Deprem Hakkında Herşey

Deprem Nedir? Nasıl Oluşur?

Deprem Oluşumu

Genelde 6.5 büyüklüğüne kadar olan küçük ve orta ölçekli depremler yaklaşık 12 km derinliğe sahip üst kabuk içerisinde meydana gelmektedir. Bu derinlikten daha derinliklerde sıcaklık 400 derecenin üzerinde olduğu için yerdeğiştirme hareketi depremsiz, krip denilen yavaş plastik şekil değiştirme enerjisi şeklinde yutulur. Buna karşılık elastik üst kısımda ise her yıl birkaç cm'lik yerdeğiştirme yüzyıllarca birikerek birkaç metre birden büyük bir depremle meydana gelmektedir. Depremler sırasında ilk kırılma başlangıcının bu elastik alan sınırında meydana geldiği anlaşılmaktadır.

Deprem yer içinde fay olarak adlandırılan kırıklar üzerinde biriken biçim değiştirme enerjisinin aniden boşalması sonucunda meydana gelen yerdeğiştirme hareketinin neden olduğu karmaşık elastik dalga hareketleridir. Bu yerdeğiştirme miktarı depremin büyüklüğü ile doğru orantılı olup özellikle sığ depremlerde belli bir büyüklükten sonra faylanma ile ilgili kırıklar yeryüzünde görülmektedir.

Faylanma Teorisi

A) İki yönden sıkıştırılan kaya

B) Bu kuvvet altında kayanın zamanla şekil değiştirmesi

C) Kaya aniden kırılarak fay oluşur ve ortaya çıkan enerji deprem dalgaları halinde yayılır. Hareket yatay olduğu gibi düşey de olabilir. Kırılmanın olduğu noktaya "Odak" (iç merkez) denir. Odak noktasının düşey olarak yeryüzüne rastladığı noktaya "Episantr" (dış merkez) denir.

Fay Çeşitleri

Normal faylanma genelde yerkabuğunun yatay çekme kuvveti sonucu oluşur. Ters faylanma basınç kuvveti sonucu oluşur. Yatay sıyırmalı faylanmada, bloklar birbirlerine nazaran yatay hareket yaparlar. Yatay faylanma hareketinin sağ veya sol atımlı olduğu faya üsten bakılarak anlaşılabilir. Üstten bakıldığında, relatif yerdeğiştirme sağa doğru ise sağ atılımlı, sola doğru ise sol atılımlı olarak adlandırılır.

Normal faylanma arasındaki blok çökerse buna "Graben" (çöküntü) denir. İki ayrı normal faylanma arasında bir yükselti bloğu kalırsa buna "Horst" (yükselti) denir.

Hangi Şiddet Ne Etki Doğurur?

Depremin ölçüsünü belirlemek amacıyla depremlerin etkilerinin sınıflandırılmasıyla ortaya çıkmış bir ölçek türü olarak "şiddet" kullanılıyor. Belli başlı 12 şiddet grubu ve etkileri ise şöyle gruplanabilir:

Depremler, sismograf adı verilen aletler tarafından kaydediliyor. sismografların olmadığı dönemlerde, depremin ölçüsünü belirleme amacıyla depremlerin etkileri sınıflanmış ve "şiddet" adı verilen ölçek ortaya çıkmış. Ülkemizde kullanılan MM (Değiştirilmiş Mercalli) ölçeği, 12 şiddet grubuna grubuna ayrılmıştır.

Şiddet 1, 2, 3 ve 4'te sallantılar olsa bile binalar ve eşyalar zarar görmez.

Şiddet 5'te ise mutfak eşyalarından ve pencere camlarından bir kısmı kırılabilir.

Şiddet 6: Herkes tarafından duyulur. Pencere camları ve cam eşyalar kırılır. ağır eşyalardan bir bölümü yerinden oynar. Sıvalarda çatlaklar oluşur.

Şiddet 7: Ayakta durmak zorlaşır. Asılı cisimler düşer. Eşyalar hasar görür. D türü yapılarda (kerpiç, taş gibi zayıf malzeme, kötü harç, standart dışı işçilikle yapılmış binalar) çatlak ve hasarlar oluşur. C türü yapılarda (alelade işçilik ve harçla yapılmış binalar) çatlaklar oluşur.

Şiddet 8: Araba kullanmak zorlaşır. C türü yapılarda kısmen yıkılma, B türü yapılarda (iyi işçilik ve harç donatılı) az hasar oluşur. A türü yapılarda (iyi işçilik, harç ve tasarım) hasar olmaz. Zayıf duvarlar ve heykeller, kuleler ve bacalar yıkılır. ağaç dalları kırılır. Ağır eşyalar ters döner. Kayalar düşer ve heyelanlar olabilir.

Şiddet 9: D türü yapıların tümü yıkılır. C türü yapılar ağır hasara uğrar. B türü önemli derecede hasar görür. Yeryüzünde büyük yarık ve çatlaklar oluşur. Yeraltındaki borular kopar.

Şiddet 10: B, C ve D türü yapıların büyük çoğunluğu yıkılır. İyi yapılmamış ahşap karkas, iyi yapılmamış betonarme yapılarda büyük hasar görülür. Baraj ve bentlerde önemli hasarlar oluşur. Yeryüzünde büyük çatlaklar ortaya çıkar, raylar bükülür, heyelanlar olur.

Şiddet 11: Pek az yapı ayakta kalır. Köprüler yıkılır. Yeryüzünde büyük çatlaklar oluşur. Yumuşak zeminde yer kaymaları olur. Raylar çok fazla eğilir.

Şiddet 12: Tüm yapılar yıkılır. Deprem bölgesindeki yeryüzü biçimi değişir. Cisimler havaya fırlar. Yeryüzünde deprem dalgalarının ilerleyişi görülür. Ufuk ve yataylık kavramı yok olur.

Deprem Şiddet Cetveli

Şiddet cetvellerinin açıklamasına geçmeden önce, burada kullanılacak terimlerin belirtilmesine çalışılacaktır. Özel bir şekilde depreme dayanıklı olarak projelendirilmemiş yapılar üç tipe ayrılmaktadır:

A Tipi : Kırsal konutlar, kerpiç yapılar, kireç ya da çamur harçlı moloz taş yapılar.

B Tipi : Tuğla yapılar, yarım kagir yapılar, kesme taş yapılar, beton biriket ve hafif prefabrike yapılar.

C Tipi : Betonarme yapılar, iyi yapılmış ahşap yapılar.

Siddet derecelerinin açıklanmasında kullanılan az, çok ve pekçok deyimleri ortalama bir değer olarak sırasıyla, %5, %50 ve %75 oranlarını belirlemektedir.
Yapılardaki hasar ise beş gruba ayrılmıştır :

Hafif Hasar : İnce sıva çatlaklarının meydana gelmesi ve küçük sıva parçalarının dökülmesiyle tanımlanır.

Orta Hasar : Duvarlarda küçük çatlakların meydana gelmesi, oldukça büyük sıva parçalarının dökülmesi, kiremitlerin kayması, bacalarda çatlakların oluşması ve bazı baca parçalarının aşağıya düşmesiyle tanımlanır.

Ağır Hasar : Duvarlarda büyük çatlakların meydana gelmesi ve bacaların yıkılmasıyla tanımlanır.

Yıkıntı : Duvarların yarılması, binaların bazı kısımlarının yıkılması ve derzlerle ayrılmış kısımlarının bağlantısını kaybetmesiyle tanımlanır.

Fazla Yıkıntı : Yapıların tüm olarak yıkılmasıyla tanımlanır.

Şiddet çizelgelerinin açıklanmasında her şiddet derecesi üç bölüme ayrılmıştır.

Bunlardan;

a) Bölümünde depremin kişi ve çevre,

b) Bölümünde depremin her tipteki yapılar,

c) Bölümünde de depremin arazi üzerindeki etkileri belirtilmistir.

MSK Siddet Cetveli :

I- Duyulmayan
(a) : Titreşimler insanlar tarafından hissedilmeyip, yalnız sismograflarca kaydedilirler.

II- Çok Hafif
(a) : Sarsıntılar yapıların en üst katlarında ,dinlenme bulunan az kişi tarafından hissedilir.

III- Hafif
(a) : Deprem ev içerisinde az kişi, dışarıda ise sadece uygun şartlar altındaki kişiler tarafından hissedilir. Sarsıntı, yoldan geçen hafif bir kamyonetin meydana getirdiği sallantı gibidir. Dikkatli kişiler, üst katlarda daha belirli olan asılmış eşyalardaki hafif sallantıyı izleyebilirler.

IV- Orta Şiddetli
(a) : Deprem ev içerisinde çok, dışarıda ise az kişi tarafından hissedilir. Sarsıntı, yoldan geçen ağır yüklü bir kamyonun oluşturduğu sallantı gibidir. Kapı, pencere ve mutfak eşyaları v.s. titrer, asılı eşyalar biraz sallanır. Ağzı açık kaplarda olan sıvılar biraz dökülür. Araç içerisindeki kişiler sallantıyı hissetmezler.

V- Şiddetli
(a) : Deprem, yapı içerisinde herkes, dışarıda ise çok kişi tarafından hissedilir. Uyumakta olan çok kişi uyanır, az sayıda dışarı kaçan olur. Hayvanlar huysuzlanmaya başlar. Yapılar baştan aşağıya titrerler, asılmış eşyalar ve duvarlara asılmış resimler önemli derecede sarsılır. Sarkaçlı saatler durur. Az miktarda sabit olmayan eşyalar yerlerini değistirebilirler ya da devrilebilirler. Açık kapı ve pencereler şiddetle itilip kapanırlar, iyi kilitlenmemiş kapalı kapılar açılabilir. İyice dolu, ağzı açık kaplardaki sıvılar dökülür. Sarsıntı yapı içerisine ağır bir eşyanın düşmesi gibi hissedilir.
(b) : A tipi yapılarda hafif hasar olabilir.
(c) : Bazen kaynak sularının debisi değişebilir.

VI- Çok Şiddetli
(a) : Deprem ev içerisinde ve dışarıda hemen hemen herkes ratafından hissedilir. Ev içerisindeki birçok kişi korkar ve dışarı kaçarlar, bazı kişiler dengelerini kaybederler. Evcil hayvanlar ağıllarından dışarı kaçarlar. Bazı hallerde tabak, bardak v.s.gibi cam eşyalar kırılabilir, kitaplar raflardan aşağıya düşerler. Ağır mobilyalar yerlerini değiştirirler.
(b) : A tipi çok ve B tipi az yapılarda hafif hasar ve A tipi az yapıda orta hasar görülür.
(c) : Bazı durumlarda nemli zeminlerde 1 cm.genişliğinde çatlaklar olabilir. Dağlarda rastgele yer kaymaları, pınar sularında ve yeraltı su düzeylerinde değişiklikler görülebilir.

VII- Hasar Yapıcı
(a) : Herkes korkar ve dışarı kaçar, pek çok kişi oturdukları yerden kalkmakta güçlük çekerler. Sarsıntı, araç kullanan kişiler tarafından önemli olarak hissedilir.
(b) : C tipi çok binada hafif hasar, B tipi çok binada orta hasar, A tipi çok binada ağır hasar, A tipi az binada yıkıntı görülür.
(c) : Sular çalkalanır ve bulanır. Kaynak suyu debisi ve yeraltı su düzeyi değişebilir. Bazı durumlarda kaynak suları kesilir ya da kuru kaynaklar yeniden akmaya başlar. Bir kısım kum çakıl birikintilerinde kaymalar olur. Yollarda heyelan ve çatlama olabilir. Yeraltı boruları ek yerlerinden hasara uğrayabilir. Taş duvarlarda çatlak ve yarıklar oluşur.

VIII- Yıkıcı
(a) : Korku ve panik meydana gelir. Araç kullanan kişiler rahatsız olur. Ağaç dalları kırılıp, düşer. En ağır mobilyalar bile hareket eder ya da yer değiştirerek devrilir. Asılı lambalar zarar görür.
(b) : C tipi çok yapıda orta hasar, C tipi az yapıda ağır hasar, B tipi çok yapıda ağır hasar, A tipi çok yapıda yıkıntı görülür. Boruların ek yerleri kırılır. Abide ve heykeller hareket eder ya da burkulur. Mezar taşları devrilir. Taş duvarlar yıkılır.
(c) : Dik şevli yol kenarlarında ve vadi içlerinde küçük yer kaymaları olabilir. Zeminde farklı genişliklerde cm.ölçüsünde çatlaklar oluşabilir. Göl suları bulanır, yeni kaynaklar meydana çıkabilir. Kuru kaynak sularının akıntıları ve yeraltı su düzeyleri değişir.

IX- Çok Yıkıcı
(a) : Genel panik. Mobilyalarda önemli hasar olur. Hayvanlar rastgele öte beriye kaçışır ve bağrışırlar.
(b) : C tipi çok yapıda ağır hasar, C tipi az yapıda yıkıntı, B tipi çok yapıda yıkıntı, B tipi az yapıda fazla yıkıntı ve A tipi çok yapıda fazla yıkıntı görülür. Heykel ve sütunlar düşer. Bentlerde önemli hasarlar olur. Toprak altındaki borular kırılır. Demiryolu rayları eğrilip, bükülür yollar bozulur.
(c) : Düzlük yerlerde çokça su, kum ve çamur tasmaları görülür. Zeminde 10 cm. genişliğine dek çatlaklar oluşur. Eğimli yerlerde ve nehir teraslarında bu çatlaklar 10 cm.den daha büyüktür. Bunların dışında, çok sayıda hafif çatlaklar görülür. Kaya düşmeleri, birçok yer kaymaları ve dağ kaymaları, sularda büyük dalgalanmalar meydana gelebilir. Kuru kayalar yeniden sulanır, sulu olanlar kurur.

X- Ağır Yıkıcı
(b) : C tipi çok yapıda yıkıntı, C tipi az yapıda yıkıntı, B tipi çok yapıda fazla yıkıntı, A tipi pek çok yapıda fazla yıkıntı görülür. Baraj, bent ve köprülerde önemli hasarlar olur. Tren yolu rayları eğrilir. Yeraltındaki borular kırılır ya da eğrilir. Asfalt ve parke yollarda kasisler olusur.
(c) : Zeminde birkaç desimetre ölçüsünde çatlaklar oluşabilir. Bazen 1 m. genişliğinde çatlaklar da olabilir. Nehir teraslarında ve dik meyilli yerlerde büyük heyelanlar olur. Büyük kaya düşmeleri meydana gelir. Yeraltı su seviyesi değişir. Kanal, göl ve nehir suları karalar üzerine taşar. Yeni göller olusabilir.

XI - Çok Ağır Yıkıcı
(b) : İyi yapılmış yapılarda, köprülerde, su bentleri, barajlar ve tren yolu raylarında tehlikeli hasarlar olur. Yol ve caddeler kullanılmaz hale gelir. Yeraltındaki borular kırılır.
(c) : Yer, yatay ve düşey doğrultudaki hareketler nedeniyle geniş yarık ve çatlaklar tarafından önemli biçimde bozulur. Çok sayıda yer kayması ve kaya düşmesi meydana gelir. Kum ve çamur fışkırmaları görülür.

XII- Yok Edici (Manzara Değişir)
(b) : Pratik olarak toprağın altında ve üstündeki tüm yapılar baştanbaşa yıkıntıya uğrar.
(c) : Yer yüzeyi büsbütün değişir. Geniş ölçüde çatlak ve yarıklarda, yatay ve düşey hareketlerin yön miktarları izlenebilir. Kaya düşmeleri ve nehir versanlarındaki göçmeler çok geniş bir bölgeyi kaplarlar. Yeni göller ve çağlayanlar oluşur.

Kuzey Anadolu Fay Hattı Nedir?

Doğuda Karlıova ile batıda Mudurnu vadisi arasında doğu-batı doğrultusunda bir yay
gibi uzanır. Dünyanın en aktif ve en önemli kırık hatları arasında yer alan Kuzey Anadolu fay zonunun uzunluğu yaklaşık 1200 km dir; genişliği ise 100 m ile 10 km arasında değişir.

Deprem Anında Neler Yapılmalıdır.

Deprem esnasında alınacak tedbirler üç başlık altında toplanabilir.
Kapalı alanda,
Açık alanda,
Araç kullanırken.

1. Kapalı Alanlarda

Evde:
Panik yapmayın ve sakin olmaya çalışarak, yaralanıp yaralanmadığınızı kontrol edin ve çevrenizi analiz edin,
Deprem Güvenlik Planlanın da belirlediğiniz şekilde hareket etmeye çalışın,
Yangın, gaz sızıntısı ve su basma tehlikesine karşı tedbir almaya çalışın,
Uykudayken deprem oluyorsa ve yataktan kalkmak çok güç oluyorsa şiltenin altına girin.
Masanın altına girmekten kaçının. İçi kitap dolu sandık. Çamaşır makinesi veya kanepeler gibi hacimli eşyaların yan tarafları Hayat Üçgeni için daha elverişli yerlerdir,
Kapı ve pencereler sıkışabilir, zorlamayın, mümkünse tül, perde gibi bezlerle veya sert cisimlerle kırın
Çıplak ayakla dolaşmayın,
Tuvalet veya banyolar zannedildiği kadar güvenli değildir. Basıncın etkisiyle duvardaki fayanslar patlayarak zarar verebilir.
Eviniz güvenli ise sarsıntı bitene kadar oradan çıkmayın, sarsıntı esnasında çıkarsanız çatıdan kiremit veya saksı gibi cisimler kafanıza düşebilir. Başınızı çanta, minder, kitap, klasör, gibi şeylerle koruyun.
Artçı sarsıntıların olabileceğini düşünerek bir şey almak için eve girmeyin.
Şehirden uzaklaşmak isterseniz, unutmayın ki trafikteki yoğunluk kurtarma ve sağlık ekiplerinin bölgeye ulaşmasını engelleyecektir.

Çok katlı alanlarda iseniz:
Deprem öncesi hazırlıklar içerisinde işlenen tahliye planını uygulayın.
Asansörü kullanmayın. Asansördeyseniz ilk katta asansörden inin.
Çıkış kapısı ve merdivenleri kontrol etmeden tahliye işlemlerini başlatmayın.
Artçı depremlerin olabileceğini hatırlayarak, mümkün olan en kısa tahliye yolunu seçiniz.
Yangın merdivenlerinin kapısı açık tutulmalıdır
Üst katlardan tahliye esnasında atlamayınız
Tahliye sonucunda açık arazide durunuz. Yıkılma tehlikesi olan yerlerden uzak durunuz.
Kurtarma çalışmalarına yardımcı olunuz

Markette:
Raflardan ve dolaplardan uzak durun.
Anonsları dinleyin, mağaza güvenlik personelinin uyarı ve önerilerini yerine getirin, onlara uyun ve dediklerini dikkate alın.
Satın aldığınız malzemelerle dışarı çıkmaya çalışmayın.
Yangın çıkışlarına, merdivenlere ve yürüyen merdivenlere koşmayın

Tiyatro veya Sinemada:
Gösteri sırasında salon karanlıktır.
Paniğe kapılmayın, izdihama sebep olabilirsiniz. Güvenlik görevlilerine ve yetkililere dikkat edin ve onları dinleyin.
Başınızı çantanızla koruyun, sıralar arasına çömelmiş vaziyette koltukların altına girebilecek biçimde durun.
Tavanda büyük aydınlatma armatürü veya avize varsa bunların altından uzaklaşın.

Stadyumda:
En tehlikeli durum tirübünde panik olmasıdır. Sakin olun ve doğru kararı vermeye çalışın.
En güvenli yer sahanın ortasıdır. Sahanın ortasına ulaşmaya çalışın.
Anonsları dinleyin ve onlara uyun.

2. Açık Alanlarda
Binalardan duvar diplerinden, pencerelerden. Baca yakınlarından, kiremitlerden, bahçe duvarlarından, reklam panolarından, balkon altlarından. Uçurum kenarlarından, köprülerin üstlerinden ve altlarından., elektrik direklerinden ve tellerinden uzak durulmalı ve güvenli ve açık bir alana çıkılmalıdır. Sarsıntı sona erinceye kadar orada kalınmalıdır.
Deniz kıyısından uzaklaşmalıdır. Yüksek yerlere doğru zaman kaybedilmeden kaçılmalıdır.
Toprak kayması olabilecek taş ve kaya düşebilecek dik kayaların yakınından ve yamaç altlarından uzaklaşmalıdır.

3. Araç Kullanırken
Araç seyir halindeyse: yolu kapatmadan sağa yanaşılıp durulmalıdır. Kontak kapatılıp motor durdurulmalıdır.kontak anahtarı yerinde bırakılıp pencereler kapatılmalı araç içinde beklenmelidir. Sarsıntı durduktan sonra açık alana gidilmelidir.
Araç meskun mahalde ise yada güvenli bir yerde değilse: araç durdurulmalı kontak anahtarı üzerinde bırakılmalı dikkatli bir şekilde hareket edilmeli ve kapılar kapatılarak derhal terk edilmeli açık alanlara gidilmeli.
Araç köprülerden, alt ve üst geçitlerden, binalardan, elektrik direklerinden , enerji hatlarından tünel giriş ve çıkışlarından, otoyol kenarlarındaki aydınlatma direklerinden, ses yalıtım duvarlarından, büyük kamyon ve tankerlerden, deniz kenarlarından uzak durdurulmalıdır.
Sarsıntı sona erdiğinde tedbirli olunmalıdır. Depremin zarar vermiş olduğu yollarda büyük yarıklar çökmeler ve heyelanlar olabilir. Köprüler viyadükler çökebilir. Depremin zarar verdiği yerlerde gezmemelidir.

Depremden Sonra Neler Yapılmalı.

Büyük bir depremden sonra artçı depremler mutlaka devam edecektir. Bu depremlere karşı hazırlıklı olunuz. Özellikle ilk üç gün, yetkililer izin vermedikçe sağlam olmayan evinize girmeyiniz. Bazı artçı sarsıntılar hasarlı binanın yıkılmasına sebep olabilecek kadar büyük olabilir.

Deprem durduğunda elektrik, gaz, su, şalter ve yanan ocakları hemen kapatınız. Kendinize güvenli bir çıkış yolu arayarak binayı terk ediniz.

Olası gaz sızıntısı nedeniyle deprem sırasında olduğu gibi deprem sonrasında da kesinlikle kibrit, çakmak, mum yakmayınız, patlamalara ve yangınlara yol açabilirsiniz. El feneriniz aydınlanma ihtiyacını karşılayacaktır.

Aile bireylerini bir arada tutunuz ve açık bir yerde bekleyiniz.Varsa yaralılara ilkyardım yapınız. Ciddi yaralı kişileri telaş ve panik içerisinde hareket ettirmeyiniz. Güvenli bir yerde yetkililerin gelmesini bekleyiniz.

Deprem çantası nedir?

Depremden sonra ki 72 saat içerisinde, aile fertlerinin ihtiyaçlarını karşılayacakları malzemelerini koydukları çantadır. Yani Depremden sonra 72 saat boyunca bazı yardımları alamayacağınızı hesap etmeniz gerekmektedir. Bu nedenle bu çantanın muhakkak her evde hazır bulundurulması zorunludur.

İçinde neler bulunmalıdır?

1- Aile Kimlik Bilgileri
Aile bireylerinin isimleri,
Kurum, Emekli, Sosyal Sigorta Numaraları,
Aile Bireylerinin Okul Ve Mesleki Bilgileri,
Önemli Sağlık Bilgileri (Bir kağıda yazılacak ve kapaklı bir naylon poşete konulacak)

2- Kıymetli Evrak Çantası
Ziynet eşyaları,
Bono, tahvil vb,
Banka hesap numaraları. (Bir kağıda yazılacak ve kapaklı bir naylon poşete konulacak)

3- Diğer İhtiyaç Listesi
Pilli radyo ve yedek pilleri,
El feneri ve yedek pilleri,
ilkyardım çantası, kitapçığı ve özel ilaçlar,
yiyecek ,
Şişe suyu,
Mendil,
Tuvalet kağıdı,
Telefon kartı ve jetonu,
Bozukluk para,
Battaniye,
Eldiven, giyecek, ayakkabi,
Düdük,
Çantaya konulacak yiyecek ve içecekler belirli zaman aralıkları ile yenilenerek saklanmalıdır.
Çanta dış etkilerden etkilenmeyecek ve kolay ulaşılabilecek şekilde muhafaza edilmelidir
Çantanın bulunacağı yer hakkında aile bireylerine bilgi verilmedir.

Depremde İlk Yardım Bilgileri

Deprem gibi afetlerde yaralıya müdahelede ilkyardımı iyi bilmek gerekiyor. En sık karşılaşılan yaralanmalar hiç de basit yaralanmalar değil: İç ve dış kanamalar, kafa, göğüs, karın, göz yaralanmaları ve yanmalar. Yurtiçi ve yurdışından gönüllü ekiplerle afet bölgelerinde enkazda kurtarma çalışmalarına katılan, Medline Acil Yardım Ekipleri'nin ilkyardım için verdiği bilgileri sunuyoruz.

Enkaz altından yaralı çıkarılırken dikkat edilmesi gereken pekçok husus var. Aceleye getirilen kurtarma girişimleri sonucunda yeni kanamalar, yeni kırıklar meydana gelebilir, ağır yaralanmalar oluşabilir. En başta gelen kural, yaralının vücudunun katlanmadan, boynunun ve belinin sağa sola, arkaya öne kıvrılmadan, vücut boyunca çekilerek çıkarılması. Bu esnada yaralının vücudunun değişik bölümlerinin halen sıkışık
olması mümkün. İlkyardım teknikleri, yeterince bilinmezse hayat kurtaracağım derken yapılan yanlışlık yaralının durumunu ağırlaştırabiliyor.

ANA KURALLARI

1 Öne kendinizin ve çevrenizin can güvenliğini sağlayın.

2 Çevrede ilkyardım konusunda daha deneyimli birisi varsa, ana müdaheleyi ona bırakın ve yardımcı konuma geçin.

3 Soğukkanlı ve çevrenizi sakinleştirecek şekilde davranın.

4 Hastayı soğuk kanlı ve hızlı bir şekilde değerlendirin.
Bilmediğiniz konuda müdahale etmeyin.

5 Hastayı ve yakınlarını sakinleştirin.

6 Olay yerine ulaşan sağlık personeline detaylı ve doğru bilgi verin.

TEMEL İLKELERİ

1 Tehlike: Yaralı ya da hastanın bulunduğu yerin gaz kaçağı gibi tehlike içerip içermediğini saptayın.

2 Taşıma : Yaralı ya da hastanın tehlikeli bölgeden çıkarılması, ilkyardımın daha uygun koşullarda yapılacağı yere aktarılması veya ambulansa nakli sırasında, yaralanma ya da hastalığın durumuna uygun ve durumu kötüleştirmeyecek şekilde taşıyın.

3 Triyaj: (Ayırma) Birden çok yaralı veya hasta olduğu durumlarda müdahele öncelik sıralamasını dikkatle yapın ve buna uyun.

4 Tanı: Hasta veya yaralının solunum, doluşum, kanama, şok, bilinç gibi yaşamsal öneme ait durumlara öncelik verin.

5 Haberleşme: Olayı haber vererek gerekli sağlık, itfaiye, güvenlik ekiplerinin olay yerine gelmelerini sağlanmalı.

Öncelikle yaralının hava yolunun ve solunumunun açık olup olmadığını kontrol etmek gerek. Bunu hastanın ağzına ve burnuna ağzınızı yaklaştırarak yapabilirsiniz. Şah damarından kalp atışı olup olmadığını kontrol edin. Deprem gibi doğal afetlerde en çok rastlanılan yaralanmalara yapılacak müdahaleler ise şöyle:

KANAMALAR

Kanın herhangi bir nedenle damar dışına çıkmasına kanama deniyor. Kanamalar her zaman tehlikelidir. Halsizlik, şok ve ölümle sonuçlanabilir. İç ve/veya dış kanama biçiminde olabilir.
Temel yaşam desteği sonrasında tedavide önceliğe sahiptir.

Erişkinde 500 mililitre, çocuklarda 100-300 mililitre, bebeklerde 30 mililitreden fazla kanama (özellikle 10 dakika içinde) tehlike yaratır. Kanamaların çoğu 6-10 dakika içinde,
damar spazmı ve pıhtı oluşumu ile durur. Acil bir durumdur ve hemen hastaneye sevk edilmelidir.

ŞOK

Dış kanamaların kontrolünde şunları yapmak gerek: Kanama olan bölgeye direkt basınç uygulanır. Steril veya temiz gazlı bez ya da örtü yara üzerinde kapatılarak el veya parmakla 10 dakika doğrudan basınç uygulanır. Pansuman, sargı bezi ile sarılarak yerinde durması sağlanır. Kanama devam ederse, Üzerine temizi konulabilir. Kanama olan bölge yukarı kaldırılırak kontrol edilmelidir.

Deprem gibi doğal afetlerde ne çok karşılaşılan durum şok. Damarlarda kan miktarının veya basıncının düşmesi ile oluşur. İç ve dış kanamalar, kalp durması, yanık gibi aşırı sıvı kaybı, korku acı gibi nedenlerle kan çekilmesi başlıca nedenlerinden. Şokun belirtileri şunlar: Soluk, soğuk, nemli deri, zayıf ama hızlı nabız, yüzeysel ve hızlı solunum, bilinç bozukluğu. Şokun ilk yardımına gelince: Yaralıyı sırtüstü yatırarak ayakları 30 santimetre kadar yukarı kaldırılmalı. Nabız, kanama ve kırık kontrolü yaparak gerekiyorsa müdahale edilmeli. Vücudu sıkan giyisiler çıkarılmalı ve yaralı sakinleştirmeye çalışılmalı. Derhal ambülansa koymalı.
Asla içecek, yiyecek ve sigara verilmemeli.

YARALANMALAR

Hareket enerjisinin vücuda teması sonucu vücutta hasar oluşmasına yaralanma deniyor. Depremde bu hasarlar; yumuşak dokularda şekil bozulması, cilt ve gözde yırtıklar, kemiklerde kırık ve karaciğer ve dalakta patlamaya kadar ciddileşebiliyor.
Yaralanmanın iki tipi var. Birincisi açık yarası olan ve enfeksiyon riski taşıyan delici yaralanmalar ve derin kanamalar, kırıklar, ciddi doku hasarlarına neden olan künt yaralanmalar. Yaralanmalarda birincil tedavi hastanın hava yolu, solunum,
dolaşım ve bilinç dörtlüsünü kontrol etmek. Kritik yaralanmada hasta havayolu tıkanması, solunum yetmezliği, kanamaya bağlı şok ve bilinç bozukluğu yüzünde hayatını kaybedebiliyor. İkincil tedavide ise tüm yaralanmaların tespiti, kafa-ayak arasındaki
bütün bölgelerin gözden geçirilmesi ile yapılıyor.

KAFA YARALANMALARI

Kafa yaralanmalarındaki bulgular şunlar: Saçlı deride yaralanma, bilinçte kayıp, kafa kemiklerinde kırık, göz etrafında gözlük biçiminde morluk, kulak ve burundan gelen şeffaf sıvı denilen beyin-omurilik sıvısı gelmesi, gözbebeklerinde eşitsizlik veya yaralının ışığa cevap vermemesi, duyu ve hareket kaybı.

İlkyardımda muhtemel boyun kırığı olabileceğini unutmayın ve boynu güvence altına alın, kanama varsa kontrolünü sağlayın, başlangıçtaki bilinç ve durum bilgisi durumunu kaydedin ve derhal ambülansa götürün.

En Büyük Depremler

Dünyada kaydedilen en büyük deprem:
1900 den bu yana kaydedilen en büyük deprem, 22 Mayıs 1960'ta Şilide olmuştur (magnitude 9.5 Mw).

Türkiyede kaydedilen en büyük deprem:
Aletsel dönemde ülkemizde kaydedilen en büyük deprem 26 Aralık 1939 Erzincanda olmuştur. Geceyarısı olan depremde yaklaşık 33 000 kişi ölmüştür.

                    
  Tarih      Saat      Enlem(N)  Boylam(E) Derinlik(km)  MD   ML   Mw    Yer                                             Çözüm Niteliği 
  ---------- --------  --------  -------   ----------    ------------    --------------                                  -------------- 
  2012.07.13 12:25:50  39.1145   29.1493        4.9      -.-  2.6  -.-   INLICE-SIMAV (KÜTAHYA)                            REVIZE01   (2012.07.13 12:25:49) 
  2012.07.13 11:10:27  38.9125   35.8585        3.9      -.-  2.5  -.-   BUYUKTUZHISAR-BUNYAN (KAYSERİ)                    İlksel 
  2012.07.13 11:00:05  38.3288   35.8018        5.0      -.-  2.5  -.-   BEKTAS-TOMARZA (KAYSERİ)                          İlksel 
  2012.07.13 10:46:39  37.9553   37.9342        5.3      2.3  -.-  -.-   ERKENEK-DOGANSEHIR (MALATYA)                      REVIZE01   (2012.07.13 10:46:48) 
  2012.07.13 10:41:33  40.6630   26.5522        9.8      -.-  2.3  -.-   CELTIK-KESAN (EDİRNE)                             İlksel 
  2012.07.13 10:36:11  40.1242   31.7858       11.0      -.-  2.3  -.-   CANTIRLI-BEYPAZARI (ANKARA)                       İlksel 
  2012.07.13 08:15:41  39.1040   29.1533        5.1      -.-  2.4  -.-   SENKOY-SIMAV (KÜTAHYA)                            İlksel 
  2012.07.13 08:07:45  38.4648   40.4447       12.1      -.-  2.4  -.-   YUKARITURALI-HANI (DİYARBAKIR)                    İlksel 
  2012.07.13 07:44:30  40.4570   29.1582        5.1      -.-  1.8  -.-   GEMLIK (BURSA)                                    İlksel 
  2012.07.13 07:15:07  38.1572   30.9575        5.0      -.-  2.8  -.-   YENICE-GELENDOST (ISPARTA)                        İlksel 
  2012.07.13 06:37:58  37.0153   28.5373       11.4      -.-  2.0  -.-   KARABOGURTLEN-ULA (MUGLA)                         İlksel 
  2012.07.13 06:28:34  38.7048   25.8027       12.5      -.-  2.3  -.-   EGE DENİZİ                                        İlksel 
  2012.07.13 06:28:22  40.6360   33.6097        4.8      -.-  2.5  -.-   YENICE-(ÇANKIRI)                                  İlksel 
  2012.07.13 05:32:42  38.6283   43.1565        3.0      -.-  2.2  -.-   MOLLAKASIM-(VAN)                                  İlksel 
  2012.07.13 05:32:02  38.4358   39.0338        5.4      -.-  1.7  -.-   CORTUNLU-SIVRICE (ELAZIĞ)                         İlksel 
  2012.07.13 05:12:38  38.4283   39.0395       11.1      -.-  2.0  -.-   GOZELI-SIVRICE (ELAZIĞ)                           İlksel 
  2012.07.13 05:09:40  37.3607   43.7722        5.0      -.-  2.5  -.-   OGUL-(HAKKARİ)                                    İlksel 
  2012.07.13 04:07:47  38.7482   26.5375        9.5      -.-  1.8  -.-   EGE DENİZİ                                        İlksel 
  2012.07.13 04:01:21  38.5493   31.3997       10.9      -.-  1.9  -.-   TASKOPRU-SULTANDAGI (AFYONKARAHİSAR)              İlksel 
  2012.07.13 03:13:03  38.7380   26.5423        5.3      -.-  2.0  -.-   EGE DENİZİ                                        İlksel 
  2012.07.13 03:02:35  36.8385   27.4428        5.4      -.-  2.2  -.-   GÖKOVA KÖRFEZİ (AKDENİZ)                          İlksel 
  2012.07.13 02:27:52  38.7292   43.4122        9.0      -.-  2.0  -.-   OCAKLI-(VAN)                                      İlksel 
  2012.07.13 02:20:33  38.8038   31.3412        5.1      -.-  2.0  -.-   BUYUKKARABAG-BOLVADIN (AFYONKARAHİSAR)            İlksel 
  2012.07.13 00:56:27  38.4045   40.8280        6.4      -.-  2.3  -.-   DALLICA-LICE (DİYARBAKIR)                         İlksel 
  2012.07.13 00:27:08  36.9702   27.5423       19.1      -.-  1.5  -.-   GÖKOVA KÖRFEZİ (AKDENİZ)                          İlksel 
  2012.07.13 00:24:03  39.1013   29.1663        6.5      -.-  1.7  -.-   INLICE-SIMAV (KÜTAHYA)                            İlksel 
  2012.07.13 00:23:43  36.2795   28.9663       15.6      -.-  2.2  -.-   AKDENİZ                                           İlksel 
  2012.07.12 23:30:59  38.6708   43.1668        3.6      -.-  2.3  -.-   MOLLAKASIM-(VAN)                                  İlksel 
  2012.07.12 22:53:46  38.4467   43.9238        4.4      -.-  2.5  -.-   ELACMAZ-GURPINAR (VAN)                            İlksel 
  2012.07.12 22:32:33  37.0350   28.5325        8.8      -.-  2.5  -.-   KARABOGURTLEN-ULA (MUGLA)                         İlksel 
  2012.07.12 21:47:28  39.1413   29.0690        6.4      -.-  2.0  -.-   SOGUT-SIMAV (KÜTAHYA)                             İlksel 
  2012.07.12 21:12:26  37.0292   28.5413       11.1      -.-  2.1  -.-   KARABOGURTLEN-ULA (MUGLA)                         İlksel 
  2012.07.12 21:06:20  36.9920   28.4825        5.0      -.-  2.4  -.-   CORUS-ULA (MUGLA)                                 İlksel 
  2012.07.12 20:24:13  38.1110   25.5022       24.2      -.-  2.5  -.-   EGE DENİZİ                                        İlksel 
  2012.07.12 19:48:26  36.3672   28.4022       68.3      -.-  2.2  -.-   AKDENİZ                                           İlksel 
  2012.07.12 19:06:32  37.5412   35.6710        7.8      -.-  2.4  -.-   AKARCA-KOZAN (ADANA)                              İlksel 
  2012.07.12 18:43:21  37.8037   27.6832        5.2      -.-  2.4  -.-   HACIALIOBASI-INCIRLIOVA (AYDIN)                   İlksel 
  2012.07.12 18:35:43  38.6938   26.6598        9.8      -.-  2.0  -.-   İZMİR KÖRFEZİ (EGE DENİZİ)                        İlksel 
  2012.07.12 18:35:01  38.6843   26.6607        6.2      -.-  2.0  -.-   İZMİR KÖRFEZİ (EGE DENİZİ)                        İlksel 
  2012.07.12 18:32:34  37.0153   28.5693        6.7      -.-  2.8  -.-   DOGUSBELEN-KOYCEGIZ (MUGLA)                       İlksel 
  2012.07.12 17:44:22  39.2870   33.5238        3.7      -.-  2.1  -.-   HIRFANLAR-KAMAN (KIRŞEHİR)                        İlksel 
  2012.07.12 17:26:25  37.2528   28.2197        5.1      -.-  2.4  -.-   PASAPINARI-(MUGLA)                                İlksel 
  2012.07.12 16:47:51  37.2323   28.2148        9.4      -.-  2.3  -.-   PASAPINARI-(MUGLA)                                İlksel 
  2012.07.12 15:42:30  37.1525   27.9778        8.2      -.-  2.1  -.-   YOGUNOLUK-MILAS (MUGLA)                           İlksel 
  2012.07.12 15:24:02  36.8618   27.5402        8.0      -.-  2.1  -.-   GÖKOVA KÖRFEZİ (AKDENİZ)                          İlksel 
  2012.07.12 15:08:30  38.5940   43.1658        5.0      -.-  3.5  -.-   CITOREN-(VAN)                                     İlksel 
  2012.07.12 15:01:50  39.2358   27.7235        5.3      -.-  3.0  -.-   DENIS-SOMA (MANİSA)                               İlksel 
  2012.07.12 14:44:15  37.6245   31.5388       12.0      -.-  2.2  -.-   USTUNLER-BEYSEHIR (KONYA)                         REVIZE01   (2012.07.12 14:44:15) 
  2012.07.12 14:00:27  37.1968   38.8447        5.0      -.-  2.3  -.-   DAGETEGI-(ŞANLIURFA)                              İlksel 
  2012.07.12 13:50:37  38.6193   43.1553        5.0      -.-  3.7  -.-   CITOREN-(VAN)                                     REVIZE01   (2012.07.12 13:50:37) 
  2012.07.12 13:07:22  39.1375   29.0508        7.3      -.-  2.0  -.-   KAPIKAYA-SIMAV (KÜTAHYA)                          İlksel 
  2012.07.12 12:43:41  37.2100   28.1488        5.0      -.-  2.5  -.-   CIRPI-(MUGLA)                                     İlksel 
  2012.07.12 12:34:13  37.1738   37.2293        5.0      -.-  2.2  -.-   BOYNO-SEHITKAMIL (GAZİANTEP)                      İlksel 
  2012.07.12 11:42:09  39.7682   30.2125        7.7      -.-  2.1  -.-   NEMLI-TEPEBASI (ESKİŞEHİR)                        İlksel 
  2012.07.12 11:32:11  39.2273   27.7312        3.8      -.-  3.0  -.-   DENIS-SOMA (MANİSA)                               İlksel 
  2012.07.12 11:26:55  38.7145   43.3100        5.4      -.-  2.8  -.-   GOLLU-(VAN)                                       İlksel 
  2012.07.12 11:16:23  38.7565   29.2013        4.7      -.-  2.2  -.-   EMIRFAKILI-(USAK)                                 İlksel 
  2012.07.12 10:32:18  37.2422   28.2693        9.7      -.-  2.3  -.-   AKCAOVA-(MUGLA)                                   İlksel 
  2012.07.12 08:37:37  39.1285   29.1572        6.6      -.-  2.2  -.-   INLICE-SIMAV (KÜTAHYA)                            İlksel 
  2012.07.12 08:35:29  38.1887   26.8635       11.5      -.-  2.4  -.-   SEFERIHISAR (İZMİR)                               İlksel 
  2012.07.12 07:47:34  35.6455   27.3520       11.2      -.-  2.3  -.-   AKDENİZ                                           İlksel 
  2012.07.12 07:02:32  37.5062   26.8873        6.8      -.-  2.3  -.-   EGE DENİZİ                                        İlksel 
  2012.07.12 06:59:04  39.1080   29.0890        6.7      -.-  2.0  -.-   SOGUT-SIMAV (KÜTAHYA)                             İlksel 
  2012.07.12 06:48:36  38.6953   26.6237        3.8      -.-  2.3  -.-   İZMİR KÖRFEZİ (EGE DENİZİ)                        İlksel 
  2012.07.12 06:27:48  36.4178   28.8338       14.9      -.-  2.0  -.-   AKDENİZ                                           İlksel 
  2012.07.12 06:18:01  42.5205   43.4680        5.0      -.-  2.2  -.-   GÜRCİSTAN                                         İlksel 
  2012.07.12 05:53:25  37.5517   29.7845        9.2      -.-  2.1  -.-   ISIKLAR-YESILOVA (BURDUR)                         İlksel 
  2012.07.12 05:28:29  35.5055   27.8093        8.0      -.-  2.4  -.-   AKDENİZ                                           İlksel 
  2012.07.12 04:30:53  38.6207   43.7390       20.9      -.-  1.9  -.-   DEGIRMENARKI-(VAN)                                İlksel 
  2012.07.12 03:40:46  39.6007   29.2835        5.7      -.-  2.0  -.-   SAPCI-TAVSANLI (KÜTAHYA)                          İlksel 
  2012.07.12 02:23:15  39.4343   33.0502        6.7      -.-  2.2  -.-   AFSAR-BALA (ANKARA)                               REVIZE01   (2012.07.12 02:23:23) 
  2012.07.12 01:59:01  38.7460   43.2487       11.2      -.-  2.1  -.-   DAGONU-(VAN)                                      İlksel 
  2012.07.12 01:50:46  38.8668   43.4942       12.9      -.-  2.1  -.-   ERMISLER-(VAN)                                    İlksel 
  2012.07.12 01:43:45  38.9298   43.4660        7.2      -.-  2.2  -.-   VAN GÖLÜ                                          İlksel 
  2012.07.12 01:34:39  37.8005   26.7492       11.8      -.-  2.1  -.-   SİSAM ADASI (EGE DENİZİ)                          İlksel 
  2012.07.12 01:22:18  38.7637   43.2320       20.4      -.-  2.3  -.-   DAGONU-(VAN)                                      İlksel 
  2012.07.12 01:15:59  37.8113   26.7877        8.6      -.-  2.1  -.-   EGE DENİZİ                                        İlksel 
  2012.07.12 00:44:15  37.8067   26.7890       16.0      -.-  2.3  -.-   SİSAM ADASI (EGE DENİZİ)                          İlksel 
  2012.07.12 00:41:41  39.1493   29.0523        6.3      -.-  2.0  -.-   AHLATLICESME-SIMAV (KÜTAHYA)                      İlksel 
  2012.07.12 00:32:49  40.8168   31.3928        5.2      -.-  2.9  -.-   DARIYERIHASANBEY-KAYNASLI (DUZCE)                 İlksel 
  2012.07.12 00:32:19  38.7357   43.5980       16.0      -.-  2.2  -.-   ILIKAYNAK-(VAN)                                   İlksel

ULUSAL DEPREM İZLEME MERKEZİ
TÜRKİYE VE YAKIN ÇEVRESİNDEKİ SON DEPREMLER
TÜRKİYE DEPREM BÖLGELERİ HARİTASI
TÜRKİYE DİRİ FAY HARİTASI