Çözeltilerde Denge Hakkında

Merhaba, en nefret ettiğim ders olan kimyada sıvı çözünürlüğü konusunda anlamadığım bir olay var;

İyonlarına tam ayrışan maddeler (1A grubu, Nitrat veya Amonyum içerenler) suda çözündüğünde ortada bir denge olmuyor değil mi? Çözünüyorlar ve bitiyor. Gerek ekzotermik gerek endotermik bu tepkimelerde sıcaklığı değiştirdiğimizde nasıl çözünürlük değişiyor? Sıcaklığa bağlı çözünürlüğün değişmesi için yalnızca denge tepkimesi olması lazım değil mi? Madem denge tepkimesi olmayan tek oklu tepkimelerde sıcaklık artışına göre girenler ve ürünlerin derişimleri değişebiliyor, o zaman kağıdın yanma tepkimesinde sıcaklığı azaltınca kağıdı geri alabilmemiz lazım, hocalara soruyorum istisnasız her çözünme olayında sıcaklığa bağlı olarak çözünürlük ya azalır ya da artar diyorlar. Birisi bu olayı aydınlatabilir mi?

11'in son konusu olan çözünürlük dengesini az çok biliyorum fakat hiç soru çözmedim o konudan ve berbat sayılırım. Hocalara o konudan dem vurup 'iyonlarına tam ayrışan maddelerde çözünürlük dengesi aranır mı' diye sorduğumda hayır aranmaz diyorlar ancak iyonlarına tam ayrışan bir maddenin sıcaklığa bağlı olarak çözünürlüğünün değişeceğini söylüyorlar.

Hocam aslında bir tuzu, şekeri, bir sıvıyı ya da herhangi bir gazı suda ya da başka bir şeyde çözmek demek onun moleküllerini ya da iyonlarını, atomlarını vs. çözücüyle kaplamak demek. Bu aslında kimyasal bir tepkime olmuyor fiziksel bir tepkime oluyor. Yani madde kendini oluşturan atomların özelliğini kaybetmiyor. Tuzu suda çözünce tuzlu su olur şekeri çözünce de şekerli su. Kimyasal tepkimelerde bileşikler atomların özelliklerini yitirebiliyor örneği duymuşsunuzdur hidrojen yanıcı oksijen yakıcı ama birleşince suyu oluştururlar söndürücü olarak kullanırız genelde :D

Le Chatelier ilkesi aslında fiziksel bir tepkimede de var. Yani örnek olarak ısı alarak çözünen bir A maddesi düşünelim. Isı alarak çözünmesi bir sebep, maddenin çözünürlüğünün sıcaklık arttıkça artmasıysa bu sebebin sonucu diyebiliriz bir nevi

A(k) -> A(aq) tepkimesi bu maddenin çözünme tepkimesini verir. Fiziksel bir değişim söz konusu. Ortam sıcaklığı artınca Le Chatelier ilkesine göre ortam sıcaklığını azaltıcı yönde hareket edecek sistem. Yani ortamdaki sıcaklığı azaltmak için katı madde ısı alacak ve biraz daha çözünecek. Ortam sıcaklığı arttıkça aynı miktarda sıvıda çözünmüş madde miktarının daha fazla olmasını bu şekilde açıklıyoruz

Sizin dediğiniz kağıdın yanması kimyasal bir değişim olduğu için geri alınması mümkün olmuyor kağıt yanınca. Anlatılırken hep derler ya entalpi hal fonksiyonudur diye, ona benzetebiliriz. Evet sıcaklığı değiştirince külden kağıt olmalı gibi duruyor ama denge grafiği sadece olan tepkimenin bir özellik bakımından göstergesi aslında

İyonlarına %100 ayrışan şeyler sıvının içinde çözünebildikleri kadar çözünürler (tabii bunda da sıvının doygunluğu işin içine giriyor) bu da sıvı çözeltiler ve çözünürlük konusunda gördüğümüz konulardaki şeyler oluyor. Ama denge konusunda %100 iyonlaşmayan maddelerin çözünen ve çözünmeyen kısımlarını inceliyoruz. Bunlar derine inme isteyen konular gibi duruyor hocam belki de bu kafanızı karıştırdı ama işte biraz daha araştırmak lazım internetten ben de bakayım bir şeyler bulursam editleyebilirim yine. Gece yarısı olunca iyi yazamamış olabilirim yanlış eksik vs yazdıysam affola :D

Cevap geldi:

Çözeltilerde denge sistemine benzer bir sistem uyguluyoruz çözünürlüğün nasıl değişeceğini bunu inkar edenimiz yoktur, fakat denge sistemiyle aynı değilmiş sorunun cevabı burada. Dengeye benzer ama denge ile alakasız. Yani endotermik bir çözeltide sıcaklık artışına bağlı olarak daima çözünürlük artıyor, dengede olmasına gerek yok

çözeltilerde denge için ise sanırım sadece iyonlarına tam ayrışamayan zayıf elektrolit bir çözeltinin doygun halde olması gerekiyor, orayı henüz araştırmadım ama.

teşekkür ederim yanıtın için, sanırım doğru cevabı buldum ancak yüzeysel bir şekilde buldum biraz. Bir öğretmenin dediğine göre çözünürlük faktörü ile denge olayı aynı şey değilmiş. Bilimsel olarak ne kadar doğru bilmiyorum ancak kafamdaki soru işaretlerini kapatıyor. Şu sınav senemde en büyük hobim bu dersleri detaylıca araştırmak ama çok detaya inince gerçekten kafa patlıyor bildiğim soruları da yanlış yapmaya başlıyorum :D Bazen sorgusuz kabul etmek gerekiyor bilgileri

Rica ederim hocam. Evet çözünürlükle denge tamamen aynı şeyler değil. Mesela bazı sorularda karşınıza çıkabilir şu özellik: Bir madde çözücüde ister endotermik ister ekzotermik çözünsün, çözünmesinin hızı (çözünmesinin miktarıyla karıştırılmasın) sıcaklık arttırıldıkça artar. Bu çözünme olayıyla ilgili taneciklerin titreşimi fazla oluyor çözünme olayı daha hızlı gerçekleşebiliyor bu sayede. Ama çözeltinin maksimum doygunluk miktarı artabilir veya azalabilir bu da denge durumuyla ilişkilendirilebilir. Biraz araştırdığımda aslında o %100 iyonlaşan maddeler için de gayet çözünme çökelme dengesinde çözdüğümüz maddelerdeki gibi bir iyonlar ve ürünler dengesi mevcut olduğundan bahsedilmiş. Diğer mesajınızda gayet uygun bir yere parmak basmışsınız yani. Ama işte lise düzeyinde olduğundan dolayı fazlaca detaya girilmemiş. Girilince derya deniz bu konular :D

https://chemistry.stackexchange.com/questions/7065/strong-acid-equilibrium#:~:text=In%20a%20strict%20sense%20the,inconsequential%20unless%20in%20extreme%20conditions.

Yukarıdaki linkte bir güçlü asidin de zayıf asit gibi bir denge denklemi olmaz mı diye sorulmuş biri tarafından. Cevaplarda da olduğundan bahsedilmiş ama işte bunun tepkimesinde çok daha fazla giren olması gerektiğinden bahsediliyor zaten. Yani küçük denge sabitli bileşiklere nazaran çok daha az pratik bir şekilde gerçek hayatta elde edebileceğimiz örnekler oluyor bunlar da

Öyle işte hocam bence konunun mantığını sorgulamanız gayet güzel bir şey. Zaten lisede birçok konu istisnalar barındıran yerler içeriyor. Soru çözdükçe ve konuyu iyice anladığınızda sorunun sizden ne istediğini bileceksiniz ve istisnalar ile bu tarz şeylerin de olduğunu hatırlayarak çözeceksiniz eminim ki :3