Eski Türkiye'de İş Hayatı

Forumda görüyorum, sürekli eskiye bi .ok atmalar falan, kendimden örnek vermek istedim.

Annem vasıfsız işçi, babamda devlet memuru idi. 195X doğumlular. Ben ve abim, 1980'lerde ilkokula başlayana kadar, annemin çalıştığı fabrikada, kreşte büyüdük. Annemin aldığı maaş, devlet memurundan fazla idi, ayrıca çok ciddi bir erzak yardımı yapılır, biz gelen erzakları bazen amcamlara falan verirdik. Ayrıca annemden kesilen maaş ile şirket ev yaptı ve anneme verdi.

Şu anda, herhangi bir özel sektörün, çocuklarınızı (sayı sınırlaması olmadan) kreşte büyüttüğünü. Çocuk başına en az 2.500 TL maliyeti var bu işin. Ayrıca fabrikanın hemen yanındaydı kreş, nasıl alıcam, nasıl bırakıcam derdi yok. Sabah annemle kalkar, işe gider gibi, fabrika servisine biner, o fabrikaya biz kreşe, akşam da birlikte dönerdik. Tekrar ediyorum, annem ilkokul mezunu, vasıfsız bir işçi. 1980'ler. Çalışanların çok ciddi hakları var.

İKİNCİ ÖRNEK KENDİMDEN: İş hayatına 2005'de atıldığımda, asgari ücretin 4 katı kadar maaşla işe başladım. Şehir dışında çalıştım, kira + faturalar + ev eşya taksitleri + kyk kredilerini ödedikten sonra, her hafta sonu şehrime gelip sosyaleşşiyordum, yine de para bitmiyordu ve biriktirdiğim para ile abimlere yardım ediyordum ve 4. senemde 3. yaşında bir Renault Clio aldım . (2009 yılında, 2006 model 14.000 TL'ye falan, ki o zaman maaşım 3-4bin TL idi, yani 4 aylık maaşımla 3 yaşında orta segment bir araba alıyordum. Bugün böyle bir araba 120-130 Bin TL, yani maaşım araba satın alma üzerinden bakarsak 30-40K TL imiş). Daha da önemlisi, çalışma hayatımın 5. yılında da, ev aldım. Şu anda o evi, sittin sene alamaz herhangi bir beyaz yaka çalışan. 2008-2009 yıllarında çeyrek altın sanırım 50 TL civarında idi, Maaşım 3-4Bin TL idi. Düşünün müdür falan değilim. Düz uzman/beyaz yaka. O zamanın parası ile ayda 50-70 tane çeyrek altın alıyordum sanırım.

Bunlar neden anlatıyorum? Benim iş hayatına başladığım zaman, çocuğuma şirketimin bakması hayal idi, ama kazandığınız para ile güzel hayat sağlıyordunuz. Ama şimdi iş hayatına başlayanlar için söylüyorum, bırakın çocuğuna bakması, evlenmesi hatta insanca yaşaması hayal. Ayda 10.000 TL'den az geliri olan bir insanın (bakın aile demiyorum), insanca yaşıyorum, istediğimi yapıyorum falan demesi (kusura bakmayın ama) ya yanlıştır ya da yalandır.

Bugün kaliteli ve sağlıklı gıda o kadar çok pahalı ki, normal bir insanın sğalıklı/kaliteli/güvenli bir gıdaya ulaşması ve her gün ihtiyacı olan kaloriyi alması, et, balık, süt, peynir v.s. istediğini tüketmesi herhalde kişi başı en az 1.500 - 2.000 TL. 4 kişilik bir ailenin gerçek gıda/mutfak masrafı en az 3-4K TL. Ha et-balık yemezseniz, ne idiği belirsiz yumurta alırsanız, her şeyin en kötüsünü, en bayatını, alırsanız 1.000 TL de tutar. Ama bugün gerçek peynir 60 TL, gerçek zeytinyağı 30 TL, gerçek yumurta 2 TL ise, düşünmemiz lazım.

Ben olayı siyasete çekmek istemiyorum. 2005 yılında da şu anki hükümet vardı. Ama anlayış farklı. 2010'lardan sonra ülkede, eğitime, kaliteye, vasıflı olana, yani liyakata önem verilmedi. Sonuç bu. Artık gençler iş bulsa da mutlu olamayacaklar. Sürekli borç içinde büyüyecekler. Bırakın en iyi okulları, en iyi arabaları , en iyi evleri, standart bir arabaya bile binemeyecekler 2000 model Fiat Uno ile mutlu olmaya çalışacaklar.

Eski Türkiye diye kötülüyorsunuz bazen ama samimi söylemek istiyorum. Bence 1990-2005 arası dönem , altın dönemmiş. O zamanki sorunlar, şu anki sorunların yanında hiç kalır. Bakın dediğim gibi, annem (vasıfsız işçi), özel sektörde, çocuklarına (bizlere) şirket bakmış. Şimdi bana bu şekilde bir şirket gösterin lütfen. Ya da kaç tane var?

Bir zamanlar insanlar memur olmamak için uğraşırdı, bir ara tekrar rağbete bindi, sonra tekrar gözden düştü. Bunun gibi ülkemizde dönem dönem bir iş kolu değerli olurken diğeri değersiz olabiliyor. Örneğin günümüzde sanat sahibi yani tornacı, sanayi de usta, su tamircisi vs olsaydınız bunları yazmadınız. Ek iş yapan usta başı bile haftada 2500 TL civarında rahat kazanıyor şu anda. Ona sorsanız bugünleri altın çağ olarak gösterir.

Örneğin sizi örnek verdiğiniz 2007 yıllarında devlette çalışan kıdemli mühendis, belediyede çalışan kadrolu şöförün üçte biri maaş alıyordu. Yeni mühendis bile kıdemli mühendisten kadar maaşı vardı. O adama sorsanız O'da o yılları en kötü yıllar diyecek.

şimdi de işyerlerinin camlarında, bu iş yerinde asgari ücret uygulanmaktadır (Bu iş yerinde çalışan herkes kölemdir.) yazıyor elhamdülillah

Usta başı çok özel bir durumu yoksa, ek iş yaparak haftada 2.500 TL kazanamaz. Ama diyelim ki kazandı, o ustabaşına sormak lazım, çocuklarına çalıştığı şirket bakıyor mu? Bayramlarda iş yeri, erzak ve giyim yardımı yapıyor mu? İstediği zaman izne çıkabiliyor mu? Sendikal hakları var mı? istediği zaman grev yapabiliyor mu? İşten çıkarılma riski var mı?

Günümüzün gelişmiş ülkelerinde, (örnek Almanya veya İskandinav ülkeleri) ciddi bir sendikalaşma var. Ha bunu TR'de dediğimiz zaman, komunist deniyor. Ama tam tersi, sendikalılaşma Avrupa'da çok yaygın ve komunistlikle alakası yok.

Bu verdiğim örnekler günümüz AB'nin gelişmiş ülkelerinde ve eski Türkiye'sinde var idi.

Şu an zanaat kadar değerli bir iş alanı yok. Berber bile yarım saatte 40 TL kazanıyor. Kombi bakım ustası parça değişimi için 300 TL almıştı geçen sene Nisan ayında. Ayrıca memurlar da az kazanmıyor. Pandemide de gördük işte adam akıllı önlemler ve kesintisiz maaş sadece kamuda.

Buradan anlaşılması gereken özel sektörden başka her yer kazandırdı. Ya memur olacaksın ya da ticaretle uğraşacaksın kendi işin olacak.

Çoğu işsiz ya da asgari ücretli.

Muz gibi muhteşem bir meyve en ucuz 10 liraya bulunuyor En ucuz hali. Adamlar 1 euroya alıyor.Avrupa asgari ücret ortalaması 1000 euro diyelim adamlar 1000 kilo alırken sen 280 kilo alabiliyorsun.

Lan muz bu arkadaş.

Yağ yine aynı. Adam litresi 1 euroya alıyor sen 20 lira mı oldu en son kaç oldu haberim de yok Allah kahretsin ya

Dış güçlerin oyunu yiğenim. akp ve reisin başarısını çekemedikleri için üzerimize oyunlar oynanıyor. 1980lerde Türkiye'de internet var mıydı? Iphone? Playstation? Bilgisayar bile yoktu. Siz yatın kalkın reise dua edin şimdi bolluk var ne alacağımızı şaşırıyoruz.

Demekki bizi böyle köleleştirmişler. Annen gibi çalışanların kazandıklarını görenler duyanlar, tarlaları satıp köyleri terkedip, tarımı ve hayvancılığı bırakıp şehirlere göçmüşler. Tabi artan iş gücü ile işçi bulmak kolaylaşmış. İşçiye verilen haklar-imkanlar azaltılmış.

Şimdi köylerde çifçi kalmadı. Şehirler dolu.

Asgari ücretli çalışan sayısını diğer ülkelerle kıyaslayınca sorun olduğu anlaşılıyor zaten.Türkiye kölelik düzenine mahkum edilmiş bir ülke.

Hani videolar çekiyorlar ya belçikada falan asgari ücretle şunları aldım diye orada o ücreti alan kalmamış yav.

Eski Türkiyede iş hayatı....Z kuşağı bunları bilmez....

Yalnız insanlar orada asgari ücret almasalar da asgari ücreti katlayacak paralar da almıyorlar.

Bizde ücret skalası aşırı geniş. Savunma sanayinde tecrübeli olan mühendis 10 asgari maaş kazanıyor. İibf mezunu uzmanlar devlette 8-9bin kazanıyor. Almanya'da bmw gibi yerlerdeki mühendisler asgari ücreti o kadar katlayamıyor. Buna da gelir adaleti deniyor. Ha bizzat o +20bin kazananlardan uzaktan tanıdığım birisi iskandinav ülkelerine asgari ücretin biraz daha üzerinde kazanmak için yerleşti. Bu da ne kadar kötü durumda olduğumuzu gösteriyor. Hatırlayanlar vardır yine 2015 gibi Aselsan'dan filan bir sürü kişi Hollanda'daki ASML şirketine geçmişti. Maalesef artık düzgün para kazanan birisi bile düzeni çok oturmuş değilse burada durmuyor.

Eline sağlık, süper konu. Şimdiki 2000 li milenyum bebeleri anlamazlar o dönemi okumakta olmaz. Yaşamak, görmek ve hissetmek lazım. Netice ''Çok okuyan mı, çok gezen mi, bilir ? '' lafına geliyor. Benim annemde emekli ingilizce öğretmeni 1960 doğumlu. O zamanlar devletten istifa edip özel sektördeki kolejlere geçmeyi düşündü, çünkü daha yüksek maaş veriyordu. Şimdiki döneme bakınca iyi ki devlet memurluğundan MEB' ten istifa etmemişim diyor. Özel sektörde çalışan eğitimcilerin çalışma şartları rezalet, sosyal hakları ve emeklilikleri yerlerde.

Emekli sandığı sayesinde hastalanınca 1.sınıf yatak hizmeti alabiliyor, emekli maaşı tıkır tıkır yatıyor ve erken yaşta emeklilik hakkı kazandı. Emekli olduktan sonra özelde de çok çalıştı, dershanelerde ve fazla dayanamadı. 3 ay maaşını yatırmadılar, eksik para verdiler, sigorta girişini yapmadılar ve diplomasını parasız kullandılar. Onun adına sahte imza attılar adamdan zar zor parasını aldı, çocuğu çoluğu var diye acıdı mahkemeye vermedi falan filan.

90 lı yıllarda Özele geçseydi kafasını duvarlara vururdu. Emekli maaşı bayağı düşük olacaktı ve emekli olamayacaktı. Para hırsına bürünüp para peşinde iyi ki koşmamış. Devletin özel sektöre özellikle iş kanunlarında ve denetleme konularında düzenleme yapmadığı sürece bu böyle gelir böyle gider. Sonra sorgulamayacaksınız elin Alamanyasında refah seviyesi niye yüksek ?

Özel sektörün dışındaki herkes maaşını tıkır tıkır aldı da insanlar hatta 10 sene sonraki insanlar bile borçlandırıldı , 250 milyar açık var. Nasıl ödenecek bu?. Sonra özel sektördeki adamda enayiydi ya yapar yağı 80 lira domatesi 10 lira yarın restaurant açılır bir köfte 50 lira olur çay 10 lira...Aylardır piyasayı denetliyoruz diye çıktılar memurlar. Marx zamanı işçi patron kavgası vardı artık yeni kavga kamu ile özel sektör arasında olacak görünüyor

Muz fakir ülkelerde yetiştiği için ucuzdur bizde %160 gümrük vergisi var. Hem vergi almak hemde cari açığı azaltmak için böyle davranıyor hükümet

En belirgin olarak söyleyeyim.

1.Nüfus 40-45 Milyon dolaylarında idi.

2.İç göçün başlangıç dönemleri tabi bu ekonomiye daha yansımamıştı.

3.Gecekondulaşmanın olduğu dönemler.

4.Okumanın okuyanın bir değeri vardı.Mesleklerinde hakeza.

Milenyum sonrası altyapı ve bilişim teknolojileri hızlı bir yükseliş kaydetti bunu parti ayağı ile tutmak yersiz.Çünkü bu yayılım global bazda oldu.Pek tabi 2000 öncesi global olarak teknolojide geri kalmışlık vardı.Şuanda öyle.Çünkü bir atılım oldu ama devamı gelmedi.

O nedenle internette yazılımda vs. çok geri ve düşük kalitede hizmet var.