Düşük Lastik Basıncının Daha İyi Frenleme Sağlaması

Merhaba arkadaşlar, sizinle beni epey şaşırtan iki bilimsel yayını paylaşmak istiyorum.

https://www.researchgate.net/publication/329288624_Influence_of_tire_pressure_on_the_braking_distance_when_driving_on_snow_and_asphalt#:~:text=showed%20that%20a%20decrease%20in,by%2027%25%20%5B20%5D%20.

http://article.sapub.org/10.5923.j.ijtte.20130202.01.html

İlk yayındaki testler 50 km/s hızla kuru ve karlı zeminde yapılmış. Seçilen lastik hava basınçları 2.4 bar(34.8 psi) ve 1.5 bar(21.7 psi)

Kuru zeminde 2.4 basınç ile yapılan frenlemede 21 metrede duran araç, lastik basınçları 1.5 bara düşürüldüğünde 15 metrede durmayı başarmış.

Karlı zeminde ise 2.4 basınç ile yapılan frenlemede 33 metrede duran araç, lastik basınçları 1.5 bara düşürüldüğünde 28 metrede durmayı başarmış.

İkinci yayındaki test ise yine 50 km/s hızla sadece kuru zeminde yapılmış. Araç Citroen C6 ve lastikler Michelin Primacy.

Ortalama durma mesafeleri önerilenden %20 düşük basınçta 14.138 metre, önerilen basınçta 14.154 metre, önerilenden %20 yüksek basınçta 16.5 metre.

Sonuç

Konuyu kuru ve karlı zemin için ayrı ayrı ele almanın daha doğru olduğunu düşünüyorum.

İlk testin sonuçları çok çarpıcı, hem kuru zeminde hem de karlı zeminde ortaya çıkan 6 metrelik farkın çok ciddi bir sonuç olduğunu düşünüyorum. Bu bir yayanın hayatta kalması ile hayatını kaybetmesi arasındaki fark olabilir. Keza bir tıra arkadan çarptığınızı düşürsek sizin de. İkinci testte ise düşük basınç ve önerilen basınç arasında ciddi bir fark yok ancak önerilenden yüksek basıncın 2.5 metrelik bir farka yol açtığı görülmüş.

Ancak unutmamak gerekir ki durma mesafesi kadar aracımızın ani manevra kabiliyeti de çok önemli, bu testlerde bununla ilgili bir çalışma yer almıyor.

Farklı basınç değerlerini kendi aracımda da kuru zeminde denedim. Aracımın önerilen basınç değeri 33 psi. 30 psi'da fren mesafesinin kısaldığını ve ABS'nin daha geç devreye girdiğini çok net biçimde gözlemledim. Yol tutuşta gözle görülür bir fark hissetmedim. Ancak 28 psi altında yol tutuş gözle görülür şekilde azalıyor, araç daha rahat kaymaya başlıyor, bence tehlikeli. Yüksek basıncın ise tek katkısı daha düşük yakıt tüketimi, fren mesafesi kesinlikle daha uzun ve ABS daha erken devreye giriyor. Ben şu anda 30 psi'da kullanıyorum. Yakıt tüketimi ve lastik aşınması bir miktar artabilir ancak yol tutuşunu bozmadan kısa fren mesafesi elde edebilmenin daha önemli olduğunu düşünüyorum.

Karlı zeminde bir karşılaştırma yapma imkanım olmadı ancak hepiniz gibi "karda lastik havalarını düşürme" efsanesini ben de sizler gibi duydum. Aynı zamanda kumlu zeminde off-road yapan araçların lastik havalarını epey düşürdüğünü de duymuşsunuzdur. Test sonuçlarına göre lastik havasını düşürmenin daha kısa mesafede durmanızı sağlayacağını söyleyebiliriz ancak daha iyi bir çekiş ve manevra kabiliyeti sunar mı? Bu sorunun cevabı net değil. Bu konudaki deneyimlerinizi paylaşırsanız sevinirim.

SON NOT: ABS'li araçlarda kuru ve ıslak zeminde en kısa durma mesafesi için frene tüm gücünüzle sonuna kadar basmalısınız ancak karlı zeminde ABS'li araçta ABS'yi devreye sokacak frene sert basmak daha uzun mesafede durmanıza sebep olabilir. Bir testin sonucuna göre ABS'yi devreye sokmayacak kadar sert basmak daha kısa mesafede durmanızı sağlıyor. Videosuna da şuradan ulaşabilirsiniz:

Araçların lastik basınçları yavaş yavaş da olsa zamanla azalır. Bundan dolayı bazı insanlar lastik havasını çok basar ki zamanla azaldığında pek hissetmeyeyim ancak bu hem süspansiyon sistemi hem de güvenlik açısından oldukça zararlı bir davranış.

Yakın zamanda bir benzin istasyonunda araştırma yapılmıştı. Gelen araçların %70-80'inin lastik basıncı olması gerekenden çok düşük ya da yüksekti.

Ayrıca Türkiye'de çoğu istasyondaki lastik havası aletinin kalibrasyonu bozuktur, yanlış havayı basar. Tavsiyem 20 liralık bir basınç aleti alıp yanınızda bulundurun.

Son olarak da yine "basılması gereken hava lastiğin üzerinde yazar" diye bir inanış var. Lastik üzerinde yazan lastiğin kaldırabileceği maksimum basıncı ifade eder. Doğru lastik basıncı sürücü kapısının eşiğinde ya da yakıt deposunun kapağında yazar.

Evet, bu nedenle lastik havaları ekstrem durumlar haricinde çok düşürülmemeli bence.

Lastik yanakları esneme sağlayabilmek için tabana göre çok daha yumuşak bir malzemeden imal ediliyor.

Lastik basıncının çok düşmesi durumunda manevra esnasında aracın bir tarafı çok esneyip bir tarafa yatarken diğer tarafı kalkacaktır. Bu da stabilizasyonu bozacaktır.

Zemine temas eden yüzey arttıkça, sürtünme kuvvetinin de yardımı ile illaki daha kısa mesafede durur ancak şunu sorayım... Neden fren yaparız? Kaza yapmamak için değil mi?

21 psi basınçlı lastikle ilerlerken virajlara nasıl gireceksiniz? Ani şerit değiştirmeniz gerektiğinde aracın tüm dengesini alt üst edersiniz. Lastik yan duvarları eğik konumda iken mukavemetini ne kadar koruyabilir bilemiyorum. Test koşullarında dümdüz duvara toslarken iyi de, gündelik trafikte çok tehlikeli birşey.

Bu nedenle ben fabrikanın önerdiği değerden 3 psi aşağıda kullanıyorum. Fabrika tavsiyesi 32 psi olan bir araç 28 psi altında sürülmemeli bence de.