Luxman L215 Amplifikatör Katında Garip Bir Sorun

Selamlar

Temel sorun: Amplifikatör girişte sinyal yokken yoğun bir parazit çıkarıyor. Amplifikatör girişte sinyal varken hiç problemsiz çalışıyor.

Luxman L215-225 amplifikatörünün Power Amplifikatör kısmının kendime göre PCB tasarımını yaptım ve çalıştırdım.

Devrenin ilk çalışma hikayesini anlatayım...

Ölçü aletini akım ölçme moduna aldım. Amplifikatör ile besleme devresi arasına ölçü aletinin problarını seri bağladım.

Ses kaynağı olarak cep telefonunun ses çıkışını kullandım. Telefondan radyo uygulamasını çalıştırarak sesini de bir bukle açtım...

Besleme devresinin fişini prize taktım. Üç sn gibi bir süre sonra hoparlörden radyonun sesi duyuldu. Amplifikatör yumuşak başlangıç yapıyor...

Ses parazitsiz bir şekilde duyuluyordu. Ölçü aletinde 10mA gibi bir değer okunuyordu. Bias trimpotunu sola doğru çevirerek çekilen akımı 50mA yaptım.

(Sorunları çözdükten sonra, amplifikatörü nihai soğutucu ve kutuya geçirdiğim zaman 100-150mA civarı bir skunet akımı ayarlayıp devreyi sonlandırmayı düşünüyorum.)

Bias akımını yükseltince ses kalitesi daha da arttı. Genel olarak düz bir ses karakteristiği var. Frekansı ölçebileceğim alet edevatım yok maalesef ama kulakla dinlemede herhangi bir frekansın ön plana çıktığını fark etmedim. Amplifikatörün sesini gayet beğendim.

2SK117'yi ölçü aleti ile ölçtüğümde source drain arası çok küçük bir direnç değeri gösteriyor (34ohm). Drain ucu ses girişine bağlı olduğu için dolayısıyla gnd ile kısa devre gibi duruyor.

Normalde ses girişindeki potansiyometreyi kıstığımızda ( canlı uç ile GND arasındaki direnci düşürünce) amplifikatörün herhangi bir sinyali yükseltmesini engelliyoruz. Bu iyi bir şey. Ses girişindeki 2SK117 otomatikman canlı ucu sıfıra çekiyor. Ölçemedim ama sinyal geldiğinde drain source arasındaki direnç değeri artıyor diye tahmin ediyorum.

Telefonun ses çıkışı ile amplifikatörün ses girişi arasındaki bağlantıyı kestim.

Girişte herhangi bir sinyal yokken Fişi tekrar taktığımda gürültünün var olduğunu gördüm. Bu sesi şöyle tanımlayabilirim...canlı uca dokunduğumuzda çıkan dırrr sesine benzetiyorum ama daha yüksek. Sanki amplifikatör peak power değerlerine çıkıyor gibi. Fişi çekmesem hoparlörüm sizlere ömür olabilir o derece yüksek çıkıyor...feci bir şey.

Devreyi daha önce 2013 yılında da çalıştırmıştım onda bu şekilde bir sorunla karşılaşmamıştım. Ancak O çalışma derli toplu bir çalışma değildi. Deneme amaçlı yaptığım bir devreydi. Zaten çalıştığını görünce yapılacak amplifikatörler listeme devreyi ekledim. Devreyi ele almak için ancak bu pandemi kısıtlamalarında evde tıkılı kalınca fırsat bulabildim. (Bu fet i devreye dahil etmemiştim.)

Devrenin girişinde 2SA 979 dual transistörü var. Bu transistörü birkaç yıl önce Çin'den satın aldım. Türkiye'de bulunmuyor. Eski çalıştırdığım devrede Dual transistör yerine iki adet 2SA 970 transistörlerini kullandım. Bu transistörleri hfe olarak eşleyip ön yüzlerine silikon gresi sürdüm. Birbirine ön yüzleri bakacak şekilde öpüştürüp dışına daralan makaron geçirdim. Bir nevi aynı kalıfta 2SA 979 çakması bir taransistör elde ettim. Başarılı da oldu. 2SA 970 düşük gürültülü bir transistör ve değerleri 2SA979a benziyor. Tam eşleşme sağlayabilmek için 20 adet 2SA 970 denemem gerekti:)

Girişte yer alan 3µ3 elektrolitik kondansatörü yerine kutupsuz kondansatör kullanacağım. Ancak henüz elimde olmadığı için elektrolitik kondansatör takmak zorunda kaldım.

Besleme devresini amplifikatörden ayrı olarak tasarladım. PCB tipi klemenslerle bağlantıları sağladım. Ortada besleme devresi iki yanda ise amplifikatör katları yer alacak şekilde devreyi kuracağım. Devredeki bütün GND noktalarını ayrı olarak besleme devresine taşıdım. Gözünüze kalabalık kablo yığını gibi gelebilir ama Ground problemleri can sıkıcı olabiliyor. Tam anlamıyla bir yıldız şasi yöntemi kullandım. Besleme devresine baktığınızda ne dediğimi anlayacaksınız.

Bu arada amplifikatörün power katı hariç her katı ayrı ayrı regüle besleme ile çalışıyor. Zaten buradaki tasarımdaki özen bu amplifikatörü yapmak için beni tavlamıştı. 

Not: Besleme katında çalıştırdıktan sonra ekleme yaptım. Devrede üst kısımda yer alan zener diyotlar 11V 1W yanlarındaki kondansatör ise 47µ/63V (zener diyot için 22V zener gerekiyordu bu zeneri bulamadım o nedenle iki tane seri bağladım.) Bu zenerlerin önündeki direnci ise 1K 5W taş direnç+ 470 ohm 3W bir direnci paralel bağlayarak elde ettim. 320 ohm 3W gibi bir değer oluyor.

Devrenin orjinalini Google'da Luxman L215 service manual olarak aratınca ücretsiz edinebiliyoruz. Telif hakkı sorunu olacağını düşünmüyorum çünkü zaman aşımı olmuş bir devre ancak yine de emin olamadığım için eklemedim.

Böyle bir sorunla karşılaşan varsa ya da bana bu sorunun kaynağı hakkında fikir verebilecek bir arkadaş olursa çok sevinirim. En son bu feti iptal edeceğim ama sorunu hasır altı etmiş olurum. Bu işin güzel yanı da bir şeyler öğrenmek.

Girizgah baya uzun oldu. İlgilenenlere teşekkür ederim.

Saygılar

Sorun kısmen çözüldü. Girişte sinyal yokken artık gürültü çıkmıyor. Yine de kazancın yüksek olduğunu hissedebiliyoruz.

Pek ilgilenen yok ama yine de sorunun çözümü için yararlı olan şeyleri yazayım.

Girişte kullandığım Android telefonla alakalı galiba sorun. Kulaklık jaklarındaki mikrofon bölümü yüzündün olduğunu düşünüyorum. Nokia 5800 telefon ile denedim bu tarz bir problem olmadı. Nokia 5800 ın kulaklık jakı biraz farklı. Android telefonlarda jak ucundan jakın dibine doğru L--R--GND--Mic şeklinde oluyor. Nokia 5800da ise L---R---mic---GND

Telefon farkı sorunun çözümünde yardımcı oldu. Girişteki 3µ3/25V elektrolitik kondansatör yerine 3µ3/250V Axial tip polyester kondansatör taktım. Bunun da büyük etkisi oldu sanırım. Bu kaba kondansatörlerin ilk kez bir yararını görüyorum:) Malzemeler yeni geldiği için devrenin ilk çalıştırılmasında kullanamamıştım. 2SK30 da aldım ama 2SK117 ile değerleri açısından neredeyse aynı olduğu için değiştirmeyeceğim.

Resimler gözükmüyor nedense birde link eklemeyi deneyeyim.

https://www.mediafire.com/file/9vhywgnz83ux7gc/Luksman+L-215.rar/file