Uzatma kablo rulosu; basit bir direnç mi yoksa indüktif ısınma sebebi mi ?

Yıllar öncesinde yuvarlak haznesine sarılı uzatma kablolarını açmadan kullanmanın, direnç olarak oluşacak ısınmadan çok daha fazlasını endüktif etkiyle oluşturacağından bahsetmiş olarak şu videoyu görünce merakla izledik. ŞU:

Dogan Erbaharyoutube

Elektrikçi mi Haklı Profesör mü?

https://www.youtube.com/watch?v=YE5s-PPinR4&feature=youtu.be

Sarım sayısı fazla da olsa kablonun eriyecek kadar ısınmasına "direnç" değerinin sebep olması pek akla yatmıyordu. ENdüktif etki de açık değil ? Ve videodaki hesaba göre toplam direnci fazla da değiştirmiyor. Ama şöyle gariplikler var. Şebekenin elektriksel farklılıkları, yükün davranışı ve kablonun sarılı olduğu haznenin özellikleri işin içine girince tam olarak anlaşılamayan neleeeer vardır kim bilir diye düşündürmekte.

videoyu izlemedim ama işin doğrusu, 1 km'nin altındaki uzunluklardaki iletkenlerin dirençlerini ve endüktanslarını dikkate almayız. birincisi bahsedilen uzatmanın direnci, düşük akımda yüksek ısı üretecek kadar fazla değildir. sarsanız bile bunun etkisi ihmal edilecek kadardır. endüktif etkisine gelirsek, o daha da zordur. çünkü bir bobinin endüktansını yok etmenin yolu, spir sayısının yarısına kadar bir yönde sardıktan sonra, geri kalan yarısını, ters olarak sarmaktan geçer ki burada bobinin iki yarısından, birbirine zıt 2 akım geçer. bu da 2 zıt manyetik alanın birbirini söndürmesi ve endüktansı sıfırlaması demektir. şimdi işin püf noktasına gelirsek, uzatma içindeki faz ve nötr iletkenlerinin içinden, birbirine zıt 2 akım geçer. yani burada da zır manyetik alanlar birbirini söndürür. öyle bir şey olsaydı, faz ve nötrü birlikte ölçen pensampermetreler pahalıya satılmazdı. böyle birşeyi başarabilmek için çok ekstrem durumlar geliyor ki bunun başında, uzatmayı sarılı olarak kullanmaktır.

OLay sadece dirençten diye video çekmiş, kendisi... @dergul ün bahsettiği fazın sebep olduğu endüktif etkiyi nötrün yok ettiği bilgisini de içererek.

Dogan Erbaharyoutube

Merhaba arkadaşlar, üyelik için aklımda olan şeyler şunlar: Üyelere özel içerik: Temelde ders videoları, fizikte ileri konular, klasik mekanik, istatistik, kuantum mekaniği, vs.... ucu bucağı yok bunun... Ayrıca ilk aşamada olmasa dahi belli periyotlarla canlı sohbetler de yapmayı planlıyorum. Sizden gelecek talep de bunu şekillendirir... Bu işi profesyonel yapan büyük kanallar da önerilerini paylaşırsa sevinirim. Herkese açık videoları üyelerin önce görmesi: Dolayısı ile yorumlarını önce okuyup daha fazla ilgilenebilmem. Üylere özel rozetler, özel emojiler (sayısı artacak) vs...

https://www.youtube.com/watch?v=jHOYGvdjFg4&feature=youtu.be

Yine de sadece direnç diyemiyoruz.. İşin içinde bişi var !

internetteki videoların birçoğuna şüphe ile karşılamak lazım. ısıtıcılar için yüksek özdirence sahip krom-nikel karışımı alaşım kullanılır. bakır ise tam tersidir. bakırın aşırı ısınması için ya üzerinden çok yüksek miktarda akım geçecek, yada saflık derecesi çok düşük olacaktır.

Sorun da o zaten. O kabloyu eriyecek hale getiren nedir...

bunu yapacak tek şey, kablonun üstünden taşıyabileceğinden fazla akım geçmesi. bakır demire göre daha yumuşak bir metal olmasına rağmen, öyle kolay kolay erimez. öyle olsaydı lehim için kurşun kalay karışımı yerine, saf bakır kullanırdık.

Lehimin kolay erimesi, bakırın herhangi başka bir maddeden kolay eriyor oluşunu değiştirmez ki. Ama konu erime sıralaması değil. Kısadevre anında bakır eriyerek topaklanır. Elektrik erime sıcaklığını aşırabiliyor.

Ancak bakırın erimesi nerden girdi işin içine ? Eriyen kablo koruması silikon-plastik vb kaplamaları. İlle alev alması da değil yanması, şeklinin bozulması, yapışması vb.

İşte bunu acaba sadece kablodan geçen akım mı yapıyor. Direnç hesabının yanı sıra, kablodan o esnada yayılan toplam enerjiyi kalorimetre tipi bir sistemle ölçüp, kabloda harcanan enerjiyi yorumlayarak bulmak lazım.

bu da bir şey değiştirmez ki iç ve dış yatılım kısmını eritmek de kolay bir şey değil. ya dediğim gibi iletkende yüksek bir akım geçecek, ya direk bir ısı kaynağına maruz kalacak yada bağlantılar gevşek yapılmış olacak. bir iletkende ısı oluşturan etken, onun özdirencidir. rezistansların spiral şeklinde sarılmasının nedeni ısıyı daha çok odaklamak değil, rezistansın boyunu kısaltmaktır. bu yüzden kablonun açık olması yada sarılı olması, ne direnci etkiler, nede daha fazla ısınmasını sağlar. ekstrem koşullara maruz kalmamış, standartlara uygun bir kablodan, standartlara uygun bir akım geçirdiğimizde, kablo hiçbir şekilde zarar görmez.

Kablonun sarılı olması ısı transferi direncini etkiliyor, ısıyı iletemiyor, havalanamıyor ve ısınıyor. Konu bu zaten dergul ? Bakırın erimesinden sen bahsettin diye yanıtladık. AÇıkken ısınmayan kablo sarılıyke ısınıyor. AYnı şartlarda.

Ama bunun yanında endüktif olarak neler olabilir diye düşündük ! Bu işin içinde bi iş var !

dürüstçe konuşmak gerekirse teoride olmayacak şey değil ama pratikte uygulanabilir değil. çünkü daha kısa uzatma varken, makaralı uzatma kullanmak kaynak israfıdır. biz çalışırken pratik olmayı tercih ederiz. pratikte çok önemli bir fark var. kablolar havayla temas etmiyor ama birbirleriyle temas ediyorlar ve soğutucu olarak kullanılabilecekleri koca bir metal makara var.

Birbiriyle temas etmeleri birbirini ısıtmaları oluyor.

rulo halinde sarılmış kablo üzerinden akım gecerken rezonans oluşturur.

bu kablonun ucunda calıştırılan cihazların cektiği akıma göre değişkenlik gösterir ve kablonun ısınmasına yol açar.

b

Kablonun açık ya da sarılı olması sıcaklığı ve kablonun taşıyabileceği Watt değerini kesinlikle etkiler. Ben bobin etkisi dolayısıyla ısınıyor diye biliyorum.

Makaralı kablolar belirli yük değerlerinin üzerinde kullanıldığında kesinlikle açılarak kullanılmalıdırlar. Üreticiler günümüzde kablo makarasının tam ortasına sıcaklık ölçüm noktası koyuyorlar ve sıcaklık belirli bir dereceyi geçtiğinde çıkış vermeyi kesiyorlar.

Örneğin bu görseldeki üretici sarılı durumda 660 Watt değerini vermişken açık durumda 1760 Watt değerini vermiş.

Aynı üretici;

Termal koruma olan bir örnek;

amazon

MODI Heavy Duty Cable Reel 50Mtr | Thermal Protection Extension Cord Reel 3 * 2.5 mm² for Outdoor WorkPlace | 3 Socket Extension Wire Reel

https://www.amazon.ae/Thermal-Protection-Extension-Outdoor-WorkPlace/dp/B09538GK9D

Açılmış durumda 2400 Watt, açılmamışken 720 Watt;

www.amazon.co.uk

https://www.amazon.co.uk/Benross-45630-Metre-Extension-Cable/dp/B01BHYI6O4/ref=sr_1_1_sspa?c=ts&dib=eyJ2IjoiMSJ9.0x4XT6YF2WubUu4COGaLnqe5iE7ywYMIaBmtpa-PmAGz4LYkw9K3V476M6k0ggKU2G7lB-t0ydd8bjUrW_ZCMVlPPiti4-nzXTqz0imYeeeCWDlp0K3n-DVp4TtRwNcMqAlHMWmXPhNxChCohH7hMJD7F89ujbSJpimHIoN4Wnetw2HSUC77aTbFHhCEOlL6JuszP9JLVTs1vUyfDkK7VYMRuXLuxG6QODNiA1KY7G8dLtqvnCjfMpOffYQgYJJFD_B8b1ttNR1IMncERiMv1IrSU0tH5GPvvm_3WeZRdQ8.2r4_gjbqIey8C8SCgEOTSgNAiRYZqqshvO1p8GeJOf8&dib_tag=se&keywords=Cord%2BReels&qid=1718951322&s=diy&sr=1-1-spons&ts_id=1938269031&sp_csd=d2lkZ2V0TmFtZT1zcF9hdGY&th=1

Aşağıdaki videoda bu konuya açıklık getirilmiş.

OtomasyonEğitimiyoutube

Otomasyon - Elektrik konularında eğitim videoları ve dokümanları için http://www.kumanda.org Otomasyon konularında güncel paylaşım grubu http://www.otomasyonegitimi.com Teknolojik videolar paylaşım sayfası http://www.teknovid.com Bu video Türk gençlerinin mesleki eğitimine katkıda bulunmak amacı ile hazırlanmış olup herhangi bir ticari amaç için kullanılamaz ve çoğaltılamaz. Kumanda.org ‘da bulunan doküman ve videoların kullanım hakkı nedir? https://youtu.be/n4xFg7UoX00

https://www.youtube.com/watch?v=-6Mrw4DAhPk

Deney yoluyla rezistif direnci ve endüktif direnci ayrı ayrı ortaya koymuş. Ancak Sayın @dergul ün bahsettiği giden akımın aynı zamanda geri döndüğü ve zıt etki sebebiyle endüktif etkiyi yok edeceği bilgisine ne demeli ?

Konunun uzmanı değilim ama videodaki Mehmet Tosuner hocanın açıklamaları ve yaptığı ölçümler bence yeterli. Sorduğunuz soru ile ilgili bir fikrim yok belki @dergul hoca bir açıklama getirebilir.

elektrikte ısı kaybının formülü, akımın karesi çarpı dirençtir. burada aktif olan taraf direnç değil akımdır. buradaki etikette güç değerleri verilmiş olsa da aslında gerilimler eşit olacağı için, kablonun taşıyacağı akım miktarı gözönüne alınmalıdır. etikette gösterilmiş ise sarılı kablodan geçen akım değeri 3 amperden daha fazla ise kablo yalıtkanını zorlayacak ısı olabilir ama bunun direnç yada bobin ile alakası yok.