Tam Otomatik (Klasik) Şanzumanın Vites Oranı Neden Uzundur?

Bu forum böyle konuları özledi be

1.6 Civic otomatik 3000 devirde 150 km/sa yapmıyordur diye düşünüyorum. 2.8 motorlu S80 bile 3000 devirde 165 km/sa hız yapıyor ki çift turbo beslemeli bir motorla.

Şöyle de bir durum var, manuel araçlarda mesela kendi s40'ım için konuşayım, 2000 motor araba, 5. viteste 3000 devirle 110 km/sa hız yapıyor. Hal bu ki 2500 devirle 110 yapsa çok tatlı olacak. 4. vitesin oranı da 1.4 motorlu arabalarınkine denk (3000 devirde 90 km/sa). Neyse, lafı dağıtmayayım, kendi aracım torku yüksek devirde veren bir atmosferik motor. Bu yüzden 5. vites nispeten kısa olmak zorunda. Neden derseniz, 2.0 araba kullanıyorum ve 90-110 bandında girdiğim dik sayılabilecek rampalarda araç ancak tutunuyor, yani hızlanmak istersem ya vites düşüreceğim ya yavaş yavaş hızlanacağım. Ha 3500 devir 130 km/sa civarı girersem rampada hız kazanarak çıkabiliyorum. Çünkü motorun gücü yetiyor. O yüzden benim aracım 2.0 motora rağmen şanzıman kısa veya 6. vites yok.
Ama mesela benim S40'dan 300 kilogram daha hafif, yarı gücünde bir Polo (1.4 motor 75 beygir), en yüksek torkunu 3800 devirde veriyor, bu yüzden 3000 devirde 110 km/sa çevirebiliyor. Rampaya gelince de (Araçta yük yoksa) bayılmadan bu hızlarda rahatça hareket edebiliyor. Çünkü en yüksek torka yakınsınız, bu yüzden 1.4 motora rağmen 3000 devirde 110 km/sa hız yapabiliyorsunuz.

Otomatik vitesin uzun oranlı olmasına gelince, tork konvertörü hidrolik çalışan bir sistemdir. Kavrama olmadığı için motorun devri tekerlek devrinden bağımsız olabilir. Çünkü hidrolik sistem kaydırmaya müsaittir. Mesela manuel vitesli arabada debriyaja basmadan durmaya çalışırsanız (1. viteste) paldır küldür sarsılarak stop eder. Oysa otomatik arabada böyle bir durum yoktur. Frenle arabayı çalışır halde tutabilirsiniz. Bu sistemin avantajı şu, katı bir sistem olmadığı için güç ihtiyacı daha düşük. Sistem zorlandığında tork konvertöründen "sıyırma" yaparak bir miktar boşa dönebilir, bu daha düşük güçle kütleyi taşımaya müsaade eder, tıpkı yarım debriyaj ile arabayı kaldırmak gibi düşünün, normalde yokuş yukarı kalkmayan (Patinaj çeken veya bayılan) araba yarım debriyaj ile kalkabilmektedir, tork konverötrü de kilitleme pozisyonuna geçmediği sürece yarım debriyaj durumundadır. Gel gelelim yakıt olarak verimsiz bir sistem olduğu da aşikar. Bu yüzden uzun yolda kilitleme pozisyonuna geçer.

Biliyorum çok dağıttım, umarım anlaşılır olmuştur, anlamadığınız yer varsa sorabilirsiniz.

Şanzımanın yapısı ile alakalı. Birincisi, tork konvertör aslında şanzımana giriş torkunu arttırdığı için (Tork konvertörün girişi daha hızlı döner. Güç sabittir-kayıplar hariç- güç=tork*devir sayısından, giriş daha hızlı dönerse çıkış daha yavaş dönüyorsa tork artışı olur) küçük dişliyi(pinyon) küçük yapmak pek mümkün değil. Şimdi çıkış oranını büyük yapmak için gezegen dişli setinin büyük olması lazım, paketleme problemi oluşur.

Ayrıca otomatik şanzıman dişlilerinde kavrama ve fren bantları vardır. Vitesi bunlar seçer. Eğer kısa şanzıman yapıp çıkış torkunu arttırırsan, fren bantlarını falan fazla zorlarsın. Gene büyük tasarlaman gerekir. Biraz da yer sebebiyle, biraz da tasarım sebebiyle böyle.

Aslında mevzu farklı. Gürültü değil. 3000 devirde 150 ile giden motorun , o hızda tutunması için hatırı sayılır bir gaz pedalı girdisi gerekiyor. Bizim forumun çoğu sanıyor ki, 120 ile giderken 3000 devirde gitmek yerine 2000 devirde gidersem her daim daha az yakarım. Öyle bir şey yok arkadaşlar. Ayrıca 3000 devirde dipgaza yakın gidersen alacağın gürültü, 4000 devirde kısık gazdan daha fazla olabilir. Dizel araçların alt devirde gidip kendini sessiz sanması ama buram buram dizel vuruntusu sesinin kabine dolması gibi bir durum bu.

Bir de zaten tork konvertörü, gaza basma sırasında anlık torku baya arttırıyor, bir de bunu vites oranları ile arttırırsan aksları falan tehlikeye sokma ihtimalin var. Tork konvertör güç çalsa da, ilettiği kısa süreli tork , güç denklemi sebebiyle fazla. Amerikan araçlarında tork konvertörü , tam da bu gaz karakteristiği sebebiyle drag yarışlarında falan kullanılır.