Omuz Çıkığı ve Tekrarlayan Omuz Çıkıklarının Tedavileri

Omuz eklemi insan vücudunda bulunan en hareketli eklemdir. Bu hareket yeteneği beraberinde en sık çıkıkların yaşandığı eklem olma özelliğini kazandırır. En sık rastlanan çıkık kolun ve omzun yana açık ve dışa dönük olarak zorlanması sonucu oluşan öne çıkıklardır. Bu çıkıklar sırasında omzu yerinde tutan yapılar zarar görür, zarar gören yapılar, çıkığın ilk kez oluştuğu yaş, hastanın esnekliği gibi faktörler bu çıkıkların tekrarlama riskini arttırır.

Omuz çıkığı nedir?

En sık rastlanan çıkık kolun ve omzun yana açık ve dışa dönük olarak zorlanması sonucu oluşan öne çıkıklardır. Bu çıkıklar sırasında omzu yerinde tutan yapılar zarar görür, zarar gören yapılar, çıkığın ilk kez oluştuğu yaş, hastanın esnekliği gibi faktörler bu çıkıkların tekrarlama riskini arttırır. Omuz eklemi düz bir tabak (kürek kemiğindeki eklem yüzü, glenoid) ve bir topun (kol kemiğinin üst ucu, humerus üst ucu) eklem yaptığı çevresinde bağlar, eklem kapsülü, kısa kasların tendonların yerinde durmasını sağladığı bir yapıdır. Bu özellikler hareket konusunda üstünlük sağlarken çıkık oluşma riskini artırır. Eklemin öne çıkıkları %95 oranında gözlenir ve top kısmını tabaktan kayarak öne çıkması ile oluşur. Son derece ağrılıdır ve hasta kolunu oynatamaz omuz ekleminin olduğu bölge boş gözlenir. Nadiren diğer yönlere de çıkık oluşabilir. Her yaşta gözlenebilir ve beraberinde kırık, damar, sinir yaralanmaları gözlenebilir.

Omuz çıkığı belirtileri nelerdir?

• Omuz bölgesinde şiddetli ağrı
• Omuz hareketlerinin kısıtlanması
• Omuzda şekil bozukluğunun gözle görülebilir hale gelmesi
• Morarma
• Omuz bölgesinde karıncalanma ve güçsüzlük hissi omuz çıkıklarının belirtisi olabilir.

Omuz çıkığı nedenleri?

Genellikle spor yaralanmaları ve travmalar sonucu oluşmaktadır. Zorlayıcı veya ters hareketler omuz çıkıklarına neden olabilir. Sporcularda kolun arka tarafa çok getirildiği hareketlerde sık görülebilir.

Omuz çıkığı tanısı nasıl konur?

Omuz çıkığı olan hasta;

• Şiddetli ağrı
• Kolu kullanamama
• Omuz eklemi bölgesinde şekil bozukluğu ile doktora başvurur.

İlk basamak tedavi öncesi mutlaka röntgen görüntüleri elde edilmelidir, böylece eşlik eden kırıkların ve çıkığın yönü tayin edilebilir. Çıkık yerine yerleştirildikten sonrada röntgen incelemesi yapılmalıdır. Omuz yerine yerleştirildikten sonra Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) uygun şartlarda ağrı kontrol edildikten sonra elde edilmelidir. MRI eşlik eden kemik ve özellikle yumuşak doku yaralanmaları, bağ, tendon ve Labrum yaralanmaları konusunda bize bilgi verir.

Omuz Çıkığı Tedavi Yöntemi

Omuz çıkığı belirli manevralarla yerine tekrar yerleştirilebilir. Omuz çıkığını yerleştirmek için omuz çıkığı redüksiyonu veya kapalı redüksiyon denilen yöntem kullanılır. Omuz çıkığı redüksiyonu yapmadan önce omuz kaslarının tamamen gevşemesi gerekir. Bu yüzden redüksiyon işleminden önce hastaya kas gevşetici ve yatıştırıcı verilmelidir. Omuz çıkığının tipine göre çok sayıda redüksiyon tekniği bulunmaktadır. Acı ve şişkinliğin şekline, omuz çıkığının tipine göre hastaya uygun redüksiyon yöntemi belirlenerek hafif manevralarla çıkık omuz yerine yerleştirilir. Omuz çıkığı yerleştirme işleminden hemen sonra yaşanan şiddetli ağrı geçer. Omuz çıkığı yerleştirme işleminden sonra omuz röntgeni çekilerek uygulamanın doğru yapılıp yapılmadığı kesinleştirilmelidir.

Omuz çıkığı yerine yerleştirildikten sonra rehabilitasyon dönemi başlar. Rehabilitasyon döneminde; omuz çıkığı bandajı, omuz çıkığı ateli veya omuz çıkığı için kullanılan omuzluklarla omuz hareketsiz hale getirilir.

Omuz bandajı, ateli veya omuz çıkığı için kullanılan omuzlukların çıkartılmasından sonra omuz ekleminin hareket, kuvvet ve stabilite seviyesini geri kazandırmak için fizik tedavi egzersizlerine başlanmalıdır.

Fizik tedavi uzmanı, omuz kaslarını güçlendirmek ve omzun hareket kabiliyetini eski haline getirmek için yapabilecek pasif egzersizler konusunda hastaya göre bir planlama yapmaktadır. Bu dönemi hastanın daha rahat geçirebilmesi için ağrı kesici veya kas gevşetici ilaçlar kullanılabilir.

Omuzun hareketsiz kaldığı rehabilitasyon döneminde dirsek, el bileği ve el hareket açıklığını kaybetmemesi için basit egzersizler yapılabilir. Omuzun hareketsiz kalacağı döneminin ne kadar süreceği omuz çıkığının durumuna ve hastanın tedaviye verdiği yanıta göre ortopedi ve travmatoloji uzmanı tarafından belirlenir. Omzun hareketsiz kalma süresi hastanın yaşına eşlik eden yaralanmalara göre değişebilmektedir.

Omuz Çıkığını Önlemek İçin Neler Yapmak Gerekir?

• Omuz çıkığına neden olabilecek aktivitelerden uzak durulmalıdır.
• Düşmemek için dikkat edilmelidir.
• Omuz hareketlerini içeren spor yapılıyorsa, omuz uygun şekilde güçlendirilmelidir. Spor öncesi gerekli germe ve esneme egzersizleri yapılmalıdır. Yapılan spora göre omzu korumak için koruyucu kıyafet giyilmesi gerekiyorsa ihmal edilmemelidir.
• Daha önce bir omuz çıkığı yaşayan kişilerin yaralı omzu güçlendirmek için rehabilitasyon ve egzersiz yapmaları tekrarlayan omuz çıkıklarının önüne geçebilmektedir.

Omuz Çıkığı Ne zaman İyileşir?

• Omuz çıkığı ameliyatından sora yapılan cerrahi işlemin detaylarına göre genellikle sınırlı hareket aralığında hafif bir egzersiz programı verilir.
• Genel olarak, hastalar ameliyattan 2-3 hafta sonra günlük yaşamda zorlayıcı olmayan hareketler yapabilirler. Kolun omuz askısı benzeri korumalı şekilde tutulması önerilir.
• Hastalar ameliyat sonrası yaklaşık 1 ay boyunca günlük yaşam, alışveriş ve araba kullanma gibi konularda yardıma ihtiyaç duyabilirler.
• Otomobil sürüşü için hasta gerekli işlevleri rahat ve güvenli bir şekilde yerine getirene kadar beklemelidir. Omuz çıkığı ameliyatı sağ omuzda yapılmışsa vites değiştirme kolunun aynı omuz olması nedeniyle bu süre daha da uzayabilir.
• Ortopedi ve Travmatoloji uzmanının onayının ardından hastalar ameliyattan 6 hafta sonra aşırı zorlamamak kaydıyla spora dönebilirler.
• Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı, omuzun sertleşmesini önlemek için ameliyattan 2-3 hafta sonra omuz hareketliliğini kontrol eder.
• Genellikle iyileşme süreci, fizyoterapist eşliğinde ameliyattan 4-6 hafta sürmektedir. Ameliyattan birkaç ay sonra hastaların birçoğu omuzlarını normal aktiviteler için kullanabilmektedir.
• Temaslı sporlar veya omuzu yüksek yerinden çıkma riski taşıyan hareketler genellikle yaralanma sonrası 4-6 ay boyunca devam etmemelidir.