asp ye giriş

ASP’YE GİRİŞ

Apache Server Pages (Asp) bir web programlama dilidir. Bu programlama ile hayalinizdeki nerdeyse her şeyi yapa bilirsiniz. Asp Microsoft firması tarafından geliştirilmiştir ve MS Visual Studio ile programlanır. Ama siz istediğiniz bir yazım programı ile geliştire bilirsiniz. Ben size web programlama için hem web sayfası yapımı içinde mükemmel iki program tavsiye ediyorum. Dreamwear veya FrontPage XP. Kıllanışları kolaydır. Ama dreamwear hem İngilizce hem de profesyonel kullanıcılar içindir. FrontPage hem Türkçe hem de kullanılabilirliği çok yüksek. FrontPage XP MS Office XP paketi ile birlikte gelir.

Şimdi başlamadan önce şunları kulağınıza küpe edin. “ASP karmaşık dil ben bunu nasıl öğreneceğim” demeyin. Çünkü Allah insanlara irade ve düşünce yeteneği vermiş biz bunu kullanarak. Akıl alınmayacak şeyler yapabiliriz. Allahın insanoğluna verdiği yetenekleri kimse bilemez. Bu yetenekler kimyacı, bilgisayar programcısı veya donanımcısı gibi. Yüzlerce şekli var. Siz siz olun ben bunu beceremem diye bir şey yok aklınızdan silin bu kelimeyi. “Ben bu işi yapabilirim” , “Herkes nasıl yapıyorsa bende yapabilirim”, “Ben asla bir insan yapımı bilgisayara yenilmem”, Siz hep Şunu deyin. “Ben bu programlama dilini öğreneceğim bani kimse durduramaz.” Ve böyle devam ederseniz kesinlikle öğrenirsiniz.

Şimdi ASP’yi anlatmaya başlayacağım. ASP veya Active Server Pages (Etkin Sunucu Sayfaları) tekniği, sayfalarınızı canlandıracak bir tekniktir. Bu teknik, bir kaç sayfa sonra göreceksiniz ki, Bu kitabı yazarken sizin azda olsa html bilginiz olduğunu var sayıyorum. Şimdi size web sayfanın kısaca nasıl çalıştığınız anlatacağım.

Web sayfasının çalışması için bir sunucuya bağlı olması gerekir. Buna internette web hosting denir. Bu web hostinge web sayfanızı atabilir. Veya kendi kişisel dosyalarınızı da koyabilirsiniz. Bunu yapmak için her sunucunun olduğu gibi bir FTP sunucusunda yanında gelir. Herhangi bir FTP programı ile dosyalarınızı sunucuya transfer edebilirisiniz. Şimdi ASP web sayfanızın nasıl çalışacağını anlatayım. Sunucu ASP Dosyanızı gözden geçirir. Ve derlemeye başlar sunucu derlediği sayfayı SALT HTML olarak size yollar. Sizde onu kullanırsınız. Siz şimdi diyorsunuz ben bunu en başta html olarak yaparım daha iyi. Hayır, öyle değil ASP Sunucusu ASP olarak Yaptığınız dosyayı sadece güvenlik amacıyla HTML ye çeviriyor. Örneğin siz HTML den bir ziyaretçi defteri yapamazsınız. Ama asp de yaptığınızda. Çok kolay ve basit olduğunu anlarsınız.

Şimdi ASP den Söz edelim. ASP kısaltması “A-SE-PE” diye okunur veya “EY-ES-Pİ” diyede okunur. Internet programcıları bütün yaptıkları sadece sabit sürücüsündeki HTML dosyalarını alıp, ziyaretçilerin broseri’ göndermektedirler. Web Server programını yeniden tasarlamaya başladıklarından Sunucunun sadece istenilen sayfaları göndermesi yerine ziyaretçiden veri kabul etmesi uygun görüldü. Bu amaçla Internet istemcisi ile sunucusunun buluştuğu noktada, yani Common Gateway Interface (Ortak Geçit Ara yüzü) katmanında Web Server programının, istemci programdan (browser) kendisine bilgi ve komutlar gönderilmesini sağladılar. Örneğin bir Form’daki bilgilerin alınıp, bir veritabanına kayıt edilmesi daha iyi olmaktadır ve böylece portal web sayfaları meydana çıkmıştır. Programcılar örneğin bir karikatür sitesi yapacaksınız ve elinizde 1000 tane karikatür var. Bu 1000 karikatürü göstermek için 1000 tane html sayfası yapmanız gerekir ama ASP de hiç de öyle değil. 3-4 Sayfada bütün karikatürleri ziyaretçiye gösterebilirisiniz.

ASP’yi sınamak için bir browserınız olması gerekiyor. Zaten MS Windows sürümlerinden herhangi birini kullanıyorsanız otomatik Internet Explorer 5 veya Üstü kuruluyor. Birde sunucuya ihtiyacınız olacak. Bir sunucu alabilirisiniz. Ama kendi evinizde bilgisayarınızı bir sunucuya çevire bilirisiniz. Hem bu daha kolay ve hızlı olur. Hem de bir sürü para vermek den kurutulursunuz. Bunu Microsoft şirketinin geliştirdiği bir program sayesinde yapacağız. Bu programın adı kişisel web server veya ISS deniyor. Bu program sayesinde bilgisayarınız bir sunucu bilgisayarı gibi olacak. Bunu yapmak için Kişisel web server programını kurmanız gerekiyor. Bu programı kurmak ve nereden bulacağınız konusunda ileriki ders konumuzda ayrıntılı bir şekilde anlatacağım.

Kişisel web server kurulumu (IIS)

Bilgisayarınız Windows 95, Windows 98, Windows Me, Windows NT ve diğer Microsoft Windows ürünlerinde çalışır Kişisel web server çalışır. Windows 2000, Windows XP gibi diğer NFTS alt yapısı olan Microsoft Windows ürünlerinde de ISS adı verilen yine kişisel web sunucusu kurulur. Ve bunların kurulumu daha kolaydır. Öncelikle Kişisel web sever programını kuralım. Kişisel web server programını kurmak için Windows 98 Kurulum CD’si elinizde olmak zorunda veya Microsoft’un web sayfasında belki bulabilirisiniz. Şimdi Windows 98 Kurulum CD’sini CD-Rom yuvasına takınız.
Bu Yolu izleyin: Bilgisayarım » CD-ROM » ADD-ONS » PWS » KUR.EXE Dosyasını çalıştırınız. Ve ileri deyip program sizi yönlendirecektir. Uyarı yapayım Root yolu diyen bir bölüm olacaktır. C:\Inetpub\wwwroot klasörü olacaktır. Sakın burayı değiştirmeyiniz. Program kurulduktan sonra bilgisayarınızı yeniden başlatınız. Ve Windows açıldığında sağ alt menü de sistem menüsünde yeni bir simge çıkacaktır. Orayla pek işiniz olmaz. Size gereken C:\Inetpub\wwwroot klasörü bu klasöre örneğin bir klasör daha açın. Örneğin MaviASP Yol Şöyle olacaktır. C:\Inetpub\wwwroot\MaviASP Olmuştur. Siz bu wwwroot klasörü içerisine web sayfanızı yerleştireceksiniz mesela MaviASP klasörü bir web sayfası olmuştur. Ve bu klasör içindeki Sunucu ASP Dosyalarını işleyecektir. İşlemesi İçin Internet Explorer’ınızı açın ve domain adınızı yazın domain adınızı şunlar olabilir. Bilgisayar adınız (Bilgisayar adınız Masaüstünde Bilgisayarım simgesini sağ tıklayınız ve özellikler deyip Kayıt bölümünde yazan kısım. Resim 1.1e Bakınız.

Örneğin ben MaviEjder koymuşum. Internet Explorer’da adres satırınahttp://maviejder domainim bu olur ve web sayfamıhttp://maviejder/MaviASP diye koyarım. Veyahttp://localhost da olabilir. Şimdi hatasızca kişisel web server kurduk.

IIS Web Server Kurumu

Şimdi eğer bilgisayarınızda Windows 95, Windows 98, Windows Me, Windows NT ve diğer Microsoft Windows ürünleri yoksa. Bunların yerine Windows 2000, Windows XP gibi diğer NFTS alt yapısı olan Microsoft Windows ürünleri varsa. İşimiz daha da kolay. Şimdi Şu Yolu İzleyin.
Başlat » Ayarlar » Denetim Masası » Program Ekle veya Kaldır Simgesini tıklayınız. Ve sol menüden Windows bileşenlerini ekle/kaldır sekmesini tıklayınız. Ve listeden Internet Information Services (IIS) Sekmesindeki yanındaki kutucuğu işaretleyin ve Windows Kurulum CD’sini takın ama hangi işletim sistemi kullanıyorsanız onun CD’sini takınız ve kutu işaretliyken ileri butonunu tıklayınız ve yükleyeme başlayınız. Yükleme bittikten sonra bilgisayarı yeniden başlatın. Windows Başladıktan sonra IIS Kurulmuş mu diye kontrol edelim. Internet Explorer’ı açın ve adres çubuğuna bilgisayar adınızı yazınız bir önceki derste nasıl bulacağınızı anlatmıştım. Veyahttp://localhost yazın entere basın karşınıza IIS’ nın hazır bir IIS’ yi nasıl kullanacağınızı anlatan bir yazı çıkarsa kurulum tamamdır. Eğer Bu adımları yapıp yinede çalışmazsa kitabın baş sayfasındaki web sayfası veya mail adresimi ziyaret edebiliriniz. Ve bana ulaşabilirsiniz.

ASP Sınırlamaları <% %> Kullanımı
Şimdi ASP’ye nasıl kod yazacağınızdan başlıyoruz. İlk önce html de olduğu gibi. Bazı tagların içine yazılacak ASP kodları İşte Başlığımızdan da anlaşıldığı gibi. Birde Yorum yapmak için ASP Sembollerının arasında ‘ tırnak işareti kullanılır. Şu şekilde:

<HTML>
<BODY>
<%
'İşte ASP Kodlarımızı bu işi sembolün arasına yazacağız.
%>
</BODY>
</HTML>

ASP Temel Bilgiler

--------------------------------------------------------------------------------

ASP Microsoft tarafından yaratılmış Active Server Pages isimli; isminden de bir çok şeyi anlayabileceğimiz bir dildir.

ASP ile server-side (sunucu taraflı) uygulamalar yaparız. Sunucu taraflı dediğimiz olay; ASP'nin CD üzerinde veya HTML gibi sadece browser ile açılamayacağı. (Çift tıkla*****)

ASP'yi çalıştırmak için;

- ASP'yi çalıştırabilecek bir server. (IIS, PWS, Chilisoft)
- Siteye erişmek için bir tarayıcı (İnternet Explorer, Netscape, Mozilla)

ASP'yi yazmak için ise Dreamweaver, Frontpage gibi görsel programlar veya notepad, editplus gibi metin editörleri kullanabilirsiniz. Benim tavsiyem Editplus'dır. Kod renklendirmesi, otomatik tamamlama gibi özellikleri var.

ASP'yi kendi bilgisayarınızda çalıştırmak isterseniz;

- Windows 98, Windows Meüzerinde gelen PWS
- Windows 2k, Windows 2003, Windows XP, Windows NT4 üzerinde gelen IIS
- Linux ve Unix türevleriyle çalışan ChilliSoft ASP'yi kullanabilirsiniz.

PWS'yi CD'de ADD-ONS dizininde veya Microsoft'un sitesinde bulabilirsiniz. IIS'i ise Control Panel üzerinde Add-Remove dan yükleyebilirsiniz. ChilliSoft ASP ile ilgili bir bilgim ne yazıkki bulunmamakta.

PWS veya IIS'yüklendikten sonra c:\inetpub\wwwroot içine ASP dosyalarınızı atıp denemelerinizi yapabilirsiniz. Denemeleriniz bittikten sonra Brinkster, Websamba, 7host gibi ücretsiz yerlerden hosting hizmeti alıp; Cjb.net, yonlendir.com gibi yerlerden de ücretsiz domainler alabilirsiniz. Eğer paralı ve kaliteli hizmet almak istiyorsanız Vargonen firmasını öneririm.www.isminiz.com gibi domainleri ise $8'den 15$ ye kadar bulabiliyorsunuz. Ben domainlerimi directnic.com dan alıyorum (15$). Ancak Turkticaret.com'dan daha ucuza alabilirsiniz.

ASP ile ilgili çok sorulan bir soru ise ASP kodlarının browserla veya alternatif bir yolla nasıl görüntüleneceği. Böyle birşey mümkün değil. ASP kodları Web sunucusundan (IIS, PWS, ChilliSoft ASP) yorumlanarak geçer. Hangi program olursa olsun sadece HTML kodlarını görür.

Yani;
<%="<b>Merhaba dünya</b>"%> kodunun bulunduğu dosya sadece <b>Merhaba Dünya</b> şeklinde görünecektir.

Eskiden bir exploit ile yapılabiliyordu ancak artık öyle bir exploit kalmadı...

Benzer içerikler