Filistin Harekatı

Sayfa 1 – Giriş

İngilizlerin 1917-18 yıllarında Osmanlı kontrolündeki Filistin'i işgali, Birinci Dünya Savaşı'nda İngilizlerin Orta Doğu'da Osmanlı Türklerine karşı başlattığı üçüncü harekâttı. 1916'da Mezopotamya (Irak) ve Sina'da kaydedilen ilerlemelerin üzerine başlatılmıştır. Sina Çölü harekâtında Osmanlı kuvvetlerini yenilgiye uğratan Mısır Sefer Kuvveti (EEF-Egyptian Expeditionary Force – Kısaltma olarak MSK kullanılacaktır.) - Yeni Zelanda Atlı Tüfekler Tugayı ve İmparatorluk Deve Kolordusu da dâhil olmak üzere - Mart 1917'de Filistin'e açılan kapı olan Gazze'ye saldırdı. Ancak Birinci ve İkinci Gazze Muharebeleri başarısızlıkla sonuçlandı.

Büyük bir yeniden yapılanmanın ardından ve daha kapsamlı bir hazırlıkla, İngiliz kuvvetleri Ekim-Kasım 1917'de Üçüncü Gazze Muharebesi'nde parlak bir zafer kazandı. MSK Yafa'yı, güney Yahudiye'nin çoğunu ve Kudüs şehrini ele geçirmeye devam etti - bu zafer 'İngiliz ulusuna Noel hediyesi' olarak nitelendirildi.

1918'in başlarında Ürdün'e yapılan bir dizi baskın geri püskürtüldükten sonra, MSK Batı Cephesi'ndeki acil takviye ihtiyacı nedeniyle birkaç ay boyunca savunmaya çekildi. Eylül 1918'de Megiddo Savaşı (çn: Türkçe Kaynaklarda Nablus Meydan Muharebesi olarak geçer) ile başlayan son bir hamle, üç Osmanlı kara ordusunun imha edilmesine, 76.000 savaş esirinin ele geçirilmesine ve Filistin, Ürdün ve güney Suriye'nin hızla fethedilmesine yol açtı. İki hafta içinde MSK’nın eski düşmanı tam bir kargaşa içindeydi ve Orta Doğu'daki savaş fiilen sona ermişti.

Sayfa 2 - Genel Bakış

Sina harekâtının başarıyla sonuçlanmasıyla birlikte Mısır Seferi Kuvvetleri (MSK) ve komutanı Korgeneral Sir Archibald Murray, Süveyş Kanalı'nı Türk saldırısı tehdidine karşı güvence altına almak olan asıl hedeflerine ulaşmış oldular. Bu zafer, yeni Başbakan David Lloyd George yönetimindeki İngiliz hükümetinin Osmanlı kontrolündeki Filistin'i işgal etmesi için baskı yapmasına yol açtı. Lloyd George, 1916'da Batı Cephesi'nde İngiliz Ordusu'nun yaşadığı bir dizi kanlı başarısızlığa kıyasla, Murray'nin çölde kazandığı zaferlere eşlik eden nispeten düşük kayıplardan özellikle etkilenmişti.

Londra Sina harekâtının kendine özgü koşullarını, özellikle de su eksikliğinin her iki tarafa getirdiği güçlü operasyonel kısıtlamaları çok az anlayabilmişti. Güney Filistin'in sınırına ulaşmış olmalarına rağmen, Murray'in birlikleri neredeyse tüm ikmalleri için hala Sina demiryolu ve su boru hattına bağımlıydı. Osmanlı rakipleri ise öyle değildi.

Murray'in hatası, kuvvetlerini ve erzaklarını toplamak için ihtiyaç duyduğu zamanı ayırmakta ısrar etmeden yeni emirlerini yerine getirmeye çalışmasıydı.

26 Mart 1917'de Yeni Zelanda Atlı Tüfek Tugayı kasabayı neredeyse ele geçirmiş, ancak akşam karanlığı yaklaşırken geri çekilme emri almıştır. Lloyd George'un bir Filistin harekatı fikrini savunurken öngördüğü şey bu değildi. Yenilgilerden utanan hükümeti, kısa bir süre sonra Murray'in görevden alınmasını sağladı.

İngilizler Gazze'yi ele geçirmek için üçüncü girişimlerini Ekim 1917 sonunda gerçekleştirdiler. MKS’nin yeni komutanı Korgeneral Sir Edmund Allenby, mevcut birliklerini tam güce ulaştırmak için çok ihtiyaç duyulan takviyeleri almıştı. Diğer cephelerden de Mısır'a ilave piyade, topçu ve atlı birlikler gönderilmiştir. Bu Allenby'ye yedi piyade ve üç atlı tümenden oluşan ve Ağustos ayında ordusunu yeniden düzenleyeceği bir çekirdek kuvvet verdi.

MKS'nin lojistik yapısı da büyük ölçüde iyileştirildi. Sina demiryolu artık El Ariş'e ulaşmıştı. Günde 13 tren taşıyordu ve hattı çift hatlı hale getirmek için çalışmalar başlamıştı. Demiryolu ikmali Mısır'dan gelen kıyı ikmal rotası ile desteklendi ve küçük sörf tekneleri kullanılarak kıyı gemilerinden gelen yükler doğrudan Deyr el Belah çevresindeki sahillere indirildi. Bu sayede cephe hattına yakın bir yerde ileri ikmal depoları ve cephaneliklerden oluşan bir ağ kurulmuştur. Yeni Zelanda Rarotongan Şirketi bu ağı oluşturan ve sürdüren birimlerden biriydi.

Türkler de meşguldü. Gazze çevresindeki savunmalarını güçlendirdiler ve Yahudiye Tepeleri'nin eteklerine yakın olan Birüssebi'ye doğru genişlettiler. Ancak Allenby, Murray'nin aksine, zekice bir aldatma planını uygulamaya koymak için zaman da dahil olmak üzere ihtiyacı olan her şeye sahipti. Sonuç, Üçüncü Gazze Muharebesi'nde (27 Ekim - 7 Kasım 1917) Osmanlı hatlarını kıran ve Allenby'nin Türkler yeniden toparlanmadan önce birliklerini bir ay daha takip ederek ilerletmesine olanak tanıyan parlak bir zaferdi. Bu süre zarfında MKS Yafa limanını, güney Yahudiye'nin çoğunu ve 9 Aralık 1917'de Kudüs şehrini ele geçirdi. Etkilenen Lloyd George Kudüs'ü 'İngiliz ulusuna Noel hediyesi' olarak değerlendirdi.

Allenby mümkün olan en kısa sürede yeni bir saldırı başlatmaya hevesliydi. EEF cephe hattındaki pozisyonlarını iyileştirmek için bir dizi küçük çaplı operasyon gerçekleştirdi; bunların en önemlisi 21 Şubat 1918'de Ürdün Vadisi'nde bir köprübaşı olan Eriha'nın ele geçirilmesiydi. Bir ay sonra Anzak ve İngiliz atlı birlikleri tarafından Amman'a yapılan daha büyük çaplı bir baskın başarısızlıkla sonuçlandı ve Nisan sonunda Ürdün üzerinden yapılan ikinci bir baskın da başarısızlıkla sonuçlandı.

Mart ayı sonlarında Batı Cephesi'ndeki Alman taarruzunun yol açtığı kriz, Allenby'nin en deneyimli piyade ve topçu birliklerinin çoğunun aceleyle Fransa'ya nakledilmesine neden oldu. Bu durum, MKS'nin önümüzdeki altı ay boyunca Filistin'de önemli bir faaliyette bulunamayacağı anlamına geliyordu. Boşluklar yavaş yavaş Hint Ordusu saflarından dolduruldu.

Allenby, Megiddo Muharebesi olarak bilinen son saldırısına dikkatle hazırlanarak bu zorunlu aradan en iyi şekilde yararlandı. Bu harekât 19 Eylül 1918'de başladı. İki hafta içinde üç Osmanlı kara ordusu imha edildi ve 76.000 esir ele geçirildi. Filistin, Ürdün ve Güney Suriye fethedildi.

MSK'nın yeniden düzenlenmesi, Ağustos 1917

Çöl Atlı Birlikleri

Anzak Atlı Tümeni (Yeni Zelanda Atlı Tüfekleri dahil)

Avustralya Atlı Tümeni (eski adıyla İmparatorluk Atlı Tümeni)

Yeomanry Atlı Tümeni

İmparatorluk Deve Birliği Tugayı

20 Kolordu

10. (İrlanda) Tümeni

53. (Galler) Tümeni

60. (Londra) Tümeni

74. (Yeomanry) Tümeni

dört ağır topçu tugayı

21 Kolordu

52. (Lowland) Tümeni

54. (Doğu Anglia) Tümeni

75. Tümen

üç ağır topçu tugayı

Kaynak: https://nzhistory.govt.nz/war/palestine-campaign

(Çevirinin Devamı Gelecek)