Hidrojenli otolar geliyor! (4. sayfa)

Hidrojen yeşil elde edildiği sürece her türlü kullanımını desteklerim, yeter ki fosil yakıtlar kullanılarak elde edilmesin.

Öte yandan elektrikli otomobillerin dünyayı batarya çöplüğüne döndüreceği iddiası pek doğru değil. Dünyayı asıl batarya çöplüğüne çevirenler cep telefonu, tablet, notebook, powerbank vs. gibi elektronik aletler çünkü son kullanıcısı geri dönüşüme bizzat sokmadığı sürece doğrudan çöpe gidiyor. Bugüne kadar 4-5 telefonum ve tabletim çöpe gitti, içindeki batarya ile birlikte. Oysa elektrikli otomobilim olsa, son gideceği yer hurdacı olacak ve hurdacı da geri dönüşüme sokabileceği batarya dahil ne varsa ayrıştırıp satacaktı.

Dahası, 12 yıl sonra otomobilden %75-80 kapasite ile sökülen batarya geri dönüşüme gitmeden önce bir 10-15 yıl daha elektrik depolama tesislerinde, güneş ve rüzgar enerjisi santrallarında vb. kullanılmaya devam edecek. Bir EV batarya ömrünün 25-30 yıl olabileceği tahmin ediliyor. Bunun sadece yarısı otomobil üzerinde geçecek.Bu, dert etmek için uzun bir süre.

Günümüzde batarya geri dönüşümü yapılıyor Avrupa ve ABD'de hurdaya ayrılan elektrikli otoların bataryaları çöpe gitmiyor, geri dönüşüme gidiyor. Lityum ve kobalt geri dönüşümü yapan çok sayıda şirket var ve yenileri de sürekli kuruluyor çünkü bu işte para var, kazanç var; çünkü lityumu geri dönüştürmenin maliyeti onu cevherden elde etmenin maliyetinden düşük.

İşte bir örnek:

Redwood Materials'dan Pil Geri Dönüşüm Tesisi | DonanımHaber Forum (donanimhaber.com)

Kaldı ki dünyada en çok ne geri dönüştürülüyor diye sorsanız alacağınız cevap 12V araba aküleri olacaktır. 12V araba akülerinin %99'u geri dönüşümle tekrar kazanılıyor:

Who Knew? A Car Battery Is the World's Most Recycled Product (greencarreports.com)

Basit, sıradan 12V kurşun akülerin bile neredeyse tamamı dönüştürülüyorken, değerli element içeren dev gibi araba bataryalarının dönüştürülmeyeceğini düşünmek gerçekten tuhaf olurdu.

Mevcut lityum bataryaların geri dönüşüm oranı/potansiyeli mevcut teknoloji ile %90:

Are Electric Car Batteries Recyclable? (jdpower.com)

Şu an Avrupa ve ABD'de geri dönüşüm yapan şirketlerden bazıları:

1. Redwood Materials
2. Li-Cycle
3. Aceleron
4. ReCell Center
5. Global Battery Alliance
6. ACCUREC Recycling GmbH
7. Battery Solutions
8. G & P Service
9. Retriev Technologies
10. SNAM S.A.S.

Dolayısıyla elektrikli otoların dünyayı çöplüğe çevireceği iddiası çok da sağlam olmayan bir iddia. Otomobil uzun yıllardır geri dönüştürülen bir emtia ve bataryası da buna dahil. Ancak lityum bataryaları geri dönüştürmenin bazı çevresel sıkıntıları olduğu da bir gerçek, ne var ki bu sıkıntıları aşmak için gece gündüz çalışılıyor ve çok yakın gelecekte otomobil/pil üreticileri ile geri dönüşümcü firmalar geri dönüşümü kolaylaştırmak için ortak bir üretim mimarisi üzerinde uzlaşacaklar, neredeyse eli kulağında.

Bir iki okuma linki bırakayım konu ile ilgili:

Everything You Need to Know about EV Battery Disposal (caranddriver.com)

Are Electric Car Batteries Recyclable? (treehugger.com)

Öte yandan hidrojen de dünyanın kurtulması için bir seçenek. Hidrojen mi, elektrik mi, biyo yakıt mı vb. tartışmalarını kısır buluyorum. Yerine göre hepsini birden kullanabiliriz. Birinin diğerini silmesi gerekmiyor ama hala aynı fikirdeyim: Hidrojen otomobiller için verimli bir çözüm değil. Verim kaybı dert edilmeyecekse sorun yok ama hidrojen çok ucuz olmadığı sürece bunu dert ederler sanırım.

Tabii LCO bataryalar için doğru olabilir bu ama tüm lityum bataryalar için geçerli değil bu durum. Gelecekteki katı hal bataryaları ve şimdiki LiFePo4 bataryalarda yangın riski pek yok. Ayrıca mevcut karayolu yangın istatistikleri benzinli otomobillerin daha fazla yangın riski içerdiğini gösteriyor ama işte algıda seçicilik ve petrol lobisinin menfi propagandası yüzünden sanki tüm elektrikli otolar tutuşuyormuş gibi yanıltıcı bir algı oluşmaya başladı.

Öte yandan hidrojen yakıt hücreli otomobiller de batarya içeriyor. Evet BEV'lerdekiler kadar büyük değiller ama sonuçta yangın riskleri aynı, hatta risk daha yüksek daha sık şarj-deşarj döngüsü yaşadıkları için.

Ayrıca hidrojen de masum bir gaz değil, en kolay yanan gaz. Bir kaza anında veya tankı sızdırdığında yine büyük risk var.

Yani güvenlik açısından lityum sorunlu, hidrojen sorunsuz demek doğru olmaz.

Dediğim gibi, karma bir çözüm muhtemelen ideali olacaktır. Otomobiller için BEV, elektrik depolama ve enerji saklama için hidrojen. Elektriğin yeşil üretilemediği Hindistan gibi ülkelerde de biyo yakıt kombinasyonu karbon emisyonlarını azaltma açısından gayet etkili bir seçenek olabilir.

Sıralamanız objektif kriterlere dayanmadığı için çok önemsemedim açıkçası. Elinizde yangın istatistikleri varsa buyurun paylaşın, sıralamanız ne kadar gerçekçi görelim. Kişisel eğilimlerle olgular farklı şeyler. Belki de gerçekten olgusal olarak sıralama öyledir ama inanmam için güvenilir kaynak göstermeniz lazım.

Hidrojen içlerinde en yanıcıyken nasıl en güveniliri olabiliyor açıkçası aklıma yatmadı.

Öte yandan 1 kg hidrojen aşağı yukarı 33,5 kwh enerji içeriyor ve 1 kg hidrojen ile 160 km yol yapabiliyoruz. Doğrudur, itirazım yok. Öte yandan 1 kg hidrojen elde etmek için yaklaşık 50 kwh elektrik harcanıyor. 50kwh elektriği ben hidrojene dönüşümle uğraşmayıp doğrudan bataryaya koysam, elektrikli otomobil ortalama 100 km/15 kwh üzerinden 333 km yol yapabiliyor. Üstelik en verimli BEV'i de baz almadım. Bu rakam hidrojenin tam 2 katı. O zaman neden hidrojen? Bu soruyu önceki mesajlarımda sormuştum ama cevap alamadım. Daha doğrusu hidrojenin enerji depolama kapasitesiyle ilgili bir cevap geldi fakat verimlilik ve maliyetle ilgili bir cevap gelmedi.

Siz şimdi tüketici olsanız, yukarıdaki rakamlar ortadayken hidrojenli otoyu mu elektrikli otoyu mu tercih ederdiniz?

Hidrojen ABD ortalama kg fiyatı: 5 dolar

Elektrik ABD ortalama fiyatı 0,15 cent

1 kg hidrojen = 33,4 kwh

33,4 kwh x 0,15 = 5 dolar.

Hidrojenli oto 1 kg hidrojen ile 160 km yol yapıyor.

BEV 33,4 kwh ile 223 km yol yapıyor. Bunun üzerine 1 kg hidrojen elde etmek için boşa harcanan 17 kwh elektriği de ilave ederseniz, BEV 223+113 = 336 km yol yapıyor.

Birey bazında aynı paraya BEV yaklaşık %40 daha fazla menzil sunuyor. Ülke bazında düşünürseniz, yani ülke ekonomisini baz alarak, BEV %110 daha fazla yol kat ediyor.

Not: Yukarıdaki maliyetlere hidrojenin istasyonlara taşınma ve kaynağı ile satış noktasında depolanma maliyetleri dahil değil. Onları da dahil ederseniz, elektrik lehine fark daha da açılıyor.

Bendeki mantık şu. Elektrik iyi güzel hoş fakat telefondan aşinayız. Batarya ömrü bitince orjinal batarya takılmazsa telefon çöp oluyor.

Aynı durum elektrikli araçlar için de aynı olacaktır.

İkinci dezavantaj ise lityumun Çin'in tekelinde olması. Mesela ileride elektrikli araçlar bağımlısı olursak bunlar biz size lityum satmıyoruz diyebilir.

Üçüncü olarak ısı problem Erzurum da elektrikli araç mantıklı değil.

Dördüncüsü de yangın ihtimali düşük ama kazalı araçta yüksek. Bizimkiler kazalı aracı ikiye bölüp birbirine ekliyor. Denetimli olmadığı için bu büyük riskler çıkaracaktır yangın konusunda.

Tabii ki sarjın hangi kaynaktan yapıldığı her zaman önemli bu hidrojen içinde geçerli kömür yakıp elektrik elde edersen veya bu elektriği suyu ayrıştırmak için kullanırsan yine mantıklı değil. Kömürü direk trende yak daha mantıklıdır.

Elektriği elde edebiliyoruz ama nasıl depolayacağız önemli kısım bu. Bataryada mı depolayacağız veya suyu mu ayrıştırıp hidrojen mi elde edeceğiz.

Neden Hidrojen ?

Çünkü, büyük otomobil üreticileri olarak biz şirketlerin yönetimlerini, mühendislerden işletme mezunlarına devrettik. Hepimizin CEO su, son 20-25 senedir hep işletme mezunu. Bu arkadaşları işe alırken, karlılığı ne kadar arttırırsan o kadar zam yaparız dedik.

Onlarda, argedir, üretimdir, nereden ne varsa kıstılar, kısa vade de karlılık tavan yaptı, onlar bonuslarını aldı, bizde cebimize para koyduk, sonra bir baktıkki hepimiz aynı şeyleri üretir olmuşuz, farklılık yaratmak için bir sürü alt segment oluşturup, mühendislik yerine imaj satmaya başladık.

Sonra, sonra bu Elon Musk denen adam geldi 4 5 tane model ile içimizden geçti. Hepi topu 2 milyon araç üretiyor ve karlılığı bizden çok fazla. Bunun ürettiği elektrikli araçlar yüzünden 100 yıldır geliştirdiğimiz içten yanmalı motor teknolojisi artık geçerli değil ve bu piyasadaki tüm firmaları eşit hale getirdi yani 2. sıra için eşit hale getirdi ve lanet Çinliler, telefon, yapmaktaki tecrübelerini bu alana aktarınca, bizi geçmeye başladılar.

Bizler eski, bunu büyük otomobil üreticileriyiz, içimizde bir sürü çok yetenekli makine mühendisleri var ancak bilgisayar mühendisleri yok, bu programlama işlerinden anlamıyoruz, yaptığımız .oktan infotainment sistemlerinden bunu çok kolay bir biçimde anlayabilirsiniz ve elektrikli araçlarda bilgi işlem mühendisliği çok önemli ve o bilgi birikimi bizlerde yok. Dahası o kadar burnumuz büyükki son 30 senede gelen tüm yenilenme güncelleme isteklerine hayır dedik.

Tesla araç üretimide bizden yaklaşık 10 sene ilerde, lanet herif, 20 senede olmaz denen her şeyi yaptı ve şimdi bizden 10 yıl ilerde bir üretim teknolojisi var tabi bunu kabul etmiyoruz ve senede milyarlarca dolar verdiğimiz gazeteci dostlarımıza, hiç reklam yapmayan Teslayı sürekli eleştirmelerini sağlıyoruz.

Şüpheye düşürdüğümüz otomobil tüketicilerine şimdi bu Hidrojen motorlu araç saçmalığını satıyoruz. Hidrojeni üretmesi de depolaması da taşıması da dert. Hidrojen ekonomisi yürütülebilir değil. Ancak ne yapacağımızı bilmediğimizden, medyaya akıttığımız milyar dolarların bir kısmınıda burada harcıyoruz, biraz daha zaman kazanırsak belki işe yarar elektrikli araç üretebiliriz.

Hocam otomobil bataryası ile cep telefonunki bir değil. Otomobilde çok gelişmiş BMS sistemleri var. Otomobili haftada 1 bilemedin 2 şarj edersin, telefonu her gün. Sonuçta 12 yıl gibi bir süre sonra batarya kapasitesi %80în altına düşüyor. telefonda bu 4-5 yıl. Samsung tabletim vardı, 8 yıllık. her gün kullandığım halde pili hala canavar gibiydi ama su dökülüp bozuldu, o ayrı. Tablette bile süreler telefondakini ikiye katlıyorken arabalarda üçe katlaması normal. 2014'de aldığım bir Nikon fotoğraf makinesi var. Az kullandığım için pili hala ilk günkü gibi. Yani çöp olma diye bir durum zaten yok, 12 yıl sonra o batarya başka amaçla kullanılacak. Bir otomobil bataryasının toplam kullanım ömrünün 25-30 yılı bulacağı hesaplanıyor. Bunun yarısı otomobil üzerinde geçecek. Batıda otomobilin ortalama kullanım ömrü zaten ortalama 10 yıldır. Bizde biraz sıkıntı çünkü biz fakir bir ülkeyiz ama kendimizi zengin sanıyoruz.

Neyse, ayrıca lityum Çin tekelinde değil. Bunu da düzeltmek isterim. Lityum madencilerinin alayı Batılı. Lityumun çoğu da zaten Arjantin, Şili ile Avustralya, ABD ve Kanada'da. Çin'de de büyük rezervler var hatta 4.ncü ama esas rezervler bu ülkelerde. Dünya lityum rezervlerinin yarısı Arjantin-Şili-Bolivya üçgeninde. Ayrıca istenirse deniz suyundan da lityum üretmek mümkün. Kaldı ki lityum piller bence geçiş aşaması pilleri. Geleceğin pillerinde muhtemelen ya lityum hiç olmayacak ya da eser miktarda bulunacak.

Lithium Reserves by Country 2024 (worldpopulationreview.com)

Çin'in önde olduğu şey lityum madeni değil, lityum pil üretimi. Lityum pil üretiminde dünya lideri durumdalar. CATL tek başına neredeyse pazarın yarısını domine ediyor. Keza BYD de ikinci büyük üretici. top 10 lityum pil üreticisinin muhtemelen 7'si Çinlidir.

Bu yüzden sorun yok, satmak zorundalar yoksa batarlar. Satmazlarsa bile Japon Panasonic, Sanyo, Toshiba, Koreli Samsung da esaslı lityum pil üreticileri. Çinliler pil satmıyoruz derlerse pazarı bu firmalara kaptırırlar. Çin'in öyle bir lüksü yok.

Her halukarda en verimli otomobiller kesinlikle elektrikli otomobiller. Elektriği yeşil veya karbonsuz üretebilirsen, elektrikliye bence rakip yok. Hidrojen elektrik depolamada mükemmel bir ajan olabilir. Benim de hidrojenden beklentim o yönde.

Hocam CH4'den hidrojen üretilecekse, fosil yakmaya devam etsek de olur. Sonuçta aynı kapıya çıkıyor. CH4'deki C'yi atmosfere salmayacak mısın? O zaman benzinin, mazotun günahı ne? Doğalgazın, kömürün günahı ne? Ortalığa yine karbon saçmaya devam edeceksek ne anladım ben hidrojene geçişten?

Ayrıca elektrikte kayıp kaçak oranı olarak verdiğiniz oran çok abartılı. Türkiye'yi bilmiyorum ama mesela ABD'de durum ne bakmanız için şu tabloyu bırakıyorum:

Lost In Transmission: How Much Electricity Disappears Between A Power Plant And Your Plug? | Inside Energy

En yüksek eyalet İdoha %13,3, en düşük eyalet Wyoming %2,2. Al basit ortalamasını 13,3+2,2/2= %7,75

Hadi %10 olsun. maksimumu budur. Gelişmemiş ülkelerde bu oranın yüksek oluşunun nedeni iletim kayıplarından çok kaçak kullanımdır. Bizim gibi kaçak elektriğin çok kullanıldığı ülkelerde kaçak kullanımlar da zorunlu olarak iletim kayıpları içinde gösterilir çünkü kaybın nereden kaynaklandığını bilemezsin. Kaçaktan mı, yoksa iletim hattındaki yetersizliklerden mi? Bulduğun rakam ikisini de içerir ama o gerçek iletim kaybı değildir. Gerçek iletim kaybı daima %5-10 arasında gezinir. Bunun üstü varsa eğer kaçak kullanımdır ve o da bizim gibi 3. dünya ülkelerinde olur.

Nasıl hidrojen üretildiğini az çok biliyorum, tabii ki detaylarına hakim değilim, sonuçta kimyager de değilim ama temel üretim sürecini biliyorum. Zaten ilk mesajımda paylaşmıştım steam generation diye ve doğalgazdan üretildiğini de söylemiştim. Sanırım mesajlarımı dikkatlice okumuyorsunuz.

Öte yandan haklısınız, saf CH4+H2O+ISI+Basınç reaksiyonu cüzi miktarda CO2 üretiyor ama az da olsa üretiyor. fakat haklı olduğunuz taraf şu: CH4 yani metan bir sera gazı ve doğal kaynaklardan ya da üretimde absorbe edilen metan kullanılıyorsa bu iyi bir şey. Aksi halde atmosfere karışıp küresel ısınmaya katkıda bulunacak en etkili sera gazı olan metanı böyle kullanmak çok mantıklı. Ben bunu gözden kaçırmışım. Kusura bakmayın.