Üye Girişi
Bağlan Google+ ile Bağlan Facebook ile Bağlan
Yeni Kayıt
Tüm Forumlar
  • Tüm Forumlar
  • İşletim Sistemleri ve Yazılımlar
  • Mac OS
  • Bu Konuda
Şimdi Ara

Ryzenshine: Bir başka Ryzentosh (AMD Hackintosh) Konu Başlığı

Sıcak Fırsatlarda Tıklananlar
Editörün Seçtiği Fırsatlar
Daha Fazla
Bu Konudaki Kullanıcılar: Daha Az
2 Misafir - 2 Masaüstü
5 sn
85
Cevap
9
Favori
9.786
Tıklama
Daha Fazla
İstatistik
  • Konu İstatistikleri Yükleniyor
Konuya Özel
7 oy
Öne Çıkar
Cevapla
Sayfa: 12345
Sayfaya Git
Git
sonraki
Giriş
Mesaj
  • Ryzenshine: Bir başka Ryzentosh (AMD Hackintosh) Konu Başlığı

    Bu konuda sayısız konu başlığı var ama bende kendi deneyimlerim ve anlatım tarzımla katkıda bulunmak istiyorum.

    Ryzenshine: Bir başka Ryzentosh (AMD Hackintosh) Konu Başlığı

    NEDEN AMD RYZEN İLE HACKINTOSH ?

    Özellikle Zen 2 mimarisiyle beraber, AMD işlemciler hem çok izlekli (multi threaded) hem de tekli izlekli uygulamaların çoğunda performans tacını aynı işlemci paketi içerisinde rakibi Intel'e göre daha çok çekirdekte sunarak perçinlemiş oldu.

    Fiyat, fayda ve performans üçlüsüne göre objektif bir şekilde şu anda paranızı harcayabileceğiniz en iyi işlemci ve platformu sunuyor AMD.

    Bunu en iyi yeni piyasaya sürülen Mac Pro'nun performans sonuçlarında görüyoruz.

    Örneğin AMD Ryzen 3950X 750 USD maliyetiyle (ABD için), Mac Pro'larda orta seviye opsyionlardan 2100 USD seviyesindeki Intel Xeon W-3245'i rahatlıkla hem tek hem de çoklu izlek performansında geçiyor.

    Apple'ın Intel'le anlaşması ticari olarak büyük ihtimalle AMD'ye geçişini mantıksız kılıyordur bu yüzden yakın zaman zarfı içerisinde Apple tarafında değişiklik olacağını düşünmüyorum. Apple, tamamen kendi tahminlerime dayalı olarak, 2019 Mac Pro'ların ekonomik ömrünü 4-5 yıl belirlediyse ve mevcut platformu en az 18-24 ay satmayı planlıyorsa (Intel'de yeni Xeon'lar gecikti), mantıken önümüzdeki 4-5 sene içerisinde AMD'ye geçmeyecektir. Yine olası ARM tabanlı sistemlerde en azından ilk başlarda HPC tarafına konumlanmayacaktır.

    Bu açıdan, uygun maliyete çok izlekli yüksek performans için ancak AMD Ryzen veya Threadripper bazlı Hackintosh mantıklı bir seçenek olabiliyor.

    AMD RYZEN HACKINTOSH KİMLERE UYGUN DEĞİL ? NELER ÇALIŞMIYOR ?

    Hackintosh adından da mütevellit tamamen hack'lenerek gayri resmi şekilde MacOS'un çalıştırılmasını ifade ediyor. Zaten tamamen Apple'ın EULA yani Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi'ne aykırı - ancak Apple donanımı üzerinde MacOS çalıştırabiliyorsunuz. Bunun dışında Apple x86 platformunda Intel ile antlaşmasına istinaden sadece Intel platformunu kullanıyor ve MacOS ile üzerinde çalışan uygulamalar da bu yüzden Intel işlemcilerde yer alan komut setlerine göre optimize edilmiş durumda. Bu da Intel ve AMD'nin komut setleri ile ilgili karşılıklı paylaşım antlaşması olmasına rağmen bazı kendilerine özgü farklılıklardan dolayı uyumsuzluk ve sorunlara yol açıyor. Buna ek olarak, ihtiyaçta olmadığından AMD ile ilgili bazı sürücü ve optimizasyonlarda yine MacOS'ta yer almıyor.

    Peki bunlara istinaden Ryzentosh kimler için uygun değil ? Madde madde nelerin çalışmadığına (ve belki hiç bir zaman da çalışmayacak) bir göz atalım.

    Eğer buradaki kısmi çözümü olan veya olmayan madde veya maddelerden etkileniyorsanız AMD Ryzentosh Hackintosh sizin için uygun değil.



    • Sanallaştırma: AMD ve Intel sanallaştırma konusunda farklı komut setlerine sahipler. Bu yüzden AMD bazlı bir Hackintosh sanallaştırma konusunda bir takım kısıtlamalara sahip. Bundan sanallaştırmayı kullanan pek çok uygulama etkileniyor. Örneğin Paralles, VMWare'in yeni sürümleri, Docker (app olarak), Android Studio vs gibi. Öte yandan VirtualBox düzgün çalışıyor.

      Kim Etkileniyor: İki tip kullanıcı için bu dezavantaj. İlki MacOS ile VirtualBox harici sanallaştırma yapıp Windows altında örneğin oyun oynamak isteyenler. İkincisi ise yazılım geliştiriciler. Apple Xcode altında simülatör düzgün çalışırken Android Studio altında emülatör çalışmıyor.

      Çözüm: Kısa vadede bir çözüm gözükmüyor. Ama durum tamamen umutsuz da değil. Docker rahatlıkla Homebrew veya alternatif metotlarla kurulabiliyor. Android Studio içinde 3.parti simulatörler kullanmak mümkün. VirtualBox görece sorunsuz çalışıyor ama tabii Paralels gibi bir DirectX 11 performansı da sunmuyor.

    • Adobe CC: Adobe'nin CC uygulamaları Intel'e özel tarihi (ancient!) kodlar içerdiği için AMD Ryzentosh'larda çöküyor ve sağlıklı çalışmıyor.

      Kim Etkileniyor: Adobe CC uygulamalarıyla çalışan herkes.

      Çözüm: Photoshop ve Illustrator gibi uygulamalar için Intel işlemcilerle ilgili bir kaç plugin'in devre dışı bırakılması yoluyla geçici çözümler mevcut ama her güncelleme ile aynı işlemi yapmak gerekiyor. Bir de tüm CC ürünlerinde sonuç vermeyebiliyor.

      Bkz:
      Gist
      To fix adobe products crashes on AMD hackintosh
      https://gist.github.com/XLNCs/86d7a391e46f85a04d28db171656b458


    • Intel QuickSync Video: Intel işlemcilerde yer alan donanımsal video kodlayıcı tamamen Intel'e ait bir özellik ve AMD'de karşılığı yok.

      Kim Etkileniyor: Herkes

      Çözüm: Bu özellik sadece masaüstü işlemcilerde mevcut dolayısıyla Mac Pro veya iMac Pro sahipleri de bundan faydalanamıyor. Zaten FCP X'te video işleme süresini çok kısaltsa da video kalitesinde yazılımla işlemeye göre daha kötü. Ek olarak Mac Pro ve iMac Pro'lar yüzünden ekran kartı ile Metal kullanılarak gayet etkin ve hızlı şekilde video işlemek mümkün. Bu açıdan pek problem teşkil etmiyor.

    • Güncellemeler: MacOS temel ve nokta güncellemelerinde aynı Intel Hackintosh'larda olduğu gibi deneme yanılma yöntemi gerekli. Intel'lere göre belki bir miktar daha fazla efor isteyebiliyor ama gün geçtikçe bu da azalıyor.

      Kim Etkileniyor: Herkes

      Çözüm: Hackintosh sahnesindeki önemli isimler Intel ve AMD için iyi çözümler geliştiriyor.

    • 32-Bit: AMD bazlı Hackintosh'lar sadece 64-bit uyumlu dolayısıyla 32-bit uygulamalar çalışmıyor.

      Kim Etkileniyor: Herkes

      Çözüm: MacOS 10.15 Catalina ile Apple resmi olarak 32-bit desteğini kaldırdı. Dolayısıyla sorun kendi kendine çözüldü. Eğer Mojave ve öncesi sürümleri kullanmak niyetindeyseniz herhangi bir çözüm söz konusu değil ve muhtemelen olmayacaktır da.




    AMD RYZEN HACKINTOSH KİMLERE UYGUN ? NELER ÇALIŞIYOR ?

    Üstteki maddeler haricindeki temel her şey çalışıyor.

    Örneğin temel hizmetlerden iCloud, Facetime, iMessage, Handoff, Airdrop, Sidecar, Apple Watch ile kilit açma vb. tamamı kullanılabiliyor. Bu servisler içinde Wifi ve Bluetooth desteği gerektirenler için, AMD ve Intel tüm Hackintosh'lar da, Apple uyumlu Broadcom çipsetli PCIe veya M2 Wifi/BT kartı gerekiyor.

    Yazılımcıysanız, Xcode, simulatörler dahil, çalışıyor.

    Final Cut Pro X, Logic Pro X, iMovie, Gearageband vs sorunsuz yüksek performans sunuyor.

    Matlab vs gibi bilimsel uygulamalar bir iki müdahale ile çalıştırılabiliyor. (Matlab için performansı düzeltmek adına Windows ve Linux altında da AMD işlemci kullanıyorsanız bir iki müdahale gerekiyor aynı kategori altında olmasa da)

    Açıkçası MacOS alternatifi olmayan, çok izlekli performans gerektiren uygulamalarda AMD Ryzentosh oldukça iyi bir alternatif.


    NASIL YAPARIM ?

    Türkçe ve farklı diilerde sayısız rehber var ama bende kısaca değinmek istiyorum.

    Öncelikle MacOS işletim sistemini boot edebilmek yani başlatabilmek için bir Bootloader yani başlatma yükleyicisi gerekiyor.

    Bu yazılım donanıma neyi başlatabileceğini söyleyip işletim sistemini yükleyebilmek için gerekli. Ama Bootloader'ın bir başka görevi daha var o da basitçe MacOS işletim sistemine yalan söyleyip onu hazırlamak. MacOS işletim sistemi normal şartlarda sadece Apple donanımında belli başlı ayarlarla çalışmak için tasarlanmış olduğundan Hackintosh söz konusu olduğunda kandırılması ve ikna edilmesi gerekiyor. Dolayısıyla Bootloader bu açıdan en önemli bileşen.

    İki seçeceğiniz var: emektar Clover ve yeni OpenCore.

    Ben bu postta OpenCore'dan bahsedeceğim; belki daha sonra Clover ile ilgili de bilgi ekleyebilirim.

    OpenCore, Clover'ın yetersizlikleri, limitasyonları ve güvenlik konusundaki açıklıkları kapatmak için modern bir altyapı ile kurgulanmış.

    Açıkcası henüz daha alpha aşamasında ama buna rağmen Clover'a nazaran çok daha iyi performans sunuyor.

    Kurulumu Clover'a kıyasla daha çetrefilli gibi gözükse de aslında oldukça kolay.

    HANGİ DONANIMLA UYUMLU ?

    Teknik olarak tüm AMD Ryzen işlemciler ve ilgili çipsetlerle Ryzentosh oluşturabilmek mümkün.

    Buna entegre grafikli G serisi işlemcilerde dahil fakat G serisi bir işlemci kullandığınızda mutlaka harici bir ekran kartı kullanmalısınız zira entegre grafik Apple tarafından desteklenmediği için kesinlikle çalışmayacaktır.

    FX ailesi işlemcilerle de Hackintosh'a adım atılabilir ama ben bu post içerisinde sadece Ryzen'e göre bilgi aktarıyor olacağım.

    Ses, ön panel ses ve USB'lerin kullanım durumu anakarttan anakarta değişiklik gösterebiliyor.

    Ekran kartı olarak Apple'ın destek verdiği AMD ekran kartlarından birisini kullanmalısınız.

    Nvidia ile görüntü alabilirsiniz ama Apple Nvidia'ya destek vermediği ve Nvidia'nın da son web sürücüleri artık çok eskidiği için eski bir kaç Nvidia ekran kartı hariç kullanmak mantıksız.

    Yüksek performanslı bir sistem istiyorsanız AMD ekran kartı kaçınılmaz.

    RAM olarak minimum 4 GB, ideal minimum olarak 8 GB mantıklı.

    Atlanan detaylardan birisi de AMD Ryzen işlemciler/çipsetler, ECC desteğine sahip.

    Ama bu desteğin fiilen çalışıp çalışmaması tamamen anakart üreticinizin insiyatifinde.

    Dolayısıyla Mac Pro'lar gibi ECC bellek kullanabilirsiniz.

    Bir başka önemli bilgi de her ne kadar Ryzen işlemciler en fazla 64 GB'a kadar bellek destekleseler de bazı uygun fiyatlı B350 anakartlarla dahi 128 GB'a kadar çıkanlar olmuş.

    Muhtemelen yazdığım postu okuyacaklar içerisinde buna ihtiyacı olan çıkmaz ama ciddi iş yapacaksanız 32 veya 64 GB RAM ile rahatça kullanabilir, 128 GB'ı da anakart seçiminize bağlı olarak zorlayabilirsiniz.

    AMD RYZEN İŞLEMCİLİ DİZÜSTÜ BİLGİSAYARLAR İLE RYZENTOSH YAPILABİLİR Mİ?

    Hayır.

    Apple bugüne kadar hiç bir mobil cihazında AMD işlemc, çipset ve entegre grafik kartı kullanmadığı için MacOS'ta bunlar için destek söz konusu değil.

    Mevcut 3000 ve 4000 serisi mobil işlemcili dahili ekran kartlı dizüstü bilgisayarlar ile MacOS'u kurmanız mümkün fakat dahili ekran kartı desteklenmediği için donanımsal hızlandırma olmayacağından arayüz kullanılmaz olacaktır. Aynı zamanda mobil işlemcilere ait sürücüler de mevcut olmadığından güç yönetimi düzgün çalışmayacak ve pil hızlı tükenecektir. Eğer harici ekran kartlı bir dizüstünüz varsa AMD ya da Nvidia, yine bu ekran kartlarının hiç birisi desteklenmediğinden donanımsal hızlandırma yine devrede olmayacaktır.

    Bu görünen gelecekte değişecek bir durum değil. ARM işlemciyle geçis açıklandığı için eğer mobil bir Hackintosh yapmak istiyorsanız tek şansınız Intel tabanlı uygun sistemler.


    HANGİ AŞAMALARDAN GEÇECEĞİM ?

    Önelikle Ryzentosh'unuzu kurabilmek için Windows veya Linux altında hazırlıklarınızı yapabilirsiniz; MacOS'a mahkum değilsiniz.

    Alternatif olarak MacOS kurulu bir sanal makineniz varsa hedef diski fiziksel bir disk olarak göstererek olayı daha da kolaylaştırabilir ve direkt sanal makine içerisinden fiziksel diske hiç bir ekstra adım atmadan kurulum yapabilirsiniz. Bu çok avantajlı zira ön hazırlık ve kurulum aşamalarını tek kalemde çözmüş oluyorsunuz.

    Öte yandan MacOS sanal makinesine sahip olanların bu yazıyı okuyanlar içinde çok yaygın olmadığını da tahmin ediyorum.

    Aşamalar şu şekilde:

    1) Ön hazırlık ve MacOS kurulum USB'sini hazırlama
    2) Kurulum
    3) Kurulum sonrası ayarlar
    4) Evetli olsun, güle güle kullanın

    Hiç bir aşama yıpratıcı olmayacak. Yeter ki anlayarak ve dikkat ederek ilerleyin.

    Zaten bu postta amacım mümkün olabilecek en az sayıda dosya ve araç ile Ryzentosh'a ulaşmanız.


    ÖN HAZIRLIK, GEREKLİ BİLGİ VE ARAÇLAR

    - Varsayılan ayarlara döndürülmüş BIOS
    - USB 2.0 (!) portlarına bağlı klavye ve fare

    - Aktif Internet bağlantısı
    - 4 GB veya üstü kapasitede boş bir USB bellek
    - Windows veya Linux
    - Python -https://www.python.org/downloads/
    - MacOS kurulumu için ayrı bir sabit disk

    - GibMacOS -
    GitHub
    corpnewt/gibMacOS
    https://github.com/corpnewt/gibMacOS


    - OpenCorePkg -https://github-production-release-asset-2e65be.s3.amazonaws.com/179354282/d35f9b80-fb29-11e9-8ec0-3a6e65432cd4?X-Amz-Algorithm=AWS4-HMAC-SHA256&X-Amz-Credential=AKIAIWNJYAX4CSVEH53A%2F20191231%2Fus-east-1%2Fs3%2Faws4_request&X-Amz-Date=20191231T115504Z&X-Amz-Expires=300&X-Amz-Signature=c88e7894d43c3dcb0e2d7aaa935a2f93a57f8de2d700881c538945f56878b8f8&X-Amz-SignedHeaders=host&actor_id=0&response-content-disposition=attachment%3B%20filename%3DOpenCore-0.5.2-RELEASE.zip&response-content-type=application%2Foctet-stream

    - ProperTree -
    GitHub
    corpnewt/ProperTree
    https://github.com/corpnewt/ProperTree


    - Firmware Sürücü: FwRuntimeServices.efi
    - Firmware Sürücü: ApfsDriverLoader.efi
    - Firmware Sürücü: VBoxHfs.efi
    - Üsttekilerin tamamı için -
    GitHub
    acidanthera/AppleSupportPkg
    https://github.com/acidanthera/applesupportpkg/releases


    - Donanım Sürücü: WhateverGreen.kext -
    GitHub
    acidanthera/WhateverGreen
    https://github.com/acidanthera/whatevergreen/releases

    - Donanım Sürücü: VirtualSMC.kext -
    GitHub
    acidanthera/VirtualSMC
    https://github.com/acidanthera/VirtualSMC/releases

    - Donanım Sürücü (Ethernet): SmallTree-Intel-211-AT-PCIe-GBE.kext - *
    - Donanım Sürücü (Ethernet): RealtekRTL8111.kext -https://www.insanelymac.com/forum/files/file/88-realtekrtl8111-binary/
    - Donanım Sürücü (Ethernet): Intelmausiethernet.kext -https://www.insanelymac.com/forum/files/file/396-intelmausiethernet/
    - Donanım Sürücü: NullCPUPowerManagement.kext -https://noobsplanet.com/index.php?resources/nullcpupowermanagement.19/
    - Donanım Sürücü: Lilu.kext -
    GitHub
    acidanthera/Lilu
    https://github.com/acidanthera/lilu/releases

    - Donanım Sürücü: AppleMCEReporterDisabler.kext -
    GitHub
    AMD-OSX/AMD_Vanilla
    https://github.com/AMD-OSX/AMD_Vanilla/tree/master/Extra

    - Donanım Sürücü: AppleALC.kext -
    GitHub
    acidanthera/AppleALC
    https://github.com/acidanthera/applealc/releases


    - AMD için AML Dosyası:
    GitHub
    khronokernel/Opencore-Vanilla-Desktop-Guide
    https://github.com/khronokernel/Opencore-Vanilla-Desktop-Guide/blob/master/extra-files/SSDT-EC-AMD.aml


    - Hackintool (MacOS) -http://headsoft.com.au/download/mac/Hackintool.zip

    ÖN HAZIRLIK VE KURULUM USB’SİNİ HAZIRLAMA

    Dosyaları indirmeden önce mutlaka bilgisayarınızı hazırlayın. BIOS’a girerek ayarları “DEFAULT” yani “VARSAYILAN” olarak ayarlayın. Mevcut ayarları kaybetmek istemiyorsanız artık pek çok BIOS’ta bulunan profil özelliğinden faydalanarak bir profile atayın.

    Fare ve klavyenizi USB 2.0 portlarına alın. PS/2 kullanıyorsanız mutlaka çıkartın ve USB çevre aygıtı ile işe başlamaya hazırlanın. Bu arada korkmayın, arzu ederseniz kurulumdan sonra istediğiniz USB portunu kullanabilirsiniz – amaç kurulumda ters gidebilecek değişkenleri olabildiğince azaltmak.

    Donanımla ilgili kısımları hallettikten sonra üstteki yazılımları indirerek ön hazırlığın bu kısmına geçebilirsiniz.

    Bu noktadan sonra Windows işletim sistemini hedef alarak ilerleyeceğim; Linux tarafında da süreç hemen hemen aynı ve yine burada yazılanlar geçerli. Zaten işin kritik kısımlarında kullanılacak araçlar Windows/Linux ve hatta MacOS altında da çalışıyor.

    Üstteki listedeki her kalemi indirin – tek istisna Ethernet sürücüsü olabilir. Listede Ethernet şeklinde belirtilen sürücülerden anakartınıza uygun olanı indirmeniz yeterli. Giriş, orta seviye anakartlarda daha çok Realtek, orta ve üst seviye anakartlarda ise Intel (211AT) yaygın. Ben i217v, 218v ve 219v desteği için mausi’ye de yer verdim ama AMD çipsetli anakartlarda 211AT kullanılıyor. Intel’in kendi çipsetlerinde yer alan düşük seviye destek yüzünden daha uygun maliyetli v serisi bu çipsetler kullanılırken AMD çipsetlerde bu destek olmadığından kendi donanım kabiliyeti daha iyi olan 211AT’ler kullanılıyor.

    Ethernet sürücüsü olayını da çözdüğünüzü varsayarak süreçte ilerlemeye devam edelim.

    USB’yi takın FAT32 formatlayın, bilgisayarınıza takılı kalsın.

    Python’u kurun. Kurarken tüm kullanıcılar için kurmaya özen gösterin; zaten varsayılan olarak öyle gelecektir dolayısıyla ekrandaki yönergeleri izleyerek kolayca kurabilirsiniz.

    Bir süre öncesine kadar MacOS kurulum dosyalarını indirebilme işlemi sadece MacOS altında yapılabilirken yeni birkaç araçla diğer işletim sistemleri altında da bu mümkün hale geldi.

    + GibMacOS’u zip dosyasından çıkartıp yönetici olarak GibMacOS batch dosyasını çalıştırın. MacOS kurulum dosyaları aynı klasör altında “macOS Downloads” klasörüne indireceğinden bulunduğu partisyonda yeterince boş alan olduğundan emin olun. 8 GB’ın biraz üzerinde bir işlemi gerçekleşecek!

    GibMacOS’u çalıştırınca karşınızda 1’den 6’ya kadar 6 farklı seçenek çıkacak (postun hazırlandığı tarih itibariyle). Seçeneklerden macOS Catalina’yı seçin; örneğin 1. Seçenek ise 1 yazıp Enter tuşuna basın. Dilerseniz Mojave’de (10.14) kurabilirsiniz ama bu posttaki anlatımlar Catalina’da kesin çalışacak şekilde yazıldı.

    İndirmenin başladığını göreceksiniz. Bağlantı hızınıza göre belirli bir süre alacaktır.

    Dosyanın kaynağı direkt Apple’ın kendi sunucuları, bunu da ekleyeyim.

    + GibMacOS indirmeyi bitirdikte sonra bu uygulamadan çıkın ve yine aynı klasör içerisindeki “MakeInstall” batch dosyasını yönetici olarak çalıştırın. MakeIntstall’u çalıştırdığınızda komut satırının en üstünde daha önce bilgisayarınıza takmış olduğunuz boş USB belleği gördüğünüzden emin olun. Ardından o diski Enter ile seçerek işlemi başlatın.

    MakeInstall bize kurulum için gerekli USB flaş belleği %90 oranında hazırlayacak.

    İşlem USB belleğe dosya yazıp Internet’ten Clover’ı indirip kurduğundan biraz zaman alacaktır. Sabırla bekleyin. Tamamlandıktan sonra size bunu bildirecektir.

    + Evetli olsun. GibMacOS, USB kurulum belleğini hazırladı. Lakin tam bizim istediğimiz gibi değil çünkü biz Clover’ı kullanmayacağız; yerine OpenCore ile ilerleyeceğiz. Buna bağlı olarak Windows Explorer altında USB flaş belleği açtığınızda bir dosya ve bir klasör göreceksiniz. İkisini de silin.

    + Sırada Ryzentosh’a can verecek olan OpenCore klasörünü ve ilgili konfigürasyon dosyasını oluşturmak var. Postun en teknik ve en çok dikkat gerektiren kısmı burası.

    + OpenCore zip dosyasını açın. Rahat çalışmak için içerisindeki EFI klasörünü bir başka yere, mesela masaüstünüze, taşıyın.

    + OpenCore ve Clover başka fonksiyonları yanında birer boot yöneticisi. Çalıştırıldıklarında MacOS’u Apple donanımı üzerinde olduğuna ikna ediyorlar.

    + OC adlı klasöre gidin. OC içerisindeki ACPI isimli klasörün içerisine indirdiğiniz SSDT-EC-AMD.aml dosyasını kopyalayın. Bu dosya AMD çipsetli anakartlardaki “Embedded Controller” ile ilgili fonksiyonları yamalıyor, devre dışı bırakıyor. İleride belki teknik detaylara ayrı bir postta girilebilir ama burada izah etsem de çoğunluk için çok teknik kaçacaktır diye düşünüyorum.

    + Drivers isimli klasör içerisine toplam 3 dosya olacak şekilde ApfsDriverLoader.efi, FwRuntimeServices.efi ve VBoxHfs.efi dosyalarını kopyalayın. Bu 3 adet dosya OpenCore altında MacOS’u çalıştırabilmek için olmazsa olmaz minimum dosyalar. Bundan daha sadeleştirmek dolayısıyla mümkün değil.

    + Kexts isimli klasör içerisine donanım sürücülerimizi kopyalayacağız. AppleALC.kext, AppleMCEReporterDisabler.kext, Lilu.kext, NullCPUPowerManagement.kext, ETHERNET sürücünüz mesela SmallTree-Intel-211-AT-PCIe-GBE.kext, VirtualSMC.kext, WhateverGreen.kext. Bu dosyalarda mümkün olan en yalın hal denebilir, bazılarını çıkartırsanız MacOS’u başlatabilirsiniz ama bazı fonksiyonları kaybedersiniz veya çökmeler olabilir.

    + Ve en son olarakta ilk açtığımız OpenCore klasörü içerisindeki Docs klasöründen Sample.plist dosyasını alarak direkt olarak OC klasörünün root’una kopyalıyoruz. Ardından adını config olarak değiştiriyoruz (config.plist).

    + Ryzentosh’un kritik noktası işte bu config.plist isimli konfigürasyon dosyası. Dosyayı düzenlemeden önce iki linke ulaşmamız gerekiyor.

    -
    khronokernel-2.gitbook.io
    Zen/ThreadRipper
    https://khronokernel-2.gitbook.io/opencore-vanilla-desktop-guide/amd-config.plist/amd-config

    -
    GitHub
    AMD-OSX/AMD_Vanilla
    https://github.com/AMD-OSX/AMD_Vanilla/tree/opencore/17h


    + Linkleri açtıktan sonra ProperTree isimli plist editörünün zip dosyasını açarak batch dosyasına tıklayarak uygulamayı çalıştırın. Çalıştırdıktan sonra File > Open ile config.plist dosyanızı açın.

    + Editör penceresinde – ve + işaretleriyle ağaç yapısı altındaki ilgili dalları açıp kapatabilirsiniz. Dosyada toplam 8 ana bölüm mevcut: ACPI, Booter, DeviceProperties, Kernel, Misc, NVRAM ,PlatformInfo ve UEFI. İlk yapmamız gereken AMD için elzem olan ve üstteki 17h linkinde bulunan yamayı yapıştırmak. Karışık gibi gözükse de yapmamız gereken tek şey sayfa açılınca patches.plist linkine tıklayarak içeriğe ulaşmak. Ardından açılan sayfada RAW’a tıklayın ve ham içeriğin tamamını seçerek kopyalayın. Bu içerik AMD platformu desteği için gerekli Kernel yamalarını içeriyor.

    + Doğru yere bu yama bilgilerini yapıştırmanın en kolay yolu File > New yaparak yeni bir dosya yaratmak, içeriği buraya yapıştırma ve ardından ağaç yapısında Kernel’in bir altında yer alan Patch’i seçerek kopyalamak ardından config.plist açık olan pencerede Kernel satırını seçip yapıştırmak.

    + Son adım ise konfigürasyon dosyasını AMD için gerekli ayarlarla donatmak. Üstteki amd-config linkindeki ayarları 8 ana bölüm için tek tek gerçekleştirin. 5-10 dakikanızı alacaktır ama bu sayede temel ayarlara aşina olacaksınız. Zaten örnek dosya üzerinde çoğu ayar rehberdeki gibi geliyor; çok fazla değişiklik yapmanız gerekmeyecek.

    + ACPI altında AML dosyasını TRUE ile devreye aldıktan sonra mutlaka PATH altındaki dosya yolunda dosyanın adının bire bir doğru olduğundan emin olun.

    + KERNEL > Add altında donanım sürücülerini oluştururken daima ilk sırada Lilu olmalı. Sıralama önemli. Lilu ardından dilediğiniz gibi ekleme yapabilirsiniz. AppleMCEReporterDisabler.kext için ExecutablePath altında dosya yolu belirtmeyin. Ama bunun aksine tüm diğer kext’ler için mutlaka ExecutablePath belirtin – Örn: Contents/MacOS/Lilu

    + Rehberdeki sesle ilgili DeviceProperties’e takılmayın; o işi MacOS kurulduktan sonra çok kolay şekilde çözebilirsiniz, aşağıda yazıyor olacak.

    + Boot-args altındaki boot argümanları için tavsiyem şu: -v debug=0x100 keepsyms=1 npci=0x2000. MacOS’a tamamen yerleştikten ve herşeyin çalıştığından emin olduktan sonra -v yani verbose parametresini kaldırabilirsiniz. Ama öncesinde bir problem olursa çözebilmek için yardımcı olacaktır.

    + Eğer config.plist dosyasını bitirdiğinizden eminseniz son adım dosyayı OC klasörünün root’una kopyalamak.

    + Ve EFI klasörümüz artık hazır. Şimdi EFI’yi USB belleğin içerisine kopyalayın.

    KURULUM

    Artık USB sürücü hazır olduğuna göre kuruluma geçebiliriz. Daha önce belirtmedim ama sırası gelmişkten altını çizeyim; UEFI olarak boot etmeniz gerekiyor.

    Boot etmeden önce MacOS’u hangi sabit diske kuracağınızı organize edin.

    Tavsiyem Windows/Linux kurulu diskinizin kablosunu çekip devre dışı bırakmanız veya NVME ise çıkartın.

    Bu yanlışlıkla kurulu olan düzeninize zarar vermenizi engelleyecektir.

    Zaten her zaman muhakkak yedek alın.

    + Kurulum USB’sinden bilgisayarı başlatın – anakartınıza göre F8, F11 vs tuşlar ile boot seçimi menüsüne ulaşabilirsiniz.

    + OpenCore yüklendiyse tebrikler ilk adımı başarıyla geçtiniz demektir. OpenCore ekranında MacOS kurulumu ile ilgili seçeneği klavyenizdeki üst sıradaki nümerik tuşla seçip Enter’a basın. Eğer her şey yolundaysa SSD bir diskte ortalama 1-2 dakika içerisinde MacOS kurulum ekranı karşınıza gelecektir. Unutmayın kurulumu başlatırsanız disk seçemezsiniz ve devam edemezsiniz. Bu yüzden Reinstall seçeneği ile kurulumu başlatmadan önce muhakkak Disk Utility ile kurulum yapacağınız diski formatlayın. Disk Utility’nin varsayılan önerileriyle bu işlemi yapabilirsiniz. Tahminen APFS olarak formatlanmış olan diskinizde kurulumu gerçekleştirebilirsiniz.

    + Kurulum 1 saat civarı sürebilir; yavaş bir disk ve Internet bağlantısıyla bir miktar daha uzun sürebilir veya tam tersi durumda kısalabilir.

    Arada bilgisayar birkaç defa başlayacaktır – bilgisayarın başında durmalı ve her defasında USB’den boot edip OpenCore menüsü altından doğru seçenek ile ilerlemelisiniz.

    + Kurulum bittikten sonra MacOS’un giriş ayarlarıyla ilgili seçimler karşınıza gelecek. Bu aşamada iCloud’a ve Apple hesabınıza henüz giriş yapmayın. Daha sonra yapacağınız birkaç ayar sonrası MacOS altından giriş yapmalısınız.

    + Tebrikler, masaüstünü görüyor olmalısınız.

    KURULUM SONRASI AYARLAR

    Artık yüksek performansıyla işlerinizi çok hızlı bir şekilde görebilmenizi sağlayacak olan Ryzenshine Ryzentosh’unuzu kalıcı olarak devreye almakta son adımlardasınız.

    + config.plist altında DeviceProperties ile ilgili herhangi bir ayar yapmamıştık bu yüzden masaüstünde ilk fark edeceğiniz sesin çalışmadığı olacaktır. O aşamada işlem yapmamamızın nedeni bu işlemi MacOS altında çok daha kolay çözebileceğiniz için. Daha önce indirdiğiniz Hackintool’u çalıştırın. Çalıştırdıktan sonra Audio sekmesine giderek kolonları sıralayıp HDEF ile ilgili değeri kopyalayın. Bu değeri kopyaladıktan sonra USB diskinizdeki config.plist dosyanızı bu sefer MacOS altından ProperTree ile düzenlemek üzere açın.

    +DeviceProperties ADD altına bu değeri yapıştırın. Hemen altındaki satırda layout-id diye bir başka parametre göreceksiniz. Bu parametre anakart üzerindeki ses kanallarının doğru haritasını seçmenizi sağlıyor yani sağ-sol, merkez-sub vs gibi çıktıların arkadaki doğru 3.5 mm jacklerde tanımlanmasına olanak tanıyor. Şu linkten faydalanarak hangi ses CODEC'i varsa anakartınızda deneyebileceğiniz layout'ları bulabilirsiniz:

    -
    GitHub
    acidanthera/AppleALC
    https://github.com/acidanthera/applealc/wiki/supported-codecs


    Genellikle layout 1 çalışıyor: 01000000 ama her anakartta farklı.

    + İkinci yapacağınız config.plist değişikliği ise iCloud, iMessage, Facetime vb. benzeri Apple servislerinin çalışabilmesi için bilgisayarınıza seri numarası üretmek.

    MacOS'un masaüstüne ulaşmadan önce iCloud'a giriş yapmamanız o aşamada henüz bir seri no vs olmadığından başarısız olacağınız içindi.

    Hacktool'u yeniden çalıştırın. Info sekmesinden Serial Generator'a ulaşın. Bir kaç defa alttaki daire ikona tıklayarak yeri seri no üretin. ProperTree'de açık olan config.plist'te PlatformInfo'ya ulaşın.

    ProperTree'de PlatformInfo ilk satırındaki MLB'ye Hackintool'un ürettiği Board Serial Number'ı yapıştırın. System serial number'a da Hackintool'daki Serial Number'ı yapıştırmalısınız. ROM bölümüne MacOS settings altında Network ardından Hardware'e giderek görebileceğiniz Ethernet kartınızın MAC id'sini aralardaki iki nokta üst üste olmadan yazmalısınız. En son SystemUUID'yi de oluşturdunuz mu bu işte tamamlanmış olacak. SystemUUID için Terminal'i açın ve uuidgen komutunu girip ENTER'a basıp üretilen UUID'yi ProperTree'de ilgili alana girin. Geçmiş olsun.

    + sudo diskutil mount EFI komutunu Terminal'e girerek Hackintosh'unuzun EFI klasörüne ulaşın. Buraya USB'deki EFI klasörünü kopyalayın. Bu sayede artık USB bellek olmaksızın direkt sabit diskinizden boot edebileceksiniz. Herhangi bir sorun olursa da USB'yi yine kullanabilirsiniz.

    + Bilgisayarı yeniden başlatıp OpenCore ile MacOS'tan boot edin. Artık hem sesin hem de iCloud vb. servislerin giriş yaptıktan sonra çalışıyor olması lazım.

    + Apple net olarak açıklamadığı bazı kriterlere göre iMessage, Facetime gibi hizmetleri bu gibi sistemlerde bazen güvenlik sebebiyle kilitleyebiliyor - böyle bir mesaj alırsanız ve seri no vs gibi her şey doğruysa Apple ile iletişime geçip Hackintosh'a özgü bloku kaldırmadan çalıştıramayabilirsiniz. Nette daha detaylı bilgi alabileceğiniz çok sayıda kaynak mevcut.

    FİNAL ve TEŞEKKÜRLER

    + Hackintosh ve Ryzentosh sahnesine emek vermiş, veren ve süreci hem mümkün kılıp hem de bu kadar kolaylaştıran tüm geliştiricilere teşekkürler. Linklerini verdiğim uygulama ve rehberlerin yazarlarına ayrıca teşekkür ederim.

    + Ryzenshine kelimesini Quinn'den (SnazzyLabs) çaldım; ilgili videoya göz atmak için:
    Snazzy Labsyoutube
    AMD HACK MAC KILLS THE NEW MAC PRO!
    https://www.youtube.com/watch?v=AXg9sMuGxB0
    - Ryzen 3900X'ün Hackintosh'ta neler yapabileceğini görmek istiyorsanız mutlaka izleyin.

    + Son olarak yazdıklarımı kolaylaştırmak adına özellikle ASUS B350, B450 gibi anakartlarda sorunsuz çalışan EFI örneğini ekte bulabilirsiniz.
    gofile.io
    Gofile - File sharing platform, anonymous and free
    https://gofile.io/?c=QoQHbg



    < Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi netmaster -- 21 Temmuz 2020; 11:32:7 >







  • Çok güzel rehber olmuş. Elinize sağlık. Ben merakımdan ötürü muhakkak kuracağım.

    < Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >
  • nightsniffer kullanıcısına yanıt
    Teşekkürler, umarım faydalı olur. AMD Ryzen ile MacOS'un çoklu çekirdek yapısı oldukça iyi ölçeklenip performans veriyor.
  • GitHub
    acidanthera/OpenCorePkg
    https://github.com/acidanthera/OpenCorePkg/releases


    13 Ocak tarihinde OpenCore 0.5.4 sürümü yayınlandı.

    Üstte yazımda belirttiğim üzere OpenCore henüz beta seviyesinde bile olmadığından ve gelişimi çok hızlı devam ettiğinden sürümler arasında büyük farklılıklar olabiliyor.

    Öte yandan üstteki adımları takip ederek ve/veya eklediğim örnek dosyaları indirirek Ryzentosh yaptıysanız ve 0.5.4'e güncelleme yapacaksanız görebildiğim kadarıyla sadece 1 adet değişiklik yaptığınız takdirde sorunsuz olarak Ryzenthosh Hackintosh'unuzu kullanmaya devam edebiliyorsunuz.

    OPENCORE GÜNCELLEMESİNİ NASIL YAPARIM ?
    GitHub
    acidanthera/OpenCorePkg
    https://github.com/acidanthera/OpenCorePkg/releases
    adresinden güncel sürümü indirin ve sıkıştırılmış dosyayı açın. Mevcut boot klasörünüzü YEDEKLEYİN ! Ardından EFI - BOOT klasörü altındaki Bootx64.efi dosyasını mevcuttaki aynı yerdeki dosyanın üzerine kopyalayın. Aynı işlemi OC klasörü altındaki OpenCore.efi ve DRIVERS altındaki FwRuntimeServices.efi dosyaları içinde yapın. Bu 3 adet dosyayı değişmeniz güncelleme işlemi için yeterli.

    Öte yandan diğer KEXT dosyalarınızı da ara ara güncellemeyi, öncesinde muhakkak yedek alarak, unutmayın. Bu işi MacOS altındayken EFI klasörünü mount ederek Hackintool'la da yapabilirsiniz.

    PROBLEM:

    OpenCore 0.5.4 sürümünde boot loader seçim ekranında USB klavye çalışmıyor.

    ÇÖZÜM:

    ProperTree editörü ile config.plist dosyanızı açın. UEFI başlığı altında yer alan KeySupport parametresini TRUE yapın. Dosyayı kaydedip bilgisayarınızı OpenCore ile yeniden başlatın. Sorunsuzca MacOS'unuz açılacak olmalı.

    Ek olarak eğer birden fazla işletim sistemine sahipseniz (Windows, Linux, FreeBSD vs.) OpenCore 0.5.4 ile ilk açılışta bilgisayarın boot sıralaması OpenCore ilk sırada olacak şekilde değişebilir; endişelenmeyin. BIOS'a girip tekrar sıralamayı düzeltebilirsiniz.

    Geçmiş olsun :)




  • ryzentosh kullanan biri olarak kesinlikle macbook promdan daha performansli calistigini soyleyebilirim

    < Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >
  • ÇevreMühendisi kullanıcısına yanıt
    Her ne kadar Apple, Intel ile yaptığı anlaşma yüzünden Intel'in işlemci ve teknoloji yol haritasına bağlı olsa da MacOS Grand Central Dispatch ve benzeri kernel üzerindeki optimizasyonlar sayesinde bol izleği (thread) seviyor ve iyi yönetiyor.

    Dolayısıyla da AMD'nin bol çekirdekli ve izlekli işlemcileri MacOS altında iyi iş çıkartıyor - özellikle de Zen 3 işlemcileri olabildiğince yüksek çekirdek performansıyla çalıştırdığınızda Intel çözümlerinden daha iyi performans sunuyor (AVX512 destekli uygulamalar ve diğer özel durumlar hariç tabii).

    Bu arada Ryzentosh'larda Adobe CC ürünlerinde hali hazırda problem olması abonelikle çalışan Adobe yerine Affinity, Pixelmator, Acorn gibi ürünleri alternatif düşünmek için iyi bir sebep olabilir.

    Özellikle Affinity Designer, Publisher, Photo ile Pixelmator hem çok daha düşük maliyetleri hem de kabiliyetleri ve hızları ile harika alternatifler. Öğrenme eğrisi var bu bir gerçek ama "no pain, no gain".
    https://affinity.serif.com/en-us/
    https://www.pixelmator.com/pro/




  • quote:

    Orijinalden alıntı: netmaster

    Her ne kadar Apple, Intel ile yaptığı anlaşma yüzünden Intel'in işlemci ve teknoloji yol haritasına bağlı olsa da MacOS Grand Central Dispatch ve benzeri kernel üzerindeki optimizasyonlar sayesinde bol izleği (thread) seviyor ve iyi yönetiyor.

    Dolayısıyla da AMD'nin bol çekirdekli ve izlekli işlemcileri MacOS altında iyi iş çıkartıyor - özellikle de Zen 3 işlemcileri olabildiğince yüksek çekirdek performansıyla çalıştırdığınızda Intel çözümlerinden daha iyi performans sunuyor (AVX512 destekli uygulamalar ve diğer özel durumlar hariç tabii).

    Bu arada Ryzentosh'larda Adobe CC ürünlerinde hali hazırda problem olması abonelikle çalışan Adobe yerine Affinity, Pixelmator, Acorn gibi ürünleri alternatif düşünmek için iyi bir sebep olabilir.

    Özellikle Affinity Designer, Publisher, Photo ile Pixelmator hem çok daha düşük maliyetleri hem de kabiliyetleri ve hızları ile harika alternatifler. Öğrenme eğrisi var bu bir gerçek ama "no pain, no gain".
    https://affinity.serif.com/en-us/
    https://www.pixelmator.com/pro/
    sence clover mi opencore mu daha iyi?

    < Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >




  • Apple arm mimarisine geçince Hackintosh olayı bitecek. Bu çok güzel bir gelişme. Böylelikle Apple bilgisayar kullanımı daha da düşecektir
  • imzamda ki sisteme catalina'yı yükledim, windows'u tamamen bıraktım. iMac gibi oldu cihaz.
  • ryzen sistemlere kesinlikle opencore kullanin

    < Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >
  • Ben de Ryzen 3700x + RX590 + nvme2 + x470 ile dual boot yaptim. Windowsu 240 gb lik 2. Ssd alip ona kurdum. Efsane oldu. Video, fcpx ve diğer işler için macOS, oyun için ve Adobe programları icin ise Windows kullanıyorum.

    Cinebench R20 çoklu çekirdekte MACOS kısmında 5250 puan civarı alıyorum.



    < Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi anticor -- 24 Ocak 2020; 20:50:26 >
    < Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >
  • ÇevreMühendisi kullanıcısına yanıt
    Bilgisayar okur yazarlığı iyi olanlar için OpenCore çok daha iyi bir çözüm.

    Öte yandan henüz geliştiricilerinin de belirttiği üzere BETA aşamasında olmadığından ve her bir sürüm arası fazla değişim olduğundan bir miktar daha fazla sorun çözümü gerektirebiliyor.

    Üstteki postumda avantajlarından zaten bahsetmiştim ama kısaca yinelemek gerekirse daha hızlı, daha güvenli ve daha çok gelecek vaadediyor.

    Lakin Clover'ın son sürümlerinde de iyileşmeler var.
  • opencore da imesaage ve icloud aktif edemedim, smbios degistirip uuid, sn leri degistirmeme ragmen. sorunu siz de yasiyor misunuz ?

    < Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >
  • ÇevreMühendisi kullanıcısına yanıt
    Merhabalar.
    Öncelikle sistemde uygun serial girilmeli, confing dosyasını open core ile açtıktan sonra platformdan iMac seçip key üretiyorsunuz. Ayrıntılı rehberi buradan bulabilirsiniz;https://osxinfo.net/konu/hackintosh-cihazlarda-imessage-etkinlestirmek.84/
    Aktif ettikten sonra keyi doğrulayın ve tavsiyem bir daha hiç değiştirmeyin,, dosyalarınızın yedeklerini alın. Detaylı bilgi rehberde mevcut.

    appleid web üzerinden girip hesaptaki tüm cihazları silin, key ürettiğiniz cihaz burada görünür olacak.

    tüm bu aşamalara rağmen halen iCloud tanımlanmıyorsa, kullandığınız hesap ile 1 defaya mahsus apple cihaza giriş yapmak zorundasınız. hesap hiç girmediyse yine de olmuyor. cihaz olarak, iPad,iphone vs.




  • Eğer Appleid daha önceden bloklandıysa Apple ile iletişime geçmekte gerekebiliyor iMessage & Facetime etkinleştirebilmek için.

    @ashcil'in vermiş olduğu rehber oldukça faydalı ama Hackintool ile de bu işi kolayca yapabilirsiniz - üstteki yazımdan alıntı:

    "MacOS'un masaüstüne ulaşmadan önce iCloud'a giriş yapmamanız o aşamada henüz bir seri no vs olmadığından başarısız olacağınız içindi.

    Hacktool'u yeniden çalıştırın. Info sekmesinden Serial Generator'a ulaşın. Bir kaç defa alttaki daire ikona tıklayarak yeri seri no üretin. ProperTree'de açık olan config.plist'te PlatformInfo'ya ulaşın.

    ProperTree'de PlatformInfo ilk satırındaki MLB'ye Hackintool'un ürettiği Board Serial Number'ı yapıştırın. System serial number'a da Hackintool'daki Serial Number'ı yapıştırmalısınız. ROM bölümüne MacOS settings altında Network ardından Hardware'e giderek görebileceğiniz Ethernet kartınızın MAC id'sini aralardaki iki nokta üst üste olmadan yazmalısınız. En son SystemUUID'yi de oluşturdunuz mu bu işte tamamlanmış olacak. SystemUUID için Terminal'i açın ve uuidgen komutunu girip ENTER'a basıp üretilen UUID'yi ProperTree'de ilgili alana girin. Geçmiş olsun."




  • adobe ile sorun yaşayanlar için aşağıdaki bağlantıdaki adımları takip ederek sorunların üstesinden gelebilirsiniz
    Gist
    To fix adobe products crashes on AMD hackintosh
    https://gist.github.com/XLNCs/86d7a391e46f85a04d28db171656b458



    < Bu mesaj bu kişi tarafından değiştirildi aschil -- 2 Şubat 2020; 21:38:14 >




  • intel islemcilerde opencore kullanilabiliyor mu ?

    < Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >
  • ÇevreMühendisi kullanıcısına yanıt
    boot uygulamaları intel ve amd şeklinde ayrılmıyor. amd için oc çok daha iyi beta aşamasında.
    sorununuz yoksa bunu değiştirmenize gerek yok
  • quote:

    Orijinalden alıntı: aschil

    boot uygulamaları intel ve amd şeklinde ayrılmıyor. amd için oc çok daha iyi beta aşamasında.
    sorununuz yoksa bunu değiştirmenize gerek yok
    intel conff.plist bulamadim bir turlu

    < Bu ileti mobil sürüm kullanılarak atıldı >
  • ÇevreMühendisi kullanıcısına yanıt
    Hazır bir config.plist kullanmak çok doğru ve gerekli değil.

    OpenCore ile gelen örneği sisteminin özelliklerine göre şu linkteki rehberden faydalanarak rahatça düzenleyebilirsin:https://khronokernel-2.gitbook.io/opencore-vanilla-desktop-guide/

    Linkte sol kolonda Ivy Bridge'ten başlayarak Coffee Lake'e kadar örnek mevcut.
    • 
Sayfa: 12345
Sayfaya Git
Git
sonraki

Benzer içerikler

- x
Bildirim
mesajınız kopyalandı (ctrl+v) yapıştırmak istediğiniz yere yapıştırabilirsiniz.
Hizmet kalitesi için çerezleri kullanabiliriz. DH’ye girerek kullanım izni vermiş sayılırsınız.
Anladım Veri Politikamız