Yan yatan Ay aracı sonrası Intuitive Machines’in hisseleri de “yan yattı”

Hisseler yüzde 24 düştü

Yaşanan olay, Intuitive Machines'in borsa performansına da doğrudan yansıdı. Şirketin hisseleri, olayın duyulmasının ardından piyasa öncesi işlemlerde yüzde 34 oranında değer kaybetti. Cuma günü borsaların açılmasıyla birlikte ise düşüş yüzde 24 olarak gerçekleşti.  Daha önceki ilk iniş misyonunda da benzer bir durum yaşanmış, Nova-C isimli araç yana yatmıştı. Şirketin üst üste yaşadığı bu teknik aksaklıklar, yatırımcıların güvenini sarsmış gibi görünüyor.

Şirket yetkilileri Cuma günü yaptıkları açıklamada, düşük güneş açısı ve iniş aracının güneş panellerinin yönü nedeniyle uzay aracının bataryasının hızla boşaldığını ve görevin sona erdiğini belirterek, "Ay yüzeyindeki Athena'dan alınan görüntüler Athena'nın yan yattığını doğruladı" dedi. İnişten sonra görev kontrolörleri, iniş aracının bataryaları tükenmeden önce NASA'nın PRIME-1 (sondaj) paketi de dahil olmak üzere çeşitli program ve faydalı yükten veriler almayı başardı.

Intuitive Machines, yapmış olduğu yaklaşık 120 milyon dolarlık sözleşmelerin yüzde 90’ını halihazırda almış durumda. Ancak kalan ödemelerin bir kısmı, Ay’a taşınan yüklerin operasyonel olup olmamasına bağlı. Bu nedenle, Athena’nın yana yatması ve enerji sorunları, şirketin gelir hedeflerini etkileyebilir. NASA, PRIME-1 yükü için firma ile 62,5 milyon dolarlık sözleşme imzalamıştı.

Ayrıca Bkz.ABD’nin uzay aracı Ay’a indi ama yan yattı: İşte fotoğraf

Intuitive Machines, NASA’nın Ay’a dönüş stratejisinde önemli bir oyuncu olmaya devam etse de, sektördeki rekabet kızışıyor. Bir diğer ABD merkezli uzay şirketi Firefly Aerospace geçtiğimiz günlerde Blue Ghost iniş aracını Ay’a başarıyla indirdi. Bu, özel bir şirket tarafından gerçekleştirilen en başarılı yumuşak iniş olarak kayıtlara geçti.

Ay’a gitmek neden halen zor?

Çoğu insan NASA’nın 1969’da Ay’a insan indirmesi ile günümüz özel şirketlerinin iniş denemelerini kıyaslayarak Ay’a inmenin neden onca teknolojiye rağmen zor olduğunu soruyor. Aslında cevap büyük oradan soruda gizli.

Apollo görevleri, ABD hükümetinin Soğuk Savaş sırasında Sovyetler Birliği’ne karşı yürüttüğü devasa bir prestij projesiydi. NASA, neredeyse sınırsız bütçe ile çalıştı. Günümüz özel şirketleri ise devlet desteği alsalar da büyük oranda kâr amacı güden ticari girişimler. Maliyetleri düşürmek, projeleri ekonomik hale getirmek zorundalar. NASA, Apollo döneminde "masrafı ne olursa olsun başarı" mantığıyla hareket etti; özel şirketler ise "daha ucuz ama sürdürülebilir çözümler" geliştirmeye çalışıyor. Zaten NASA dışında Ay’a inen diğer devlet ajanslarının yüksek başarı oranları da ortada.

Bir diğer önemli fark ise iniş araçlarının tasarımları. Apollo modülü, insanların manuel olarak kontrol ettiği bir sistemdi. Astronotlar, Ay yüzeyine yaklaşırken inişi kendileri yönetti. Şu an ise özel şirketler, inişleri tamamen otonom hale getirmeye çalışıyor. Yapay zeka, sensörler ve otomatik sistemler kullanılıyor. Athena özelinde iniş sırasında lazer mesafe ölçerde sorun ve parazit yaşandığı belirtiliyor.

Üstelik ticari görevler Ay’ın daha önce hiç keşfedilmemiş alanlarına gitmeye çalışıyor. İnsanlı görevler büyük oranda düz olan Ay bölgelerine indir. Örneğin Athena, Ay’ın güney kutbundan 160 km uzakta, daha önce hiçbir aracın gitmediği bir yere iniş yaptı. Bunu Konya Ovası’na uçak indirmeye çalışmakla Kaçkar Dağları’na uçak indirmek ile kıyaslayabilirsiniz.