ChatGPT’den önce o vardı: Dünyanın ilk sohbet robotu ELIZA, hayata döndü

ELIZA yaşıyor!

Bu hayata döndürme girişimi eski teknoloji ve yazılımlar üzerine yapılan "yazılım arkeolojisi" çalışmaları sayesinde mümkün oldu. MIT arşivlerinde bulunan eski baskı belgeleri, kaybolmuş bu kodun izini sürerek, ELIZA'nın yeniden çalışmasını sağladı. 1960'larda MIT profesörü Joseph Weizenbaum tarafından geliştirilen ELIZA, adını "Pygmalion" adlı tiyatro oyunundaki başrol karakteri Eliza Doolittle'dan alıyordu.

Eliza, aristokrat bir İngiliz kadını gibi konuşmayı öğrenen bir kadındı. ELIZA, dil modeli olarak kullanıcılarla etkileşime girebilen ilk yapay zeka örneğiydi ve günümüz yapay zeka teknolojisinin temel taşlarından birisi olduğu belirtiliyor.

Başlangıçta ELIZA, bir terapisti taklit eden, kullanıcı girdilerine sorularla yanıt veren ve insan terapistlerle yapılan seanslara benzeyen bir diyalog yaratan basit bir iletişim modeli olarak işlev görüyordu. ELIZA'nın en ünlü senaryosu "DOCTOR", bir psikoterapist gibi sorulara cevap verirken, kullanıcılara "Sorununuzu paylaşın" şeklinde yönlendirmelerde bulunuyordu. Kullanıcı, "Erkekler hep aynı" dediğinde ise ELIZA, "Hangi yönden?" gibi bir cevap veriyordu. Bu basit ama etkili yapay zeka, insan-beşeri etkileşimlerinde döneminde çığır açmıştı.

Shrager, “İlk yapay zeka öncülerinin nasıl düşündüklerine özel bir ilgim var” derken ELIZA’nın iyi ya da kötü, erken dönem yapay zekanın mihenk taşlarından biri olduğunun altını çizdi. Shrager, “Teknik açıdan bakıldığında, bulduğumuz kodun - şimdiye kadar keşfedilen tek versiyonun - gerçekten çalıştığını bile bilmiyorduk” dedi.

ELIZA'yı yeniden hayata döndürmek zorluydu

ELIZA'yı hayata döndürmek, kolay bir iş değildi. Kodun temizlenmesi, hataların giderilmesi ve 1960'larda kullanılan bilgisayar mimarisine benzeyen bir emülatör oluşturulması gerekti. Ancak tüm bu zorluklara rağmen, 21 Aralık'ta ELIZA, tam 60 yıl sonra ilk kez çalıştı. Araştırma ekibi ELIZA’yı diriltirken kodunda da bir hata tespit etti ancak bu hatayı, eserin özünü bozmamak için düzeltmeyi tercih ettiler. Bu hata ise aslında günümüzde kulağa çok basit gibi geliyor; bir rakam girildiğinde program çöküyor.

Ayrıca Bkz.OpenAI'ın bilgisayarınızı kontrol edecek “Operator” aracı yakında çıkabilir

ELIZA, modern büyük dil modelleri (LLM'ler) gibi sofistike özelliklere sahip olmasa da, 1965'te yazıldığını göz önünde bulundurursak yapabildikleri oldukça etkileyici. Shrager'a göre, ELIZA'nın modern sohbet robotlarından en büyük farkı kullanıcıyı sohbeti sürdürmeye teşvik etmesiydi. Günümüz yapay zekaları, genellikle kullanıcıların cümlelerini tamamlamaya çalışırken, ELIZA ise kullanıcıyı daha fazla konuşmaya yönlendiren bir yapıya sahipti.

Sonuç olarak ELIZA, orijinal kodu kullanılarak internet dünyasının kullanımına açılmış durumda. Eğer denemek istiyorsanız Github bağlantısından indirip deneyebilirsiniz. Eğer bu kadar zahmete girmek istemiyorsanız aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.