OBD ON-BOARD DİAGNOSTİC SYSTEMS (OBD) NEDİR

OBD-II nedir?

On-Board Diagnostic Systems 1970li yıllarda otomotiv sektöründe kullanılan araçların Motor sorunlarını teşhis etmek amacı ile kullanılmaya başlanmıştır.
O yıllardan sonra genel olarak araçlarda emisyon kontrolünü sağlayan OBD 1990lı yıllarda daha karmaşık bir hale gelerek araçlar üzerinde motor kontrolü, şasi, gövde ve elektronik
sistemlerde tespit ve iletişim sağlayan bir hal almıştır.

OBD Kaç Yılında Nasıl Üretildi ?

1970 yılında Çevre Koruma Ajansı (EPA) ‘nın kurulmasının ardından yapılan kongrede Temiz Hava Yasası devreye girdi.Yasanın devreye girmesi ile araçlarda emisyon ve çevre kirliliğini
minimuma düşürmek için araçlarda ECU (electronic control unit) ve sensörler kullanılmaya başlandı.

OBD kullanılmaya başladıktan sonra Otomotiv Mühendisleri Derneği bir kongre yaptı ve kongrede alınan kararlar gereğince araçlarda genel olarak standart bir soket kullanılması gerektiğini sinyal gönderimlerinin bu standart soket üzerinden yapılacağı kararını aldı ve bunun üzerine 1996 yılından sonra üretilen araçlarda OBD 2 soketi kullanılmaya başlanmıştır.

OBD 2 Soketi Araçlar Üzerinde Hangi Bölümde Bulunur ?

OBD 2 Soketi araçlarda genel olarak sürücü koltuğu ve yolcu kabini çevresinde bulunmak zorundadır.

Araçlar üzerinde arıza tespiti nasıl yapılır ?

Aracınız üzerinde bulunan OBD2 soketi üzerinden bir arıza tespit cihazı vasıtası ile kolayca aracınız üzerindeki arızaları tespit edebilirsiniz.Arıza tespit işlemi OBD soketi üzerinden sinyaller vasıtası ile bilgisayarınıza aktarılır.Bilgisayar üzerinde araçtan okunan değerlerin karşılığı çevrilir ve arıza tespiti bu şekilde yapılabilir.

Araç üzerindeki OBD soketi üzerine uygun olan cihazı bağladıktan sonra araç ile iletişim kurduktan sonra araç üzerinde desteklenen motor, abs, airbag, konfor sistemleri vb modüllerde arıza tespiti yapabilirsiniz.

DİYAGNOSTİK NEDİR ?

Diyagnostik tanı, teşhis etmek, hata bulma anlamına gelir. Araçlarda kullanılan sistemler elektronik devreli sistemlerle oluşturulur. Sistemlerin stabil çalışması ve kontrol edilebilmesi daha da kolaylaşır.

Diyagnostik cihazları ise araçtaki hataları, meydana gelen arızaları en hızlı şekilde görmemize ve gidermemize olanak tanır.

Günümüzdeki araçlarda kullanılan son sistem teknolojiler, arızaları manuel olarak bulmayı olanaksız kılar. Otomotiv mühendisleri arıza tespitlerini kolaylaştırmak için, mikrobilgisayarlar kullanmışlardır.

Mikro işlemcilerin, sensörler ve aktüatörlerin kullanımı sistemleri daha hassas hale getirir. Araçlarda kullanılan kablolar, ara bağlantılar azaltışmış, mikrobilgisayarlara tüm teknik veriler ve
arızalar kayıt edildiğinden, arızalar daha kolay tespit edilir hale gelmiştir.

Hatalı Diyagnostiğin Sonuçları

Araçtaki arızanın giderilmesi için, arızanın doğru şekilde tespit edilmesi gerekir. Arıza tespiti yanlış yapıldığında, farklı parçalar üzerinde harcanacak zaman ve paranın yanı sıra arızada giderilmemiş olcaktır. Doğru tespit için araca uyumlu olan arıza tespit cihazını almak ve cihaz kullanımı eksiksiz bi şekilde bilmek gerekir.

Hatalı Diyagnostiğin Nedenleri

Arıza tespit cihazından ve cihazı kullanan kişiden kaynaklı hatalar oluşabilir, cihazlardaki yazılımlar taşıta uyum sağlamayabilir. Her araç için ayrı ayrı uzmanlaşmakla birlikte, aynı modelin dizel ve benzinli modelleri içinde yeterli bilgiye sahip olmak gerekir.

Diyagnostiğin Kullanımı

1 - Araç kullanıcısın şikayetleri üzerine yol üzerinde aracı test edip, arızanın kaynaklandığı sistem belirlenir.

2 - Araç ECU ( Elektronik Kontrol Ünitesi) bağlantı soketine, arıza tespit cihazının giriş ucu (OBD SOKETİ) takılır.

3 – Arıza tespit programındaki menüden, arızanın kaynaklandığı sistem seçilir.(Motor, vites kutusu, fren sistemleri, vs.).

4 – Hata ara komutu verilir ve cihazın elektronik kontrol ünitesiyle bağlantıya geçilir.

5 – Cihazlar hatayı kod halinde, açıklamasıyle birlikte verir. Bazı cihazlar hatanın giderilmesi için gerekli çözüm yollarını size sunar.

6 – Arıza tespitinden sonra arızayı ECU’den silmesi istenir. Haberleşme hatalarından veya yanlış bilgi aktarımından oluşan hatayı cihaz siler ve sıfır hata olarak gösterir.

7 – Hata tekrar arattırıldığında hata gösterilmiyor ise işlem tamamlanmıştır.

8 – Cihaz aynı hatayı tekrardan gösteriyor ise, açıklama istenerek hatanın kaynaklandığı aktör veya sensör belirnerek yenisi ile değiştirilir.

9 – Değiştirilen parça, araç kontrol ünitesine tanıtılarak, gerekiyorsa adaptasyonu yapılır. (Genellikle yakıt sistemi parçalarında adaptasyon gerekmektedir. Özellikle enjektörlerin değiştirilmesi durumunda kodlama gerekmektedir. Kodlamayı her cihaz yapamadığı için cihaz satın alırken bu özelliğin olup olmadığına dikkat etmek gerekir)

Diyagnostiğin Hatasız Kullanımı

1 – Aracınız ile uyumlu, araca ait yazılımı içeren Diyagnostik cihazı bulunmalı.

2 – Aracın ECU’suna bağlanabilmek için uygun adaptör kablosu bulunmalıdır.

3 – Araçtaki hatayı bulacak kişinin araç ve cihaz hakkında gerekli bilgilere sahip olması.

4 – Arıza giderildikten sonra, yol testiyle araç kontrol edildikten sonra kullanıcısına teslim edilmelidir.

Diyagnostik Cihazların Görevleri ve Çeşitleri

Değişik firma modelleri için veya sadece bir markanın tüm modelleri için diyagnostik cihazlar üretilmektedir. Cihazdaki en önemli unsur, cihazın kullandığı yazılım programıdır. Cihazın hatayı hızlı ve eksiksiz belirlemesinden sonra, yazılım programı izlenecek yolları ve parçaların takılma aşamalarını resimli olarak göstermeli, aracın teknik verilerini içermeli ve yeni çıkan taşıtlar için güncellenmelidir.

Uyum sağladığı taşıt sayısına göre cihazlar:

1 - Bütün taşıt modellerine uyum sağlayan cihazlar

2 - Bazı grup modellere uyum sağlayan cihazlar

3 – Sadece bir modele uyumlu çalışan cihazlar

Uyum sağladığı taşıt cinsine göre cihazlar:

1 - Sadece otomobillere uyum sağlayan cihazlar

2 - Otomobil ile birlikte; otobüs, kamyon, ve kamyonetlere uyum sağlayan cihazlar

3 - İş makinelerine uyum sağlayan cihazlar

Kullanım Özelliklerine göre cihazlar

1 - Atölye tipi sabit cihazlar

2 - Taşınabilir mobil cihazlar

3 - Taşınabilir bilgisayarlar ile kullanulabilen cihazlar

4 – Bazı cihazlar ise yakıt cinsine göre kullanılır.(Lpg’li, dizel ve benzinli taşıtlar için.)

Diagnostik cihazlarının görevleri:

Hata kodu okuma
Hata kodu silme
Parametre okuma ( Kontrol Paneli üzerinden parçaların çalışma değerlerinin ölçülmesi)
Gaz kelebeği, fan motoru gibi hareketli parçaların çalıştırılarak test edilmesi
Enjektör vb. parçaların kodlanması
Parçaların çalışmalarının düzenlenmesi, adaptasyon imkanı
Multimetre olarak kullanım
Osiloskop olarak Kullanım
Diyagnostik Cihazının Araca Bağlanması

Araca bağlanmak için ECU giriş soketine uygun kablo önce bilgisayara daha sonra taşıta bağlanmalıdır

Bazı araçların soket girişi farklı olduğu için, özel soketli bağlantı kabloları gerekmektedir.

Yeni cihazlarda bağlantı kablosuz wireless ve bluetooth gibi aygıtlarla da direkt olarak sağlanabilmektedir.

Diyagnostik ile farklı araçşara bağlantı yapabilmek için ayrıca satılan kablo setinin alınması gerekmektedir.

Soketler

Soketlerin bilgisayara takılan ucu için gerekli bağlantılar USB, PS/2, CAN/BUS OBD soketi veya üniversal adaptör kablosudur. Araca takılan kısım ise bazı araçlar için farklı olabilmektedir. Bu bağlantıya uygun soketi seçmek için öncelikle soket yuvasının şekline bakılır. Daha sonra pimler (Soketin içine giren çıkıntılar) sayısı kontrol edilerek uygun kablo seçilir.

Aracın Diyagnostik Cihazına Tanıtılması

Diyagnostik cihazıyla araç arasındaki kablo bağlantısı gerçekleştirildikten sonrayazılım programından test edilecek taşıtın markası, modeli ve tipi seçilir. Bazı cihazlardataşıt motor numarası ve şasi numarası, model yılı gibi bilgiler de istenmektedir.

Taşıtın cihaz yazılım programına tanıtılması

Hata Kodu Okuma

- Hata çeşitleri

Diyagnostik cihazında hatalar geçici , kalıcı ve tanımlanamayan hata olarak ortaya çıkar. Tanımlanamayan hata durumu nadir görülmesine rağmen; taşıtın ECU’sundaki haberleşme sorunlarından kaynaklanır.ECU ile bağlantı kurulamadı, şeklinde uyarı verir.

Geçici Hata

Örneğin, gaz kelebeğinde yakıttan dolayı oluşan kirlenmeden oluşacak çalışma zorluğundan, gaz kelebeği konum sensörü arıza algılayarak, çalışmasını durdurabilir. Bu durumda gaz kelebeği, karbüratör temizleyici maddeyle dikkatlice temizlenerek, cihazdan arızayı silmesi istenir. Hata silindikten sonra gaz kelebeği adaptasyonu yapılarak araç çalıştırılır. Bir müddet sonra cihaza
tekrar hata araştırması yaptırılır ve hatanın silindiği görülür. Bu tip hatalar araç bataryasının (+) ucu sökülerek de silinebilir. Ancak araç cihaza bağlıyken sökülmesi durumunda taşıtın hafızasındaki tüm veriler silineceğinden dikkat edilmelidir.

Kalıcı hata

Kalıcı hata sistemde görev yapan herhangi bir sensör veya aktüatörün arızalanması durumunda ortaya çıkar. Bu esnada arızalı parçayı değiştirip adaptasyonunu yaptıktan sonra hatanın silindiği görülecektir. Aksi takdirde kablo tesisatında kısa devre araştırılır ve soket uçları kontrol edilir. Bununla birlikte arızalı parçanın veya sensörün kontrolünde cihaz bize yol gösterecektir. Bazı durumlarda sistem mikrobilgisayardaki bir arızadan veya haberleşme hatasından dolayı arızayı silmeye bilir. Bu gibi durumlarda arızalı parça değiştirse bile geçmiş hata kaydı rom belleğe yazılır ve silinmez.

Hata kodları

Hata kodları cihaz yazılım programlarına göre farklılık göstermesine rağmen; ortak kullanılan kodları şu şekilde sıralayabiliriz:

01- Sorgulama

02- Arıza sorma

03- Sensörlerin testi

04- Ana ayarlar

05- Hata hafızasını silme

06- Sistemden çıkma

07- Kontrol ünitesini kodlama

08- Blok halinde bilgi okuma

09- Tek tek bilgi sorma

10- Adaptasyon ayarı

11- Başlama komutu

Ayrıca taşıt sistemlerinin kontrolünde kullanılan ana kodlarda şu şekildedir:

Diyagnostik cihazı yardımıyla herhangi bir sistemi kontrole başladığımızda, sisteme ait hatalarda kodlar halinde karşımıza çıkacaktır.

Hatanın Bulunması

Yukarıdaki kodlar sayesinde cihaza taşıt üzerinde hata arattırılır. Öncellikle hatanın kaynaklandığı sisteme giriş yapılır. Örneğin; 08- klima elektroniğine girilir, 01 girilereksorgulama yapılır ve arıza bulunarak giderilmesi için gerekli işlemler yapılır.

Hataları tespit ettikten sonra ilgili sensörler kontrol edilir, bu esnada da cihazdan yardım almak mümkündür. Ancak sensör bağlantılarının kontrolünü avometre ile de yapabiliriz. Bilgi ekranında görüldüğü gibi mevcut arızalar kodları ile birlikte verilmiştir. Bu kontrollerde sensörün arızalı olduğu anlaşılırsa değiştirilir ve cihazdan arıza hafızasını silmesi istenir.

OBD ON-BOARD DİAGNOSTİC SYSTEMS (OBD) NEDİR

Benzer içerikler