydi? Hayır çıkamazdı çünkü yeterli torku olduğu halde yeterli beygirgücü yoktu. Tork, çekmede (towing) işe yarar. Çekmede araca dikey yük yerine yatay yük bindirirsiniz. Bunun dışında senaryo yukarıdaki ile aynıdır. Şöyle düşünün Bir otomobilimiz var motoru 1500 rpm’de 100 NM tork veriyor (Bu da 28 HP yapar) 1. Vites dişli oranı 3,5, ayna-mahruti oranı 4,2 olsun. Tekerler de 175/65R15 olsun. Bu durumda otomobilimiz tahrik tekerleriine 100 * 3,5 *4,2 /0,31 = 4742 Newtonluk bir itiş gücü uygular Karşı yöndeki kuvvet 4742 newtondan küçük olduğu sürece mil dönmeye devam edecektir. Eğer biz bu araca ağırlığı ile 4741 N bir karşı kuvvete sahip bir treyler bağlasaydık, aracımız 1500 rpm’de bu yükü çekecekti (dahili karşı kuvvetleri ihmal ediyorum). Görüldüğü üzere bu yükü çekmek için tork gerekiyor ama bu yük altındayken aracı 1500 rpm’den 3000 rpm’e çıkarmak için daha üst devirlerde eşit ya da daha yüksek tork gerekiyor. Buraya kadar her şey güzel, yukarıdaki tork tanımımıza da uyuyor. Ama hala eksik bir şey var. 1500 rpm’den 3000 rpm’e çıkışın süresini belirtmedik. 1/1000 saniyede mi, 1 saniyede mi, 1 dakika da mı, 1 günde mi yoksa 1 yılda mı?.. Tork bize ASLA bunun ölçüsünü vermez. Tork, bize karşı koyabildiği ve mili döndürmeye devam ettiği kuvveti verir ama bunun zamana karşı grafiğini vermez. Onu bize beygirgücü verir (bkz. yukarıdaki tanım) Tork bu 2 durum dışında anlamlı bir fiziksel büyüklük değildir, Şimdi özetleyelim; sabit bir hızda momentumu koruyan şey torktur, momentumdaki değişim beygir gücüdür. Dolayısıyla her türlü hızlanma hesabı tork ile değil, beygirgücü ile yapılır çünkü zaman komponenti içermektedir. Zaman komponenti içermeyen senaryolarda ise torku kullanabiliriz yani yük taşıma ve çekme kabiliyetinde... Yokuş yukarı hızlanıyorsanız beygir gücü, yokuşta momentumunuzu koruyorsanız tork konuşulur. Düşük devirlerde dizeli – zamana karşı - hızlandıran şey torku değil, torku yüzünden düşük devirlerde çok güçlü olan beygir gücüdür. İnsanlar dizel düşük devirlerdeki yüksek beygirgücünü torku ile karıştırırlar. Buna firmaların spek sayfaları yol açar. Çünkü bir maks. HP bir de maks. Tork değerini verirler ama tüm rpm bandındaki HP değerini vermezler. Böyle olunca insanlar hızlanmayı torka borçlu olduğunu sanırlar. Benim nezdimde en büyük otomobil yanılgısı budur. Hızlanmayı HP’ye borçlusunuz aksi halde fizikçiler güç tanımını değiştirmek zoerunda kalacaklar!... Sorulan soru ise beyhude bir soru çünkü mesele dizel, benzinli meselesi değil, 1. Araçların güç grafikleri 2. Transmisyon oranları 3. Ağırlıkları 4. Tekerlek çapları bilinmeden yapılacak her türlü yorum boştur, beyhudedir... verdiğiniz bilgiler güzel ama girizgahınız bence hiç hoş değil. siz olmadığınız zaman bir konuda kimse yorum yapamazmı? doğru yada yanlış isteyen istediğini yazar. bu yapılamazsa forum tabir edilen şey olmaz zaten. siz daha bilgili iseniz ilk 2-3 paragrafınızın dışında olan bilgileri yazarak gereken değeri görürsünüz. son olarak bir sürü teorik bilgi vermişsiniz ama birçok insan için sonuca etkisi olmayan bilgiler. çünkü burada sorulan soru kamyon neden yavaş neden 50 yi geçmez değil. soruyu ben tekrar sorayım bari 2 adet 1.6 litre araç var birisi atmosferik 115-120 hp diğeri dizel 105-110 hp. hangisi rampada daha performanslıdır hatta hangisi geçer?ayrıca o bahsettiğiniz kamyonun 50 km ye kadar çıkmasının nedeni beygirden çok aktama sistemiyle alakalıdır.emin olun 250-300 bg ve 1000-1500 nm torku olan bir araca istesinler çok güzel ivmelenme kazandırırlar bu kamyon olsa bile. bu araçlar drag yapmak için değil sonuçta bu yüzden bizim 5-6 iken onların 14-15 vitesi var. drag için üretilen kamyonlarda var açın bakın onların nasıl hızlandığına. neyse konumuz bu değil. ben hala torku yüksek olan aracın rampada TURBOSU olmayan benzinli aracı beygir güçleri aynı olsa bile hatta dizel az olsa bile AYNI KOŞULLARDA (yukarıdaki gibi tüy siklet araba ile değil en azından yakın ağırlıkta ) her benzinli aracı her halukakarda tokatlayacağını iddia ediyorum. bu sebepten sizin tabirinizle tork fanatiği oluyorsam evet fanatiğim. NOT: rica ediyorum eğer cevap verecekseniz yalın ve yeteri kadar bilgi verin. teşekkürler.