AB, kurallara uymaları için Apple, Google, Meta ve dahası için geri sayımı başlattı

Dijital Piyasalar Yasası kapsamına giren platform hizmetleri 6 Mart 2024 tarihine kadar AB’nin yeni kurallarına uymak zorunda.

Dijital Piyasalar Yasası nedir?

Genel olarak DMA, AB'nin yerleşik platformları açarak ekosistem kilitlenmesini ve rekabete aykırı davranışları engelleyerek dev firmaların pazar gücünü dizginleme, onları yalnızca ürün ve hizmetlerinin esasına göre rekabet eder hale getirme girişimi olarak özetlenebilir. Yani, tamamıyla son tüketiciyi koruma odaklı olan bir kurallar bütünü.

DMA, on temel platform hizmetini kapsıyor:

• Çevrimiçi aracılık hizmetleri


• Çevrimiçi arama motorları


• Çevrimiçi sosyal ağ hizmetleri


• Video paylaşım platformu hizmetleri


• Numaradan bağımsız kişiler arası iletişim hizmetleri


• İşletim sistemleri


• Bulut bilişim hizmetleri


• Reklam hizmetleri


• Web tarayıcıları


• Sanal asistanlar

DMA kapsamına giren firmalar ve platformlar

• Sosyal Ağlar: TikTok, Facebook, Instagram, LinkedIn


• Mesajlaşma Hizmetleri: WhatsApp, Messenger


• Aracı Platformlar: Google Maps, Google Play, Google Shopping, Amazon Marketplace, Apple App Store, Meta Marketplace


• Video Paylaşımı: YouTube


• Reklam Hizmetleri: Google, Amazon, Meta


• Web Tarayıcıları: Chrome, Safari


• Arama: Google Arama


• İşletim Sistemleri: Android, iOS, Windows

Komisyon’un önceki listesinde Samsung’un web tarayıcısı da vardı ancak incelemeler sonucunda yeterli büyüklükte olmadığına kanaat getirildi.

Aynı şekilde Microsoft'un Bing arama motoru, Edge tarayıcısı ve reklam hizmeti de listede yer almıyor, ancak Komisyon bunların düzenleme çıtasını karşılayıp karşılamadığını değerlendirmek için pazar soruşturmaları açtığını söylüyor. Aynı durum Apple'ın iMessage hizmeti için de geçerli. Komisyon bu soruşturmaların beş aydan fazla sürmeyeceğini, ancak Apple'ın talep üzerine iMessage'ı rakip hizmetlerle birlikte çalışabilir hale getirmeye zorlanmasıyla sonuçlanabileceğini söyledi. Komisyon ayrıca, bir yıldan uzun sürmeyecek bir soruşturma kapsamında iPadOS'un da kurallara dahil olup olmayacağını belirleyecek.

Ayrıca Bkz.Apple ve Microsoft, AB'nin yeni düzenlemesine karşı yan yana

Şirketlerin uyması gerektiği kesin kurallar, komisyonun hizmetleri hangi düzenleme çatısı altına koyduğuna göre değişiyor. Örneğin Meta'nın Instagram ve Facebook platformları çevrimiçi sosyal ağ hizmetleri olarak düzenlenirken, Google Arama bir arama motoru olarak ve Microsoft'un Windows'u bir işletim sistemi olarak düzenlenecek.

Kurallar kimleri ilgilendiriyor?

DMA, bir şirketin ve hizmetinin kapsama girip girmeyeceğini belirlemek için, şirketin Avrupa'da yıllık cirosunun 7.5 milyar Euro’nun (yaklaşık 8 milyar dolar) ve piyasa değerinin 75 milyar Euro'nun (yaklaşık 80.5 milyar dolar) üzerinde olup olmadığına bakıyor. Ayrıca hizmetin AB'de aylık 45 milyondan fazla aktif kullanıcısı olup olmadığı gibi çeşitli kriterler de kullanılıyor.

Bu arada Google Arama (ve eğer dahil edilirse Bing) kullanıcılarına başka arama motorları seçeneği sunmak zorunda kalırken, işletim sistemi sağlayıcılarının önceden yüklenmiş uygulamaları kaldırma, sanal asistanlar ve web tarayıcıları gibi sistem varsayılanlarını değiştirme olanağı sunması gerekecek. Firmaların kendi ürün ve hizmetlerini platformlarındaki diğer şirketlere kıyasla kendi kendilerine referans göstermeleri yasaklanacak. Komisyon, tüm yükümlülükleri listeleyen oldukça kapsamlı bir SSS yayınladı.

Kurallara uyulmazsa ne olacak?

AB, DMA kurallarına uymayan firmalara ve platformlara ağır cezalar verileceğini belirtiyor. Belirlenen firmalar eğer DMA'nın kurallarına uymazsa, Komisyon bir şirketin dünya çapındaki toplam cirosunun yüzde 10'una kadar veya tekrar eden suçlular için yüzde 20'sine kadar para cezası uygulayabilecek. Örneğin Apple, 2022 yılında neredeyse 400 milyar dolar gelir ve 100 milyar dolar net gelir elde etmişti. Dolayısıyla yüzde 10’luk bir ceza oldukça sert diyebiliriz.

AB Komisyonu sadece ceza vermekle yetinmiyor. Aynı zamanda firmaların ilgili iş bölümünü satmaya zorlamak gibi yapısal çözümler de uygulama yeteneğine sahip. Bugünkü duyuru DMA'nın uygulanmasına yönelik önemli bir adım olsa da, süreç henüz bitmiş değil. Financial Times daha önce, komisyonun, Amazon ve Alman perakendeci Zalando'nun Dijital Hizmetler Yasası (DSA) kapsamında "çok büyük çevrimiçi platformlar" olarak tanımlanmaları nedeniyle AB'ye meydan okumuşlardı, benzer bir yasal süreci burada da görebiliriz.