Türkiye'deki Enflasyonist Anlayışın Eleştirisi

Ekonomist yazar Mahfi Eğilmez'in ülkede öteden beridir tüketime dayalı enflasyonist bir anlayışın hakim olduğu teşhisi ve artık çıkmaza girmiş bu kısa vadeci modelin yerine uzun vadeli yapısal dönüşüm önerisi çok yerinde. Bu konuda Eğilmez'in iki tane kısa ve öz yazısını paylaşıyorum. Gerçekten enflasyon olgusunu ve Türkiye'deki enflasyon üreten anlayış ve modeli çok güzel özetlemiş. Bu yaklaşımın kısa vadede oy kapmaya dayandığını vurgulayıp uzun vadeli ülke çıkarlarına aykırılığına işaret etmiş. Okumanızı tavsiye ederim:

www.mahfiegilmez.com

Ertelenmiş Enflasyon

https://www.mahfiegilmez.com/2023/06/ertelenmis-enflasyon.html?m=1

www.mahfiegilmez.com

Hiperenflasyon

https://www.mahfiegilmez.com/2023/11/hiperenflasyon.html?m=1

2023 bütçesini ve gider kalemlerini bakalım

Daha senenin başından 659 milyar açık planlanıyor. Peki bu açık nerden kaynaklanıyor faize 565 milyar memur maaşına 1.1 trilyon lira emeklinin maaş ve hastane masrafına 1.6trilyon lira

RTE faizi düşürüp ucuza borçlanıp emekliye memura yüksek zamla maaş ödemek istedi birde seçim öncesi yandaşın evlerini düşük faizle satmak istedi

Faiz yüksek olsa evet enflasyon %122 olmazdı ama düşük olduğunda da olmayabilirdi . Faizi düşüeünce klasik teoride para değer kaybeder ve halk altına dolara yönelir . MB faizi dusurecekse halktaki altın dolar talebine yetecek kadar stoğu olması gerekiyordu muhtemelen 20 milyar dolar net rezervi olmadan bu işe girmemeliydi KKM çıktıktan sonra yine faiz indirdi döviz çok artı mi? fazla artmadı çünkü halktan döviz talebini engelleyecek formül geliştirdiler zaten halkta birkaç kez faiz indiriminde döviz artmayinca artık MB 'nin faiz indirimi sonrası TL değer kaybetmediğini görünce artık dövize yönelmeyi bıraktı ... İktidar bazı şeyleri deneme yanılma ile öğreniyor 2024 Mart secimlerinden sonra emekliye, memura ,asgari ücretliye hedeflenen enflasyonla zam yapılacak sanırım ondan sonra enflasyon düşebilir muhtemelen

Bir sosyal bilim olan iktisatın açıklamalarının kullanılma şeklinden fena halde gına geldi.

Büyüme modeli olacak olan enflasyon belirli süreler içinde kullanılırdı. Türkiye'deki enflasyonun büyüklük ve süresi eğilimin (propensity) ötesindedir. Enflasyon teknik bir hırsızlıktır. Daha kestirme ve isabetli bir tarifle, Türkiye'de hırsızlık eğilimi vardır. Eğer sosyal bilim dairesi içinde bakmaya devam edilecekse, bu hırsızlık belki sermaye kaynaklarının kökleriyle ilgili olabilir.

Faiz indirimleri ve kur oynamaları keyfi değil hedefli yapılıyor. Bunun bir bilim alanındaki açıklmaları, bilim alanındaki izdüşümü her zaman terimlerden oluşan terminoloji olacaktır, fakat eylemin kendisi hırsızlıktır.

Arasıra gazoz kapağı, otel havlusu da çalan birisi eğer pırlanta çalmışsa yine de kleptonmani açısından tartışılabilir. Ama silahlı, planlı ve son derece teknik bir banka soygununu kleptomani açısınan değerlendirmeye çalışmak ancak budalalık olabilir. Türkiye'deki enflasyon, süresi ve büyüklüğü yönünden iktisadi değildir.

Mahfi Eğilmez, pek çok diğer ekonomist gibi herhalde değerli bir branş sahibi, yeterli bir ekonomist olabilir. Fakat Türkiye'deki enflasyon kendi alanı değil. Adi bir polisiye ve muhasebe konusu.

Ege Cansen’in bugünkü yazısından;

Aynı doğal ve beşeri zenginliklere sahip iki toplumun iktisadi gelişmişlik düzeyleri arasındaki fark, ahlak seviyeleri arasındaki farka eşittir. Hemfikir olunması zor, çok ağır bir hükme vardığımın farkındayım. 85 yaşındayım ve böyle düşünüyorum. İktisadi gelişmişlik “kişi başına milli gelir”, “eşitlikçi gelir dağılımı”, “düşük enflasyon”, “düşük işsizlik” ve “döviz dengesi” gibi ekonomik metriklerle ölçülüp sıraya konabilir. Ancak hükmün içindeki kilit kavram ahlaktır. Bunun tanımını da hükmün sorumlusu olarak benim yapmam gerekir. Ahlak, bireyin kişisel çıkarını azamiye çıkarmaya çalışırken, diğer bireylerin ve toplum genelinin çıkarlarına halel getirmeyecek şekilde davranmasını sağlayan yasaklar manzumesidir. Dikkat edilirse, bu tanımda bireylerin çıkarlarını azamileştirmeye çalışması doğal, makbul ve ahlaki bir davranış kabul ediliyor. Ahlaksızlık, bunu üçüncü kişilerin ve toplumun genelinin (ikisi aynı şey değil) çıkarlarına halel getirme pahasına yapmaktır diyor. Max Weber, kapitalizmle iktisaden kalkınmış milletlerin, ortak özelliğinin Protestan ahlakından doğan “püritenlik” olduğunu ileri sürmektedir. Püritenlik dini bir kavram değil, bir yaşam tarzıdır. Çalışkanlık, dürüstlük, yardımseverlik, faydacılık, akılcılık, sade yaşama ve tevazu demektir. Bunların hepsi yüksek ahlakın değişmez bileşenleridir. Tanrı kullarından bundan başka bir şekilde davranmalarını istemiş olamaz.

İyi denk getirdiniz, konu biraz daha gelişti bence.

Gerçek bir kapitalist bence ölmeden önce mirasını bitirmeye çalışmayan birisidir. Kapital sahibi olmanıza izin verilmeyen bir piyasa kapitalist değil. O halde çağlar boyu sırasıyla hür teşebbüs, serbest girişim, özgür yatırım için ortak kazanımlar dağıtılırken kandırılıyorduk.

Dürüst kapitalistlerle de, kolektivistlerle de yaşanılabilir. Problem, her gün öğle vaktine kadar kapitalist, akşamüzeri sosyalist olmak. Burada bireylerin kontrol etmeleri gereken bir şey de, harcamalarının kazanırkenki rekabet kanallarıyla benzer olup olmadığı.

bu kadar uzun lafa gerek yok. islamcılıkla yönetilen ülkelere bakmak yeterli. ekonomi 0. arabistan bile o kadar petrole rağmen fakirlik çekiyorsa anlayın işte.

Modern ekonomi politika ve ekonomiyi birbirinden ayrı ihtisaslar olarak yerleştiren piyasacı liberal anlayış çerçevesinde popüler politik söylemden ayrıştırılmış ve bu sebeple - kısmen - apolitik sayılabilecek bir teknik jargona sahip. Bu jargon esasında sistemin ve toplumun genelinin sıhhatini ilgilendirir şekilde yapılan yanlışlığın fazla politikleşmeden eleştirilmesini kolaylaştırıyor. Yoksa akılsızlık veya enayilik başka bir şeydir. Eğilmez'in öyle olduğunu düşünmüyorum. Anlattığı sistemi bencil çıkarına hizmet ettirttiği için kurgulatan güç ve sermaye odaklarını belli ki görebiliyor. Ama doğrudan onlara söz söylemek sosyal anlamda mantıklı veya akademik olmayabilir. Kapitalizmin dünyasında izleyiciye ya da okuyucuya sunum yapma normlarına uymayabilir. Bazı edimler açıktır ve suç olarak tasdik edilmeleri kolaydır. Bazısı daha soyuttur ve retorik oyunlarla, kavramsal cambazlıklarla kolayca perdelenebilir. Nasıl olsa kavramlar dünyası gerçekliğin kendisi değil. Kavramsallığınız veya söyleminizde yer değil de gök çekim yapabilir. Bu gerçekliği toplumdaki hakim gücünüze dayanarak görmezden gelmenize veya reddetmenize bakar. Alay karşıtlık yeterince güçlü değilse işe yaramaz. Buradaki sıkıntı gerçeklikle eğip bükülerek oyun oynanmaya kalktı mı tahmin edilemez ve karmaşık bir varlıkla kumar oynamaya cüret etmekten dolayı devreye giren çeşitli risklerdir. Bu riskler bir tepeden aşağı toz toprak içerisinde kalarak yuvarlanmaya kadar varabilir. Kabileni gerçekten samimi bir risk alıp daha zorlu patikalardan geçip kudretli bir dağa çıkarmak varken neden üstünde seninle beraber çökebilecek çamur bir tepeye tırmanırsın? Neden tarihe herhangi bir konuda kara leke olarak geçmek istersin? Sürdürülebilir yolları baştan tercih etmezsin? Bu ancak bencillik ve cehaletle, narsisizmin en ağır formlarının esiri olmuş hudutsuz bir kibir ve dar görüşlülükle açıklanır.

Toplumun bir hafızası var. Bir hafıza senin sözünle ne kadar, nereye kadar çarpıtılabilir? Değil mi? Hadi bu kuşaklar inandı diyelim. Daha kaç kuşak buna inanır?

Türk halkı kaderini yaşıyor iktidarıyla muhalefetiylr. Kimse şu politikalar bunun suçu bu bunun suçu demesin. İktidara gelmek için popülizm zorunlu mu? Zorunlu. E bu şekilde bu ülkede ekonomi düzelmeyecektir.

Faizdi-Enflasyondu-Popülizmdi hepsinden önce de başka bir sorun markalaşma ve yurt dışında propaganda yapabilmedir. Bunlar bu millete eksiktir. Burada ülkenin cumhurbaşkanına nezaketsiz diyen birisine cevap verdiğinizde siz sansüre uğrarsınız. Bunu yapan insanların herhangi bir siyasi oluşumu baskıcılıkla nezaketesizlikle suçlamaya hakkı yoktur.

Ne zaman bu ülke yurt dışında yoğurt markasının Yunan adı ile değil Türk adı ile satılmasını sağlayacak kadar vatansever ve bir olur. O zaman bu ülke ileri gider.

Vardır ya cehennme çukurlar var bir tek Türklerin başında zebani yok o hesap. Ülkenin birazcık savunma sanayi var bi elektrikli araba deniyor ona bile saldıranlar var

Max Weber'ın kapitalizm tezi aslında - artık - yaygın olarak yanlış kabul ediyor. Kapitalizm çok karmaşık bir sosyal ve kültürel prizma. Bence herhangi bir ahlaka da dayanmıyor. Fazla başarılı olmuş ama başka birçok yerden patlak verip kendisi gibi çeşitli ekstremlere zemin hazırlamış sosyal bir kurgu sadece kapitalizm. Piyasa sisteminin - epey etkin ama aynı zamanda kaotik - bir formu. Kapitalizmde yaratıcı yıkım da, tahrip edici yıkım da, verim de, verimsizlik de bir arada, sömürü de, etkin emek kullanımı ve fayda üretimi de bir arada bulunur. Vahşi cinsleri kölelik veya serflikten farksızdır. Daha çağdaş ve insancıl cinsleri sistemin bir niteliği olarak çaresiz ve koşulsuz biçimde büyüme, istihkam ve istikrar kıblesinden şaşmayan refah toplumları üretir. Kapitalizm ilkel bir yatkınlığı uyarınca devamlı büyümek zorunda. Aksi takdirde bir yıldız olmaktan çıkıp bir karadelik misali içine çöker. Bunda ahlaka dair hiçbir şey yok. Neredeyse tümör gibi bir şey kapitalizm. Tıpkı insanın kendisi gibi. Ama "iyi huylu" olabilir.

İyi huylu dedim ama kapitalistik iktisadi faaliyetle çevre hızla dönüştürüldüğü için gelecekte milyonlar bu tarz bir sistemi içselleştirip onsuz yapamadıkları için dünyanın çeşitli yerlerinde çöken sistemle beraber ölecek. İyi huylu hani ürettiğimiz en verimli üretim sistemi olması bazında. Daha iyisini üretecek zeka veya beceri bence insanda yok. :)

Ben de bunu anlamıyorum.

Yazıyı birazdan okuyacağım uzun diye önce yorumlara baktım hızlıca.

Şöyle battık böyle battık, şöyle enflasyon böyle kriz yorumlarından bana gına geldi.

Kaldı ki Mahfi Hoca'nın bu yazısını favorilemiştim okumak için başka bir platformda, şimdi görünce hatırladım. Çoğu yazısını okumaya çalışırım.

Peki çözüm ne? Kahvehane sohbetinin ötesine gidemiyoruz böyle, içimiz karardıkça kararıyor. Vatandaş olarak ne yapacağız? Devleti biz yönetmiyoruz ki.