Gönüllü Oyun Çevirmenliğinin Makine Çevirisi Tarafından Yok Edilmesi!

Bu konuya değinmeden önce forumda, ücretli çeviri ekiplerinin gönüllü çevirmenliği bitirdiği yönünde bir tartışmaya rastladım. Öncelikle sözüm meclisten dışarı; kim üzerine alınmak isterse alınabilir. Herkesin işini sevmesi ve bu işi belli bir şekilde yapmaya çalışması doğaldır. Buna sonsuz saygımız var; her kör satıcının bir kör alıcısı mutlaka vardır.

Ancak dürüst olmam gerekirse, gönüllü çeviri sektörünü öldüren ücretli çeviriler değil, kalitesiz makine çevirileri oldu. Burada özellikle kalitesiz kısmını vurgulamak istiyorum. Tabii ki herkes istediğini yapabilir, buna bir itirazımız yok. Ancak Türkçeyi doğru bir şekilde kullanmayı bilmeden, sırf “yama yaptım” demek için işin içine giren insanların sayısı son zamanlarda ciddi bir şekilde arttı. Bu durum, aslında oyuncuları kötü etkiliyor.

Bir örnek vermek gerekirse, İngilizce bilmeyen bir kişi makine çevirisi yapıyor. Günümüz teknolojisinde yapay zeka bir nebze yerelleştirme yapabiliyor, bunu kabul ediyorum. Ancak bu çeviriyi yapan kişi, Türkçe bile bilmiyorsa nasıl düzgün bir Türkçe yama ortaya koyabilir? Bu, gerçekten çok rahatsız edici. Türkçeyi sadece konuşma düzeyinde bilen bir kişinin Türkçe çeviri yapması artık ironik bir durum haline geldi.

Evet, herkes istediğini yapmakta özgür. Ancak son dönemde mesaj kutularımız çeviri isteklerinden çok, “Makine çevirisi kötü olmuş, siz yapar mısınız?” tarzı mesajlarla doluyor. Bu insanlar, makine çeviriye verdikleri ilgiyi acaba hangi çeviri ekibine verdiler?

Biz de isteriz her oyunun Türkçe çıkmasını. Ancak gerçekler ortada. Örneğin, Hangar Çeviri olarak iki yıllık süreçte toplam bağış miktarımız sadece 500 TL. Bunun 300 TL’si de kendi arkadaşlarımız tarafından yapılmış! Biz burada para kazanmak için bulunmuyoruz, hiçbir zaman da bulunmadık. Bizim derdimiz popülerlik ya da ilgi görmek de değil.

Elbette biz de makine çevirisi kullanıp hızlıca düzenleyebiliriz. Ancak neden yapmıyoruz? Çünkü ekibimizde kendini geliştirmek, deneyim kazanmak ve geleceğine yatırım yapmak isteyen insanlar var. Amacımız hem oyunculara hem de çeviri ekibimize bir şeyler katabilmek.

Yine de, belki de bu ortamda bu şekilde devam etmemesi gerekiyordur. Bu noktada yorumu sizlere bırakıyorum. Gelin, bu konuyu burada tartışalım. Her iki tarafı da eleştirip objektif bir bakış açısı yakalayalım. Ancak şunu bir kez daha vurgulamak istiyorum: Kalitesiz çevirilere daha ne kadar değer vermeye devam edeceksiniz?

Kalite olsun olmasın bazı oyunların kesinlikle makine çeviriye gitmemesi gerektiğini düşüyorum ben şahsen. Örneğin içerisinde şiir bulunan ya da mecazi bir anlam taşıyan metni, hangi yapay zeka olursa olsun, bir insan gibi çeviremez. İnsanı insan yapan duygularıdır, duyguları anlamlandırabilmesi ve bağdaştırabilmesidir. Bu da salt mantık yürüten, duygulara bile sentetik açıdan bakarak salt mantıksal açıklamalar yapan bir kavram ile oyuncuya aktarılamaz. Bir şekilde aktarılsa bile metnin içindeki o duygu ve anlam çeviri sürecinde yeterliliğini yitirir. Bir kaynak metin kullanıcısının o metin sayesinde hissettiği duygular erek metnin kullanıcısı tarafından hissedilemez. Makine çevirinin aldığınız saç kurutucunun kullanım kılavuzu için kullanılmasını anlarım, çünkü o metnin amacı sadece ve sadece bilgiyi aktarmaktır. Oyunlar böyle değil. Çoğu oyun hayatın içinden, bazıları ise hayatın ötesinden, hayallerden. İnsan eliyle oluşturulmuş mekanik bir araç nasıl bir insan gibi dünyevî olmayan şeyleri anlayabilir? Anlamadan çeviri yapmak çeviri olur mu? Bu olaya değersel açıdan baktığımda benim yorumum bu. İşsel anlamda bakarsak tam olarak facia. Çünkü makine çeviri yeri geldiğinde çevirmenler için bir nimet olabilse de bazen çeviriden soğutan şey olabiliyor. Çeviriye büyük motivasyonla başlamış biri, gününü, saatlerini, mental enerjisini çeviriye veren ve sırf çevirisi güzel olsun diye saatlerini araştırmalar yaparak harcayan birinin verdiği emek ve özeni makine çevirisi asla veremez. Ayrıca kendini bu konuda geliştirmek isteyen kişilerin önüne engel oluyor, bir sektörü yok ediyor. Makine çeviriye düşmanlık beslenmesi de doğru değil çünkü dediğim gibi yeri geldiğinde "gerçek" çevirmenler için bir nimet olabiliyor. Araştırma yükünü azaltabiliyor. Bu yüzden eğer çeviri gün sonunda bir insan eliyle yapılmış olacaksa ben makine çeviri kullanılmasına karşı değilim. Ancak dümdüz metni çıkarıp makine çeviriye atıp sonrasında rötuş atıp "ben çevirdim" diye geçinecek kişiler SADECE kendilerini kandırıyorlar. Bu tarz insanları katiyen çevirmen olarak görmüyorum. Çeviri basit bir iş değildir. Dilbilim, genel kültür, araştırma, sorun çözüm becerisi ister, uyanıklık değil. :)

İlk olarak böyle bir gönüllü platforma yeni girdiğimi belirtmek istiyorum. Lakin bizler kesinlikle günümüz yapay zekaları veya ''makine çevirisi'' olarak adlandırılan şeylerden çok daha bilgiliyiz. Çünkü bazı cümleler kurulurken makineler dümdüz bir şekilde cümleleri çeviriyor ama bizler oyuncuların anlamasını göz önünde bulundurarak en uygun biçimde Türkçeye çeviriyoruz. Eminim çoğu kullanıcı arkadaş ortaokul veya lisede Translateden çeviri yapmaya çalışmıştır. Peki bunların yüzde kaçı doğruydu? Her birimiz eminim zamanında makine çevirisinin gazabına uğramışızdır. Bu yüzden oyunları oynayan oyuncu arkadaşlarımızın böyle bir durumda kalmasını kesinlikle istemeyiz. Gönüllü çevirmen olarak bulunduğum Hangar Çeviri ekibiyle gurur duyuyor, ve saçmalıktan ibaret olan makine çevirilerinden çok çok daha iyi olduğumuzu düşünüyorum. Bizler insanız, insan insanın dilinden anlar.

eskiden gençlerin böyle şeylere ayıracak vakti vardı ...

Korvo ya şu konuda katılıyorum. Alıntı nasıl yapılıyor bulamadım o yüzden tırnak içine aldım.

"Yapay zeka oldukça gelişti, düzenleme yaparak çoğu oyun hakkını vererek türkçe şekilde oynayacak düzeye gelebilir. Hiç kimse bir yama için 6 ay 1

sene beklemez. Oyunun popülerliği çıktığı ilk 1 ay içindir, sonrasında biter."

Örnek vermek vermek gerekirse Hangar Çeviri nin yaptığı Silent Hill çevirisi imlasıyla virgülüyle eminim ki muhteşem kusursuza yakın olmuştur gönül isterdi ki oyunu sizin çevirinizle oynayabilseydim ama oyunu ben 2 kez bitirdikten sonra sizin çeviriniz yayınlandı. İndirip arşiv olarak alabildim sadece.

Elle çeviri de verilen emek ve zaman çok büyük. Oyuna göre 500bin satırdan fazla olabiliyor konuşma satırları. Bence makine çeviriden de faydalanılarak bu zaman kısaltılabilir. Çeviri makine çeviriyle yapılıp sonra elle çeviriyle desteklenirse hem zamandan hem enerjiden tasarruf edilmiş olabilir.

Oyunları hiç anlamamaktansa iyi kötü anlayarak oynamak daha iyidir diye düşüyorum. Sonuçta burada edebiyat ödülleri törenine hazırlanmıyoruz.

Amacımız hikayenin içine girerek iyi zaman geçirmek. Kusursuz ama uzun zaman ve emek verilen bir çeviridense, anlaşılabilir ama hızlı bir çeviri yeğdir bence oyunları oynayabilmek için. O yüzden yapay zeka destekli bir çeviri hem zamandan hem de enerjiden tasarruf ettirebilir kanımca.

Buna örnek olarakta zartzurt nickli arkadaşın paylaştığı Indiana Jones çevirisi verilebilir. Bu oyuna elle çeviri yapılacak olsa binlerce satırdan ötürü tahminimce aylar sürebilir, fakat şuan iyi kötü anlayarak oynanabiliyor diye düşünüyorum.

Naçizane fikirlerim budur...

Herkese saygılar.

Birkaç yıl öncesinde çeviri sitelerinin sınırlılığı ve noksanlığını düşündüğümüzde bugün "makine çeviri" adını verdiğimiz çeviriler oldukça ileride tabii. Yerelleştirme çalışmalarında kullanılmasından yana bir sıkıntı olmamalı bence ama nihai ürün de olmamalı. Bana kalırsa burada asıl mesele, bu çevirilerin son kullanıcıya sunulmadan önce bir düzenlemeden geçmeyişi. Bir çevirinin ön taslağını, belki de bir adım ilerisi için kullanılabilir ama Türkçe gibi gelişmiş dillerde özellikle yalın halde yapay zeka asla yeterli kalmıyor. Kalmıyor ki bunu "makine çeviri" olarak adlandırılan çevirilerde kolayca görebiliyoruz. Birkaç saat gibi kısa sürede yama çıkarmak oldukça güzel, hatta çok iyi bir durum. Belki de bu yapay zekalar sayesinde hızlı, erişilebilir ve düzgün çeviriler çok uzakta sayılmaz. Yine de çevirideki bariz hatalarla sürüp "bu bir makine çeviridir, olacak bu hatalar" demek oldukça da yanlış bir yaklaşım. O halde bu yerelleştirme çalışmasındaki emek kime? Eğer ücret alınıyorsa, bu bir bağış olsa bile, bu çeviriyi yapan makineye mi gidecek yoksa birkaç satırı kopyala-yapıştır işlemini yapan kişiye mi?

Burada yerelleştirme işlemlerini yapan birçok kişi bu konularda amatör insanlar, makine de olsa bu niş topluluğa katkıda bulunuyorlar. Her katkıyı da takdir ediyorum fakat bu kadar bilgi, yardım paylaşımının az olduğu ve kutuplaşılan bir grup daha görmedim. Her ekip (bu gönüllü de olsa, makine de olsa, ücretli de olsa) kutuplaşmış durumda. Bazen bir oyuna alternatif bir çeviri bulamıyorsunuz, bunlardan bir örnek son zamanlarda çıkan bir oyun. İstisnalar olsa da çoğu insan yardımlaşmaya açık olmuyor. Ya bizim ekibimizde yer alın ya da bizden uzak durun mantığındalar. Kimse kendi çalıştığı ürüne bir alternatif çıksın istemiyor. Örneğin bunun sebebi ne? Paralı grupları anlayabiliyorum, gelir yaratacaklar da gönüllü ve makine çeviri grupları? Hâl buyken buradaki insanların birleşip, üstüne yerelleştirmeler için ortak bir platform oluşturmak isteyeceğini de pek sanmıyorum.

Gayet güzel ve kayda değer yorum ve tespitler yapılmış. Kanaatimce bu konuya bütünsel bir şekilde ve çok boyutlu bakılmalı, her bir alternatifin kendine göre avantaj ve dezavantajının olduğunu bilmeli, ya biri veya diğeri şeklinde toptancı bakış açısıyla yaklaşmamalı, her bir alternatifin bir boşluğu kapattığının ve ihtiyacı karşıladığını bilmeli. Ben kendimce hiç yama yoksa önce MORT otomatik çeviri programını kullanmayı deniyorum, daha sonra düzenlenmiş veya düzenlenmemiş makine çeviriyi ikinci derecede çıktığı zaman kullanmaya başlaıyorum ve daha sonra da en iyi deneyim sağlayan ve tabi çıktığı zaman el çevirisi yamaya geçiyorum. Bazen makul bir süre el çevirisini beklemek de tercih edilebilir oluyor.

Aslında burada iki önemli ve problemli tavır var: Gerek ücretsiz-gönüllü işler, gerekse ücretli işler için söz konusu olan sorunlu iki yaklaşım. Birisi insanımızın bir kısmının emek gerektiren ve belli bir zaman ve zahmet sonucu ortaya çıkan bir ürün için kıymet bilmemek, takdir etmemek, hatta minnet duyup teşekkür etmemek ve sanki o insanlar bunu sunmaya mecburmuş ve kendilerinin hizmetçileriymiş gibi bir tavır içine girmeleri ve diğeri ise yine insanımızın bir kısmının, bir hizmetin karşılığında maddi bedel ödemenin gayet anlaşılır ve kabul edilebilir bir şey olduğunu bir türlü kabule yanaşmamasıdır. Halbuki asıl herşeyi ücret ödemeden elde etmeye çalışmak tavrı, hiç hoş karşılanacak bir yaklaşım değildir.

Ayrıca özellikle düzenlenmiş makine çeviri yamalar hakkında şunları vurgulamak istiyorum genel anlamda:

Bir kere Deepl ve diğer çeviri araçları eskiye göre çok gelişti, hiç düzenlenmese bile eski yıllardaki gibi anlamsız ve karman çorman bir çeviri mümkün değil. Kaldı ki düzenleniyor. Ayrıca bir oyunun, filmin, dizinin metinleri, bir edebi metne veya akademik bir makaleye göre çok ama çok daha basit ve kısadır, karmaşık ve uzun cümle ve paragrafların mevcudiyeti söz konusu bile değildir. Dolayısıyla düzenlenmiş bir DeepL çevirisinin aşırı kötü olmasına imkan ve ihtimal yoktur. Gözümüze ve gayet iyi derece anlaşılır olduğuna şahitliğimize dayanarak bunu söylüyoruz ayrıca. Yani birisi gayet iyi anlayabiliyor ve diğeri öyle olmadığını söylüyorsa, bunun kaynak ve sebebini yamada değil, anlamayanda aramak daha mantıklı olur, eğer temel olarak kusur yamada olsa, kimsenin anlaşılır bulamaması gerekecekti.

Ben el çevirisine birden fazla platformda ücret ödemekten de kaçınmayan biriyim ama uzun aylar boyunca beklemek yerine, beklemeden veya kısa sürede düzenlenmiş olarak sunulan DeepL yamayı daha uygun bir alternatif olarak görüyorum çoğu durumda. Neticede ifade ettiğim gibi hem herşey zamanında güzel, hem de karşımızdaki bir edebi eser veya akademik bir makale değil. Teraziye koyduğumuz zaman, aylarca beklemek yerine, küçücük ve göz ardı edilebilecek kusurları kabul etmek daha ağır basıyor. Herkes ayrı bir boşluğu dolduruyor. Düzenlenmiş makine çeviri yama ile başlayıp, el çevirisi hazır olunca, ona geçtiğim de oldu. Bu da iyi bir seçenek.​

Çok uzun yıllar hem TR hem de yabancı çeviri gruplarında bulunmuş biri olarak bu iş maalesef bağışsız ilerleyecek bir iş değil fakat bizim ülkemizde bu bağış kültürü yok.

Özellikle oyun çevirilerinde bahsettiğimiz çevrilen metin miktarı gerçekten devasa boyutlara ulaşabiliyor. Bir insanın motivasyonunu kaybetmeden, sadece hayrına böyle bir çeviriyi devam ettirmesi & bitirebilmesi hiç kolay bir iş değil çoğu zaman da yolda gaz bitip sonuca varmıyor zaten. Bu işlerin gazı bağıştır, ve gerçekten büyük meblalar değil her oyunu okuyan / oynayan 10 lira 20 lira atsa en azından emek veren kesim bu parayla bir oyun alabilir bir ihtiyacını giderebilir bu da fazlasıyla motivasyon kaynağı olur, bu da projelerin çok daha hızlı ilerlemesini sağlar.

TR'de bu eksik olduğundan motivasyon yok, motivasyon olmayınca kaplumbağa hızıyla projelerin çıkış tarihi çok geç, Haliyle oyuncu 2025'de yarım yamalak makine çevirisiyle mi oynamayı tercih ederim yoksa 2028'de bile çıkıp çıkmayacağı şüpheli olan kusursuz bir çeviriyle mi sorusuyla karşı karşıya kalıyor.

Türkçe yama kullanıcısı olarak şahsen benim için oyun çıktıktan sonraki süreçte en hızlı hangi çeviri geliyor ona bakarım. Biliyorum kalitesiz olacak ama en azından yarım yamalak bile olsa hızlıca oyunumu oynayıp bitireceğim vs.

Öbür türlü elbette insan çevirisi vs bunlar çok güzel ama ben oyun çıktıktan 1 sene sonra veyahut 4 sene sonra ya böyle bu oyunun da yaması vardı bekliyordur teeeeey teeeeeey diye bekleyip o oyunu tekrar indirip kurup yamasını vs. denemem bile çünkü o oyun çoktan benim için bitmiştir. Ya ingilizce oynamışımdır ya da makine çeviriyle yarım yamalak oynamışımdır ve bitmiştir.

Günümüzde oyunlar artık hype ile yürüyor. Sosyal medya youtube instagram facebook vb. twitter dahil heryerde o oyun gözümüze sokuluyor zaten. Bekleyip öyle 1 sene sonrası için sosyal medyayı da komple kapatmak lazım. Youtube'da 5 milyar adam inceleyecek o gelecek burası kötüydü diyecek bu gelecek şurası iyiydi diyecek ondan sonra ya sen sonunu beğendin mi diyecek, ya 3 tane sonu varmış işte ben birinde adamın öleceğini bile bile kızı kurtarmayı seçtim vs. ohoooooooooooo, yani oyun o saniye spoiler yüzünden bitti demek. E çevirisini bekliyordur hevesimiz vardı öldü gitti. O yüzden yani beklemeyi göze alacaksak tabi ki daha kaliteli işler gelecek ama birde bu belirsizlik ayrı bir olay.

Burada aslında bu ne bizim ne de yamayı yapanların suçu, tamamiyle oyunu yapan geliştiren adamın kabahati. 30 tane dil seçeneği var oyunda ada dilleri lehçeler vs. hadi seslendirmesini de geçtim türkçe olmasın ama en azından bir menü dili işte içerikleri altyazı olsun onu bile koymuyorlar gidiyorlar bilmemne lehçesi dilini koyuyorlar. Zaten oyun bir ton para, e birde herifler türkçeyi inadına koymuyorlar ondan sonra oyuncu korsan oynuyormuşta yok türkçe yama ondan gelmiyormuş diye birde üstüne palavralar sıkılıyor. Ya korsanın membağı rusya zaten oyunda rusça seslendirme dahi var anasını satayım ya bir altyazı koyamıyorlarsa eğer böyle firmaların ben ağzını sıçayım.

Konferans tercumaniyim dolayisiyla bilerek konusuyorum:

Piyasada is yapan rastgele bir yazili tercumanin makine cevirisinden pek de daha iyi olmadigini dusunuyorum. Kullanmalik metinlerin cevirileri normal sartlarda elinize gecmez ama hgerhangi bir kitapciya girip rastgele bir ceviri kitap alip iki sayfasini okudugunuzda ne demek istedigimi anlayacaksiniz. Zaten post-editing yapiliyor artik gizliligi olup ucuncu taraf serverlarina gitmemesi gerekmeyen herhangi bir belgenin tamamen insan tarafindan cevrilmesi su an salakca. O sekilde de cevrilecekse zaten parasi ona gore olur diyemeyecegim 1000 karaktere 50 Lira falan gibi fiyatlar var piyasada, dolayisiyla tamamen insan tarafindan cevrildigi zannedilen metinler gene 50 Liralara maloluyor. Konuyu dagittim ama piyasayi ve icerisindeki tercumanlari anlaman icin gerekliydi bu.

Simdi sen bir de diyorsun ki gercek bir tercuman telifi kendisine ait olmayan bir metni korsan olarak cevirmeyi de goze alacak sonra bir de bunu para almadan yapacak. Oyle bir dunya yok kardes. O ovup durdugunuz "eski zamanin gonullu cevirileri" de gercekten kotu ceviriydi, o kadar sacma sapan hatalar goruyordum ki koyduklari ekran goruntulerinde. Insan bari duzgun yerini koyar ama iste hata yaptigini anlayabilecek olsa zaten yapmazdi (error ve mistake arasindaki fark tam olarak budur mesela).

Tercumanlik bir meslektir. Para karsiligi yapilir.

Ingilizce gelismemis bir dil mi? Gelismemis dillere ornekler versene bana? Bati dilleriyle Turkce arasinda makine cevirisinin nispeten yetersiz olmasinin sebebi morfolojinin tamamen farkli olmasi. Herhangi bir Iskandinav dilini Ingilizce'ye %99 falan dogru cevirebiliyor yoksa Google translate, hem de bu bahsettigim bedava versiyonu.

Cevap vermek için cevap vermişsiniz gibi. Türkçe binlerce atasözü ve deyime ev sahipliği yapıyor örneğin, İngilizcede o kadar bulamazsın. Eklemeli yapı, sözdiziminde İngilizceye karşı olan esneklik, daha sistematik ve edebi metinlere daha uygun bir yapısı varken dilimizin bu cümleyi yanlış anlayıp cımbızla çekmek açıkçası düşündürücü olur. Tabii yine bir dilin gelişmişliği kullanıcısına bağlıdır. Zira Türkçede bir kelimenin oldukça fazla alternatifi var. Oldukça köklü, karmaşık ve nasıl kullanacağının sana kalmış olduğu bir dil. Bu konu üzerinden de gereksiz bir şekilde "yahu diğer diller de gelişmiş!!!" diye çıkış yapmak da bana göre yersizdir. Ayrıca İskandinav dilleri ve İngilizce aynı dil ailesinden geliyor. Bu çeviri oranının doğruluğunu sebebi de bu zaten.

Buradaki konu İngilizce bilip bilmeme veya öğrenip öğrenmeme değil. Buradaki konu insanların bir oyunu kendi dilinde oynamak istemesi. Neden bunu bile bile insanları İngilizce öğrenmedikleri için yargılıyorsunuz? Ana dilimden daha iyi İngilizce bilsem dahi oyunu kendi dilim de oynamak isterim, bu da en doğal hakkım.

Katılıyorum ama oyunu Türkçe görmemizi sağlayacak olanlar, oyun şirketleri olmalı.

Dil niye var; anlamak veya anlaşılmak. Burada konumuz divan edebiyatı gibi bir şey mi? İşin özünü kavrayamazsan konuyu başka yerlere çekersin.

Türkçe ile İngilizçe'yi kıyaslaman gereken olgu burada edebiyat alanı değil ki! Türkçe gelişmiş dil derken her zaman iyi bir şey kastetmiş olmazsın. Bazen gelişmişlik negatif bir anlam ifade eder. Konumuza göre Türkçe sondan ek aldığı için İngilizce'ye göre geri kalmış bir dildir. Türkçe'ye tam bir çeviri olabilmesi için duyguları olan bir nesneye ihtiyaç vardır. Duyguları olan sadece insan olduğuna göre Türkçe'ye tam çeviriyi ancak insan yapabilir. İngilizce için böyle bir iddia söz konusu değildir. Bu meyanda İngilizce Türkçeden çok çok daha gelişmiş bir dildir.

Dünya'da kutsanacak dillerden en az kutsanması gereken dillerden biri de Türkçedir.