Özgür İrade Sorunu

Kadercilik ya da determinizm açısından baktığımızda özgür irade yok gibi görünüyor. Dünyada sınırlı seçim yapıyorsak ya da evrende, özgür irade yine zarar görüyor. Sizin düşünceleriniz nelerdir?

Laplace şeytanı gibi düşünceler bana da çok mantıklı geliyor fakat şöyle bir sorun var. Asıl konu; her şeyin başından beri belli olduğu ve kaderde ne yazıyorsa onun gerçekleşeceği mi yoksa evrendeki her atomun yerini bilen ve her an her parametrenin gerçekleşme ihtimalini bilebilen bir varlığın ya da mekanizmanın her şeyi öngörebilmesi mi? Çünkü bu düşünce aslında kaderle alakalı gibi görünse de "bence" aynı değil...

Kader, fizik yasaları ya da ilahi bir güç ile temellendirilmiş olabilir o zaman gerçek anlamda özgür iradeden söz edemeyiz ama laplace şeytanı gibi bir şey olduğu zaman belirli olan şeyler anlıktır, kaderden söz edemeyiz. Her şartın her koşulun sana yürümeyi gerektiriyor olabilir ama sen istersen otura da bilirsin. Bütün koşullar yürümeni gerektirse bile ilahi bir güç oturmana engel olmaz. İlahi değil ama bu sefer fizik yasalarınca böyle bir zorlamaya maruz kalıyorsan (deterministik) yine oturmayı seçebilirsin ölsen de kalsan da başına ne gelirse gelsin yürümek ve oturmak arasında seçim yapmak yine sana bağlıdır. Böyle bir anda peki yürümeyi seçersen o zaman hayatta kaldığın için kaderin bunu gerektirdiğini savunabilir misin yine savunamayız değil mi?

Kadercilik açısından evet özgür iradeden bahsedemeyiz o konu bir kenarda dursun, determinizm için savunulan fikirde bir kader anlayışı mevcut değil en azından benim anladığım kadarıyla... O yüzden yukarıdaki yürüme oturma fikrini determinizm örneği olarak verdim.

Dolayısıyla "bence" bütün bu düşünce deneylerinin ve felsefik akımların ışığında özgür iradeden söz edebiliriz ama hala kaderin var olmadığını savunamayız kesin bir şey diyemeyiz o yüzden bu konu tanrı gibi oksimorondur.

Benim fikrim bu şekilde.

Sebepsiz hiçbir şey olamayacağına göre determinizm gerçektir, kader gibi dini kavramlar saçmadır. Videodaki adamın da, kalemi dolabın üstüne koyması için bir sebebi vardı. Yaratılış varsa bile tanrı ya da tanrıların da yaratmak için bir sebebi vardı, yani olası tanrılar da determinizmin köleleri.

youtukyoutube

Fringe Season 3, Episode 3. Cool Openning. Fringe seems to be Copyrighted ™ and © by FOX

https://www.youtube.com/watch?v=lsubJyaHSMw

özgür irade yoktur zaten. bunu açıklayan bir sürü ünlü psikolog da gösterebilirim insani açıdan söylüyorsan

Elbette kadercilik kapsamında değerlendirilemez ama burada kadının iki seçeneği var ''çocuğu olacak'' ya da ''çocuğu olmayacak'', özellikle kısır olan insanlar ya da genetik olarak çocuğu olamayacak bireyin çocuğu hiçbir zaman olmayacak bu iki seçenekten birini seçme şansı bile yok. Burada bir kısıt ya da kısıtlama sorunu var.

Ama burda bir irade var şöyle ki; bebek tüp bebek yöntemi ile olmuş. Şimdi bu aile özgür iradesi ile bir tüp bebek merkezine gitmiş. Yani durup dururken normal yollarla bebek sahibi olmamışlar. Burada tüp bebek merkezine gitme gibi bir özgür iradeleri söz konusu.

Tüp bebek merkezine gitmeselerdi bebekleri olmayacaktı. Genel mantık bu yönde olur. Bu da özgür iradenin olduğunu gösterir diye düşünüyorum.

Genel mantıkla gidersek böyle, fakat kader konuşulunca susun şeklinde hadis olduğunu biliyorum, bu kader mevzusu biraz karışık olabilir, her ne kadar özgür iradeye inanıyorsam da bizim kavrayamayacağımız müdahaleler de olabilir belki, çünkü 56 yaşındaki bir kadının tüp bebek dahil çocuk sahibi olması mucize ötesi birşey, tüp bebek yaşı kadın için max 45-46'dır. İşte bu yüzden birşey de diyemiyorum, 56 yaşındaki kadının doğurması ancak kader gibi bir müdahale ile açıklanabilir gibi geliyor.