Kültür Daireleri

Şimdi Batı kültür dairesi, uzak doğu kültür dairesi, İslam kültür dairesi gibi kültür daireleri var. Türkiye Batı kültür dairesinde mi İslam kültür dairesinde mi?

Türkiye karışık kuruyemiş gibi bence. Ne batılı ne İslami ne de Türk kültüründe. Hepsinden bir şeyler almış ve kendi kültürünü oluşturamamış, akıntı nereden eserse oraya sürüklenen bir sandal gibi.

Çok şükür İSLAM dairesindeyiz çünkü halkın çoğunlığu Müslüman devlet olarak özgürlükçü ve laik ülkeyiz

Kültür havzası anlamında, esasında kökleri antik çağlara kadar uzanan, monolitik olmayıp karşılıklı etkileşim halindeki ve zaman zaman belirli paralelliklere de sahip binlerce yıllık havzalardan söz ediyoruz; Ortadoğu kültür havzası Sümer, Mısır, Akad, Asur, Urartu, Babil, Med-Pers, Levanten, Hellenistik hatta erken-orta Bizans uygarlıklarına kadar giderken ve pek tabii sonradan Arap İslam uygarlığının yükselmesiyle, sözkonusu bu uygarlık modelini kısmen izleyen Selçuklu, Memlüklü, Osmanlı ve Şii Safevi imparatorluklarıyla, bu imparatorluklardan arta kalanlarla karakterize olurken Batı kültür havzasının kökleri Minos, Miken, Etrüsk gibi Ege-Akdeniz uygarlıklarına ve Levanten bir uygarlık olan Fenike'ye kadar gidiyor; Antik Yunan (ve Roma) ile Batı'nın prototip bir versiyonu ortaya çıkıyor ve Batı bu Yunan-Latin kültüründe temelleniyor. Germen ve Kelt kavimleri Greko Romen kültürünü kendi kültürleriyle harmanlayarak ve zamanla farklı milletlere evrilerek ve Roma'nın benimsemiş olduğu, resmi propagandasını yapıp teşkilatlandırdığı Hıristiyanlık dinini benimseyerek bugünkü Batı kültürleri mozağini yaratıyorlar. Batı ile Ortadoğu'nun rekabeti Hıristiyanlaşmış Greko Romen ve Germen uygarlıklarıyla Müslüman Arap, Fars ve Türk uygarlıklarının mücadelesi olarak karakterize olurken bir yerden sonra (Ortadoğu'yu temsil eden Osmanlı'nın 17.asrına denk gelmeye başlar) ağırlık Batı'ya kayıyor. Batı Ortadoğu'yu etkisi altına alıyor. Bugün Dünya'daki ekonomik, siyasi, askeri, teknik ve bilimsel konularda ağırlık Batı'da veya Batı'nın kodlarını ve öğretilerini benimsemiş Japonya gibi Doğulu ülkelerde. Ortadoğu ülkeleri ilerlemek için çok çaba gösterseler de, hala modernleşme ve materyal potansiyellerini kanalize etme konusunda büyük bir sorunlar yumağının içerisindeler. Batı'nın ise kendine özgü sorunları var ama Ortadoğu'nun aksine Batı sağlam bir uygarlık kurgusuyla ve sistemiyle şu an için üstünlüğünü koruyor ve ileride de belli ki koruyacak.

Esasında bunlar çok zor ve biraz tartışmalı sorular da hocam, ben de size genel alışkanlığım uyarınca, Batı ve Ortadoğu sınıflandırmasını ana hatlarıyla bildiğinizi veya gayet aşina olduğunuzu varsayarak tarihsel-histografik bir cevap vermeye çalıştım. "Batı'dan" anlamanız gereken kısaca bugünkü İngiltere, Fransa, Almanya, Avusturya, İtalya gibi Batı, Orta ve Güney Avrupa ülkeleri ile ABD, Kanada gibi Kuzey Amerika ülkeleri. "Ortadoğu" ülkeleri ise kabaca Avrupa'da olmayıp Akdeniz - Basra körfezi arasında veya çevresinde bulunan tüm Müslüman ülkeler (İsrail devleti istisnası hariç). Ortadoğu oldukça modern bir coğrafi terim ve esasında kapsamı çok tartışmalı. Yine görece modern bir coğrafi terim olan ve Batı terimiyle sık sık özdeş addedilen Avrupa coğrafi teriminin bile kapsamı oldukça tartışmalı çünkü eskinin komünist, Sovyet Birliği uydusu ya da Osmanlı eyaleti olmuş Ortodoks Hıristiyan Slav popülasyonlu ve kültürlü Doğu Avrupa ülkelerinin kültürel statüsünü tanımlaması oldukça zor. Yani Doğu Avrupa yine Avrupa'da ancak içerik olaraktan Doğu Avrupa tam olarak "Avrupalı" değil gibisinden ("Doğulu" Slavlar esas medeni yer olan "Batı" Avrupa'dan tam nasibini almamışlar yakıştırmasına uğrayacakları şekilde) bir durum-yakıştırma var. Kullanılan coğrafi terimlerin bağıl yani izafi (kişiye göre) ve beşeri (bir insan icadı) olduğunu hiçbir zaman aklınızdan çıkarmayın. Bunu bilmek oldukça hatta hayati derecede önemli. Şu an için burada Batı ve Ortadoğu gibisinden terimleri kültür-uygarlık-medeniyet havzalarını anlatmak için kullanıyoruz. Coğrafi ve siyasi terimler şüphesiz ki çok kullanışlı ancak içerikleri ve kusurları bilindiği ölçüde kullanışlı. Bir "Bizans" Rumu'na sen Romalı değil, Bizanslısın deme şansımız olsaydı sözgelimi Rumlar bize "Evrenin Hakimi Yüce İsa Mesih adına aklını yitirmiş bu insanlar" diye bakarlardı gelecekten gelen bir grup uzaylının biz Türklere Ancyralılar demesi gibi bir şey bu (Ancyra tarihsel Ankara'nın eski-antik ismi, tıpkı eski Rum ülkesinin başkenti İstinbolin ya da İstanbul'un eski isminin Byzantion olması gibi). Alman bir tarihçi çıkıp Rum İmparatorluğu'na Bizans demiş, bu kullanışlı etiket o uygarlığa ve devlete yapışıp kalmış. :) Rusların adı mesela Vikinglerden geliyor, "Rus" demek esasında eski bağlamda Viking demek, günümüzdeki o kalpaklı Ortodoks veya komünist Slav imgesinden ne kadar da farklı. :) Tarihte belki böyle zibilyon tane anlam kayması, terimlerin içeriğinin değişmesi, terimlerin propaganda amaçlı olaraktan çarpıtılması örneğine denk gelebilirsiniz. Antik Yunan zamanında mesela "Batı" dediğinde bir Antik Yunanlı'nın aklına bizim onlara yakıştırdığımız şekliyle kendisi gelmez; Herakles Sütunları yani Cebelitarık Boğazı gelir zira Yunanlılar bize göre her ne kadar "Batı uygarlığının esas kurucu babalarından" olsalar da Yunanların zamanında Batı teriminin böylesi bir kullanımı yoktu. :)

Rica ederim, bayramınız kutlu olsun.